DİN, DEVLET VE SİYASET İLİŞKİSİ ÜZEREİNE

Öz Dinin siyasetle hiç ilgisinin bulunmaması talebi gerçekçi olmayacaktır. Çünkü dinler ülkelerin sosyolojik bir parçasıdır ve siyasal meşruiyet konusunda etkilidirler. Gerçeklik olarak siyaset ile din, din ile siyaset bir şekilde ilgilidir ve tarihsel süreçte bu böyle olmuştur. Tarih boyunca üzerinde en fazla konuşulup tartışılan konulardan birisi Din–Devlet-Siyaset ilişkisidir. Gelişmekte olan toplumlarda din, siyaseti etkileyerek iktidarın oluşmasına yol açarken öte yandan siyasetçiler, dini kullanarak bunu toplumsal yaşamın bütününe yaymaktadırlar. Yönetimlerinin meşruiyetini dinden aldıklarını beyan etmektedirler. Ayrıca günümüzde küresel ve emperyalist güçler, çeşitli ülke ve toplumları kontrol edebilmek için dini de kullanmakta ve meşru yönetimlere karşı din ve mezhep savaşı çıkararak yönetimleri zor durumda bırakmaktadırlar. İslami devlet sistemi nasıldır, din bunu nasıl beyan ediyor, kanun ve yasalarının kaynağı nelerdir, yönetimlerin meşruiyeti neye dayandırılmalıdır, dinin devlet projesi var mıdır, varsa bu sistem günümüzde uygulanabilir mi gibi soruların cevabı hep tartışma konusu olmuştur. İnsanın ferdi hayatının yanı sıra bir de toplumsal bir yaşantısı vardır. İnsan yaratılış itibariyle toplumsal bir varlık olarak yaratıldığından yalnız yaşayamaz. İnsan iyi ve kötü, güzel ve çirkin birçok sıfatlarla donatılmış, sınırsız istek ve arzulara sahiptir. Her şeyin en iyisine sahip olma duygusu, makam hırsı, sınırsız özgürlük, dünya sevgisi ve bunların karşısında adaleti istemek, ilerlemek, medenileşmek, insanlara iyilikte bulunmak gibi her insanda var olan ve aynı zamanda birbiriyle çelişen istek ve arzuları vardır. Toplumun yaşaması, ilerlemesi ve fertlerin hak-hukuklarının korunması toplumda zulmün yok olup adaletin hâkim olması, korku ve kargaşanın yok olup huzur ve emniyetin hâkim olması, her ferdin toplumsal yaşantısının yanı sıra bireysel hayatının da korunabilmesi için bir takım kanun ve yasaya ve bunu uygulayacak bir devlete ihtiyaç olduğu inkâr edilemez bir gerçektir.

Anahtar Kelimeler:

