Türk aydınının Anadolu'ya yönelişinde Balkan savaşları'nın rolü

Balkan Savaşları, Türk aydını üzerinde farklı açılardan travmatik etkilerbırakan bir savaştır. İstanbula yapılan yoğun göçmen akını, top seslerinin saraydandahi duyulması halk ve aydınlar üzerinde derin izler bıraktı. Savaşın ve bölgedengeri çekilişin yarattığı sarsıcı etkinin örnekleri, dönem içinde kaleme alınan edebieserlere, anılara ve basına da yansıdı. Savaş yılları özellikle Türk milliyetçiliğineyapılan vurgunun hat safhaya ulaştığı bir dönem oldu. İmparatorluğun böylesiçalkantılı bir sürecine tanık olan Cumhuriyet döneminin yönetici kuşağı da savaşınyarattığı olumsuz etkiden kendisini koruyamadı. Balkanların kaybedilmiş olması,aralarında Balkan topraklarında doğmuş olanların da bulunduğu bu kuşak içinvatan kaybetmenin acısını en derinden hissettiren olay oldu. Bu acı ile elde kalan tekvatan olan Anadoluya tutunan Cumhuriyetin bu ilk kuşak yönetici elitlerininAnadolu'ya yönelişi bir zorunluluğun da sonucuydu. Milli kimlik inşası noktasındakien önemli unsur olan toplumun kendini ait hissedeceği toplumsal bir mekân ihtiyacı,Anadolu ile giderilecektir. Türk aydınının bu tarihten sonraki Anadolu vurgusuarkasında yeni bir vatanın yaratılma ihtiyacı da etkilidir. Yeni vatan tarihi,psikolojik ve coğrafi olarak her yönden inşa edilmeye çalışılır.

The role of Balkan wars on Turkish intelligentsia's drift to anatolia

Balkan Wars left different traumatic effects on Turkish intelligentsia. Largemass of immigrants coming to İstanbul and the beats of cannons which was evenaudible from the palace affected deeply both the public and intelligentsia. Theexamples of shocking effects of war and retreat from the territory can be traced inthe literary works, memories and journals published in that period. The years of war were a period in which the emphasis on Turkish nationalism was on the rise. Theadministrative generation of Republic, who once witnessed such a tempestuousperiod of Empire, could not protect themselves from the devastating effects of thewar. The loss of Balkans was a grievous incident of losing home for the generationwho had been born there. It was essential to get to Anatolia for the first generationgovernor elites of Republic as Anatolia was the only home to be kept. The need of asocial location, which is the most important factor of constructing a nationalidentity, would be satisfied with the existence of Anatolia. From this date on, theneed of creating a new country lies behind the stress of Turkish intelligentsia uponAnatolia. The new country was to be created in terms of historical, psychologicaland geographical aspects.

PDF

___

Abdulbaki Fevzi, Yurdumuzda Gördüklerim , Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı:24, (15Teşrinisani 1328), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
Abdulbaki Fevzi, İzmit, Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı:27, (4 Teşrinievvel 1328), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
Abdulbaki Fevzi, Adapazarından, Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı:27, (15Teşrinisani 1328), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
Abdülfeyyaz Tevfik, Anadolu Yavrusu, Halka Doğru, Yıl: I, Sayı: 5 (9 Mayıs 1329)
Adıvar, Halide Edip, Mor Salkımlı Ev, İstanbul, Atlas Kitapevi, 1992
Ahmet Şerif, Anadoluda Tanin, Cilt: I, Haz. Mehmed Çetin Börekçi, Ankara Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1999
Aka Gündüz, Darül Harpten Mektuplar, Tanin, 24-28 Şubat 1913.