Din ve Siyaset, Devlet, Toplumsal Yaşam, Siyasal Meşruiyet

PDF

___

ABDURRÂZIK, Ali. İslam‟da Yönetimin Temelleri el-Müessesetu‟l-Arabiyye li‟d-Dırâsât‟i ve‟n-Neşer, Beyrut 1972, s.24
AKBULUT, Ahmet “Kur‟an-ı Kerim Açısından Egemenlik Meselesi”, İslami Araştırmalar Dergisi, 1995, C. 8, S. 3-4, s. 151
ALTINDAL, Aytunç. Laiklik: Enigmaya Dönüşen Paradigma, İstanbul, Anahtar Kitaplar,1994
Atatürk‟ün söylev ve demeçleri, Atatürk araştırma merkezi yayınları Ankara 1989 C.II, s.94
Atatürk‟ün Söylev ve Demeçleri. Atatürk araştırma merkezi yayınları Ankara 1989, C.3, s.93
ATAY, Hüseyin. Memleketimizde İlim ve Din Anlayışı Üzerine, A.Ü. İ. F. Dergisi, XVII,1971,91
AUGUSTİNUS, Saint, "Tanrı Devletinden Seçmeler", (Çeviren: Mete TunçayJ, Batı Siyasal Düşünüşünden Seçmeler, İstanbul, 1973, Cilt: 1, s. 381-382
AYDOĞAN, Metin. Türkiye Üzerine Notlar, İzmir, Umay Yayınları, 2006.
BULUT, Arslan. “Atatürk‟ün Kur‟an Tefsiri İçin 7 İartı Vardı”, Yeniçağ Gazetesi,5.11.2008.
BAŞGİL Ali Fuat , Din ve Laiklik, yağmur Yayınları, İstanbul. 1991, s.219
BAŞKAYA, Fikret.Yediyüz, Osmanlı Beyliğinden 28 İubata Bir Devlet Geleneğinin Anatomisi, Ankara, Ütopya Yayınları, 1999
ÇARKOĞLU Ali – Binnaz Toprak Değişen Türkiye‟de Din, Toplum Ve Siyaset Tesev Yayınları Kasım 2006, s.16
DAVER, Siyaset, s. 41; Neşet Toku, John Locke ve Siyaset Felsefesi, Liberte yay., Ankara, Mart, 2003, s. 52-
DEMİR, Hasan. “Türkiye‟yi Hıristiyan Yapamadan Öldü”, Yeniçağ Gazetesi, 7.4.2005.
ERBAKAN, Necmettin.”Açış Konuşması”,II.Avrasya İslam İurası, Ankara, Diyanet Vakfı, 1984.)
ERGİN, Osman. Türk Maarif Tarihi, cilt: 5, İstanbul, 1977.
ERGÜN, Mustafa. Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara, A.Ü. DTCF, 1982.
EROL Turan, Metehan Temizel, Din Ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Oy Verme Davranışı: Niğde Bölgesinde Bir Araştırma Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Nisan 2015, Sayı:7
ERTUĞRUL, N. İlter. Cumhuriyet Tarihi El Kitabı, Ankara, O.D.T.Ü. Geliştirme Vakfı Vakfı Yayıncılık ve İletişim A.Ş. 2008.
Esat ÇAM, Siyaset Bilimine Giriş, Der yay., İstanbul, 2000, s. 11; Hüseyin Atay ve arkadaşları, Arapça-Türkçe Büyük Lügat, Hilal Mat., Ankara, C. 1-2, s. 1055; Mustafa Nihat Özön, Büyük Osmanlıca-Türkçe Sözlük, İstanbul, İnkılap Kit., Ekim, 1959, s. 648; Abdullah Yeğin ve arkadaşları, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Büyük Lügat, Türdav, İstanbul, Aralık, 1978, C. 2, s. 1372
FIĞLALI, E.Ruhi. “Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi”, Tercüman Milli Eğitim sempozyumu, 20- 22 Ocak 1984,102-103.
FULLER, E. Graham. Yeni Türkiye Cumhuriyeti: Yükselen Bölgesel Aktör, Çeviren Mustafa Acar, İstanbul, Timaş Yayınları, 2009.
Genel Kurmay Başkanlığı, Atatürkçülük, Milli Eğitim Basımevi İstanbul, 1997, s.111
HEGEL, G.W. F., Tarihte Akıl, İstanbul, 2003, s. 155; Hegel, G.W. F. , Tarih Felsefesi. İstanbul, 2006, s.36-37; Davutoğlu, Devlet, s. 235
HOBBES, Thomas, “Leviathan'dan Seçme Parçalar", (Çeviren: Mete Tunçay), Batıda Siyasal Düşünceler Tarihi II. İstanbul, 2002, 209-214; Gözler, Kemal, Devletin Genel Teorisi, Bursa, 2009, s. 38
IRA M. Lapidus , İslam Toplumları tarihi 2003, C. 1, s. 30-31
İbn-i Hammad el-Cevheri, es-Sıhah, tah. Ahmed Abdulgafur Attar, Daru‟l-Kitabi‟l-Arabi, Mısır,1987, C. 5, s. 2118; İbn-i Manzur, Lisanu‟l-Arab, Dar-u Sadır-Dar-u Beyrut, Beyrut, 1956, C. 13, s. 167-170; Ebu Mansur el-Ezheri, Tehzibu‟l-Lüga, tah. Yakup Abdunnebi, Daru‟l-Masdariye, Kahire, C. 14, s. 181-182;
İLHAN, Attila İle Söyleşi. Selami Çalışkan, Milli Gazete, 2.6.2005
İLHAN, Attila.“Batı Kültürünü Savunmak İlericilik Sayılmıştır”, Tercüman Gazetesi, 22.7.1984