Akçuraoğlu Yusuf, Halka, Halka Doğru, Yıl:I, Sayı: 22(5 Eylül 1329)
Akçuraoğlu Yusuf, Halka, Halka Doğru, Yıl:I, Sayı: 23 (12 Eylül 1329)
Akçuraoğlu Yusuf, Halka 5, Halka Doğru, Yıl:I, Sayı: 31 (7 Teşrinisani 1329)
Akyüz, Yahya, Eğitim Alanında Aydınların Özeleştirisi ve Balkan Savaşları, Tarih ve Toplum, No: 228, Aralık 2002
Alangu, Tahir, Ömer Seyfettin Ülkücü Bir Yazarın Romanı, İstanbul, May Yayınları, 1968
Ali Canip (Yekta Bahir) Milli, Daha Doğrusu Kavmi Edebiyat Ne Demektir, Genç Kalemler, Cilt: II, Numara:4 (26 Mayıs 1327)
------------------------------ Milli Lisan ve Milli Edebiyat, Genç Kalemler, Cilt:2, Numara: 3 (6 Mayıs 1327)
----------------------------- Milli Edebiyat Meselesi I, Genç Kalemler, Cilt:2, Numara 9 (19 Haziran 1327)
Ali Canip-Ziya Gökalp, Yeni Lisan, Genç Kalemler, Cilt: II, Numara:2 (27 Nisan 1327)
Althusser, Louis, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, İstanbul, İletişim Yayınları, 1989
Anadoluya Dair, Türk Yurdu, Yıl:4, Sayı 108, (21 Nisan 1332), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
Anderson, Benedict, Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 1995
Arai, Masami, Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği, İstanbul, İletişim Yayınları, 2003
Arıkan, Zeki, Balkan Savaşı ve Kamuoyu, Dördüncü Askeri Tarih Semineri Bildiriler, Ankara, Genel Kurmay Başkanlığı Yayınları, 1989
Atay, Falih Rıfkı, Ateş ve Güneş, İstanbul, 1918.
---------------------, Batış Yılları, İstanbul, Dünya Yayınları, 1963
Aydemir, Şevket Süreyya, Suyu Arayan Adam, İstanbul, Remzi Kitapevi, 1995
Bayar, Celal, Ben de Yazdım: Milli Mücadeleye Giriş, Cilt: 5 İstanbul 1967
Beyatlı, Yahya Kemal, Çocukluğum Gençliğim Siyasi ve Edebi Hatıralarım, İstanbul fetih Cemiyeti Yayınları 1986
-----------------------------, Siyasi ve Edebi Portreler, İstanbul, Fetih Cemiyeti Yayınları, 1986
Bilgin, Nuri, Kolektif Kimlik, İstanbul, Sistem Yayınları 1995
Ceyhan, Nesime, 1911-1922 Yılları Türk Hikâyesine Kaynak: Harp, Turkish Studies, Volume, 4/11-II Winter 2009
---------------------, II. Meşrutiyet Dönemi Türk Hikayesi(1908-1918 ), İstanbul, Selis Yayınları, 2009
Ceyhun, Demirtaş, Türk Edebiyatındaki Anadolu, İstanbul, Sis Çanı Yayınları, 1996
Duman, Haluk Harun, Balkanlara Veda Basın ve Edebiyatta Balkan Savaşı (1912- 1913), İstanbul, Duryap Yayıncılık, 2005
Enginün, İnci, Yeni Türk Edebiyatı, Tanzimattan Cumhuriyete (1839-1923), İstanbul, Dergâh Yayınları, 2010
Ergün, M., II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri 1908-1914, Ocak Yayınları, İstanbul 1996
Falih Rıfkı (Atay), Anadolu Seyahatleri, Tanin, 12 Temmuz 1913.
----------------------- Türk Gücü, Tanin, 8 Nisan 1913.
----------------------- Hususi Mektepler, Tanin, 5 Mayıs 1913
----------------------- Günün Sonu, Tanin, 14 Haziran 1913
---------------------- , Düşünceler , Tanin, 1 Ağustos 1913
Fuat Sabit, Anadolu Duygularından, Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı:28, (29 Teşrinisani 1328), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
Gellner, Ernest, Milliyetçiliğe Bakmak, İstanbul, İletişim Yayınları, 1998
Güntekin, Reşat Nuri, Anadolu Notları, Cilt: I, İstanbul, İnkılap Yayınları, 1968
Halide Edip (Adıvar), Felaketlerden Sonra Milletler, Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı:40 16 Mayıs 1329, Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
--------------------------, Evimize Bakalım Türkçülüğün Faaliyet Sahası, Vakit, 30 Haziran 1334
-------------------------- Türkiyacılık Yoktur, Vakit, 23 Ağustos 1334
-------------------------- Mevud Hüküm, İstanbul, Ayyıldız Matbaası, 1918
Halka Doğru Gidenler, Halka Doğru, Sayı: 24 (19 Eylül 1324), ss. 185-186.
Hayes, Carlto J. H, Milliyetçilik: Bir Din, Çev. Murat Çiftkaya, İstanbul, İz yayınları, 1995
Hroch, Miroslav, Avrupada Milli Uyanış, İstanbul, İletişim Yayınları, 2011
Huyugüzel, Ömer Faruk, Necip Türkçü, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1988
Ispartalı Hakkı, Köyümden Geliyorum, Türk Yurdu, Yıl:4, Sayı 108, (21 Nisan 1332), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
-------------------, Anadolumuz: Köyümden Geliyorumdan Nazifa Gelin, Türk
Yurdu, Yıl 4, Sayı: 109, (5 Mayıs 1332), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
-------------------, Anadolumuz: Köyümden Geliyorumdan: Minasin Mesiresi, Türk Yurdu, Yıl: 4, Sayı:111, (Haziran 1332), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
-------------------, Köyümden Geliyorumdan Uzak Hatıralar, Uzak Köyler, Türk Yurdu, Yıl:4, Sayı: 110, (19 Mayıs 19332), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
Ispartalı Hakkı, Köyümden Geliyorum , Haz. Şevket Aziz Kansu, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1971
Kazım Karabekir, Birinci Cihan Harbine Nasıl Girdik, İstanbul, Emre Yayınları, 1994
Köprülüzade Fuat, Türkçülüğün Gayeleri, Vakit, 16 Temmuz 1334 (1918).
Köroğlu, Erol, Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) Propagandadan Milli Kimlik İnşasına, İstanbul, İletişim Yayınları, 2004
Kushner, David, Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu (1876-1908), Çev. R. Ertem, F. Erdem, İstanbul, Kervan Yayınları, 1979
Lauzan, Stephan, Osmanlının Bozgun Yılları Hastanın Başında Kırk Gün Kırk Gece, Haz. Seyfettin Ünlü, istanbul, Beyan Yayıncılık, 1990
Maraşlıoğlu, Mukaddes Kinler: Zaruri Bir Mukayese , Halka Doğru, Yıl: I, Sayı: 41 (6 Kânunusani 1329)
Nazım, Acıklı Bir Sohbet, Halka Doğru, No:8, (30 Mayıs 1913)
Odabaşı, İsmail Arda, II. Meşrutiyet Dönemi Basın ve Fikir Dünyasında Genç Kalemler Dergisi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2006
Okay, Cüneyt, Bir Meşrutiyet Aydını Nüzhet Sabit, Ankara, Akçağ Yayınları, 2001
Olgun, İbrahim, Necip Türkçü, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1971
Öğün, Süleyman Seyfi, Bir Avrupalı Gözüyle Türkçülük, Tarih ve Toplum, Sayı:114, (Haziran 1993)
Ömer Seyfettin, Yeni Lisan, Genç Kalemler, Cilt: II, Sayı: 1, (Nisan 1327)
-------------------, Pamuk İpliği, Genç Kalemler, Cilt: II, Sayı: 4, (Haziran 1327)
-------------------, Bomba, Genç Kalemler, Cilt: II, Sayı:9, (1327)
-------------------, Primo Türk Çocuğu, Genç Kalemler, Cilt: II, Sayı: 13, (Kânunuevvel 1327)
-------------------, Türk Sözü, Türk Sözü, Yıl: I, Sayı: I, (12 Nisan 1330)
-------------------, Halk Nedir, Türk Sözü, Yıl: I, Sayı: I, (18 Nisan 1330)
Özden, Mehmet, Bir Halkçı Münevverler Platformu: Halka Doğru Dergisi (1913- 1914), Milli Folklor, Yıl, 23, Sayı: 89, 2011.