JASCHAKE, Gotthard. Yeni Türkiye‟de İslamlık, Cev: Hayrullah Örs, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1972).
KAFESOĞLU, İbrahim. Türk Milliyetçiliğinin Meseleleri, İstanbul, 1970
LEWİS, Bernard. İnanç ve İktidar: Ortadoğu‟da Din ve Siyaset Oxford University Press yayınları 2010, s.7.
LEWİS, Bernard. Modern Türkiye‟nin Doğuşu, Cev: Metin Kıratlı, Ankara, T.T.K. Yayını, 1984.
MARX, Karl ve Engels, Friedrich, Collected Works. London, 1976, s. 486; Kapani, Münci, Politika Bilimine Giriş, 23. Basım, Ankara, 2009, s. 36.
MARDİN, Şerif. Din ve İdeoloji: Toplu Eserleri.5.Baskı,İletişim Yayınları, İstanbul, 1992, s. 81
MARDİN, Şerif. (1994). “2000'e Doğru Kültür ve Din”, Türkiye'de Din ve Siyaset, Makaleler 3, İletişim Yayınları, İstanbul.1994, s.29
MARDİN, Şerif. (1993). “Türk Tarihinde Nakşibendi Tarikatı”, çev. Özden Arıkan, Çağdaş Türkiye'de İslam, Richard Tapper (der.), Sarmal Yayınları, İstanbul.1993, s.164
ELİADE, Mircea The Encyclopedia of Religion, Macmillan Publishing Company, New York, 1987, C. 2, s. 408
Nahl,16/90;Sad,38/26;Nisa, 4/58;İura,42/15; Maide,5/8-42; Mümtehine, 60/8; Araf,7/29-181.
OKUMUİ, Ejder. Meşruiyet Ekseninde Din ve Devlet. İstanbul: Pınar Yayınları. 2003, s.130
OSMAN Pazarlı Sosyoloji Lise 3 Remzi Kitap evi İstanbul 1979, s.63
ÖZÖN, Mustafa Nihat, Büyük Osmanlıca-Türkçe Sözlük, İnkılap Kit. İstanbul, Ekim, 1959.
POLAT, Ferihan. Din Siyaset Seçmen. Konya: Çizgi Kitabevi.2010, s.43
POYRAZ, Ergün. Kanla Abdest Alanlar, İstanbul, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 2003.
PLATON, Devlet, (Çeviren: Sabahattin Eyüboğlu, Platon, Devlet, İstanbul, 1980, s. 102.
REŞAT Genç, “Önsöz”, Atatürk Düşüncesinde Din ve laiklik, XVII; Halifeliğin kaldırılmasıyla ilgili yasanın TBMM‟deki konuşmalar. Türkiye‟yi laikleştiren yasalar, Atatürk araştırma merkezi yayınları, Ankara, 1998, s.34.
ROUSSEAU, J.J.Toplum Sözleşmesi, (Çeviren: Alpagut Erenulu). Ankara, 1996, s. 46 vd.
SARIKOYUNCU, Ali Atatürk din ve din adamları,Türkiye Diyanet Vak. Yayın. Ankara 2007, s.60
Şura, 42/38; Ali İmran, 3/159; Mümtehine, 60/8-12; Fetih, 48/10; Malde,5/8; Enam, 6/152; Nahl, 16/90; Nisa, 4/58-59; Necm, 53/39; Müddesir, 74/38
TANYU, Hikmet. “Türkiye‟de İslami Neşriyatın Durumu”, Türk Yurdu,1959- s.60.
TAŞÇIOĞLU, Ö. Lütfi. A.B.D.‟nin Küreselleştirme Politikaları, Ortadoğu‟da Türkiye‟ye Biçilen Rol,Ankara, Nobel Yayın dağıtım, 2009.
TİMUR, Taner. Osmanlı Toplum Düzeni, Ankara, İmge Yayınları, 1994.
Teymiyye, İbn, es-Siyasetü‟ş Şer‟iyye, (Çeviren: Vecdi Akyüz), 2. Baskı, İstanbul, 1999; Mevdudi, „İslam‟da Siyaset Anlayışı", İslam‟ın Bugünkü Meşeleri, (Çeviren: Erol Güngör), İstanbul, 1981, ss. 280-302;
VERGİN, Nur .Din, Toplum ve Siyasal Sistem. İstanbul: Bağlam Yayınları. 2000, s.15 www. anlamilugat.com.10.11.2018
WEBER, Max, Toplumsal Ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı, (Çeviren: Özer Ozankaya), Ankara, 1995, s. 93-94
WİLLİAM Ebenstein, Siyasi Düşüncenin Büyük Düşünürleri, çev. İsmet Özel, İule yay., İstanbul, 1996, s. 137 v.d.; Machiavelli, Hükümdar, çev. Bağdatlı, Selahattin., Sosyal yay. İstanbul, 1992; Ayrıca bkz. Bülent Daver, Siyaset Bilimine Giriş, s. 20
YAKIT, İsmail. “İskilipli Atıf hoca İapkadan Dolayı mı Asıldı? Yoksa...”, S.D.Ü. Uluslararası Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu, Isparta, 2008, s. 757-763.
YILDIRIM, Mustafa, Ortağın Çocukları, Ankara, Ulusdağı Yayınları, 2010
YÜCEKÖK, Ahmet N. Dinin Siyasallaşması: Din-Devlet İlişkilerinde Türkiye Deneyimi. İstanbul: Alfa Yayınları. 1997.s.42
YÜCEKÖK, Ahmet. “Türkiye‟de Örgütlenmiş Dinin Sosyo-ekonomik Tabanı”, A.Ü. S.B.F. Dergisi, 26(2), 1971, s.301-306
1982 anayasas