Parvus, Devlet ve Millet, Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı: 27, (15 Teşrinisani 1328) Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
----------, Türk Gençlerine Mektup I, Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı:41, (30 Mayıs 1329), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
----------, Türk Gençliğine Mektup, Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı:45, (25 Temmuz 1329), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
---------- Köylüler ve Devlet, Türk Yurdu, Yıl:1, Sayı:9 (20 Nisan 1328), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
Sarınay, Yusuf, Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları (1921- 1931), İstanbul, Ötüken Yayınları, 1994
Satı Bey, Vatan İçin, Kader Matbaası, İstanbul, 1329
Smith, Antony D., Milli Kimlik, İstanbul, iletişim Yayınları, 2004
Şehabettin Süleyman, Anadolu ve Gençliğin Vazifesi, Türk Yurdu, Yıl:2, Sayı:34, (21 Şubat 1328), Ankara, Tutibay Yayınları, 2000
Şirin, Funda Selçuk, The Traumatic Legacy of The Balkan Wars for Turkish Intellectuals, War and Nationalism, The Balkan Wars, 1912-1913, and Their Sociopolitical Implications, Edited by, Hakan Yavuz and Isa Blumi, Utah Press, 2013, s.679-703.
Topçu, Ümmühan, Anadoluculuk Hareketi ve Türk Edebiyatına Etkileri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 1999
Toprak, Zafer, Osmanlı Narodnikleri Halka Doğru Gidenler, Toplum ve Bilim, Sayı: 24 (Kış 1984)
-----------------, Aydın, Ulus-Devlet ve Popülizm , Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, Der. Sabahattin Şen, İstanbul, Bağlam Yayınları, 1995
Tunaya, Tarık Zafer, Türkiyede Siyasal Partiler, 3 Cilt, İstanbul, Hürriyet Yayınları Vakfı, 1988
Tüccarzade İbrahim Hilmi, Maarifimiz ve Servet-i İlmiyemiz, Haz. Melek Doksay Gökdoğan, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000
Uçarol, Rıfat, Gazi Ahmet Muhtar Paşa (1839-1919) Askeri Siyasi Hayatı, İstanbul, Filiz Kitapevi, 1989
Ülken, Hilmi Ziya, Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul, Ülken Yayınları, 1992
Üstel, Füsun, Türk Milliyetçiliğinde Anadolu Metaforu, Tarih Toplum, Sayı: 109 (Ocak1993)
----------------, Türk Ocakları (1912-1931), İstanbul, İletişim Yayınları, 2004
----------------, Makbul Vatandaşın Peşinde, istanbul, İletişim Yayınları, 2005
Yöntem, Ali Canip, Ömer Seyfettin, İstanbul, Muallim Halit Kütüphanesi, 1935
-----------------------, Devirlerden Hatıralar, Yakın Tarihimiz, Sayı: 1, Cilt:1, (Mart 1962)
Ziya Gökalp, Halk Medeniyeti I Başlangıç, Halka Doğru, Yıl: I, Sayı: 14 (10 Temmuz 1329)
---------------, Halk Medeniyeti II: Resmi Teşkilat, Halk Teşkilatı, Halka Doğru, Y ıl: I, Sayı: 19 (15 Ağustos 1329)