THE TIMES GAZETESİNİN GÖZÜNDEN DOĞU SORUNU, OSMANLI İMPARATORLUĞU VE TANZİMAT DÖNEMİ (1838- 1878)

Osmanlı İmparatorluğu XVIII. yüzyıldan itibaren Avrupanın teknolojik ve ekonomik üstünlüğü karşısında sürekli olarak toprak ve saygınlık yitirmeye başlamış, XIX. yüzyılda ise dağılma sürecine girmiştir. İmparatorluğu bu süreçten kurtarabilmek adına imparatorluk içinde bir dizi düzenlemeye girişilmiştir. Bunun yanı sıra imparatorluğun ayakta kalabilmesi için yalnızca askeri gücün yeterli olmayacağının görülmesiyle Avrupa devletleri ile denge politikası izlenmiştir. Osmanlı devlet adamları ancak 1798 yılında Napoleonun Mısır İşgali sırasında imparatorluğun içinde bulunduğu güç durumun, güçsüzlüğün ve yetersizliğin farkına varabilmişlerdir. Ayrıca Avrupalı bir devletin askeri ve diplomatik desteği olmaksızın imparatorluğun toprak bütünlüğünü ve bağımsızlığını korumanın imkânsızlığını tam anlamıyla kavrayabilmişlerdir. Osmanlı İmparatorluğunu Tanzimat Dönemine götüren bu süreç Avrupada ve özellikle de İngilterede basının devletin finansal desteği olmadan ayakta kalabildiği ve özgür bir duruş sergilediği bir döneme denk gelir. Söz konusu gazetelerin en yetkin olanı günlük The Times gazetesiydi. 1785te kurulan gazete, dünyanın ilk gazetelerindendir ve özellikle XIX. yüzyılda dış politika olmak üzere kamuoyu oluşturmada önemli bir role sahipti. Bu dönemde iki devlet arasındaki ilişkiler ve izlenen politikalar gazetenin imparatorluğa olan ilgisini ve dikkatini doruk noktasına ulaştırır. The Times gazetesi gelişen olaylara dair haberleri ve görüşleri detaylı şekilde yayınlamıştır. Tüm gelişmelere dikkatle eğilen ve değerlendirmelerde bulunan gazetenin editör yorumları da olayların o günün bakış açısına ve algısına göre anlamlandırmaya çalışmada fayda sağlamıştır.

Beginning from the first part of the eighteenth century, the Ottoman Empire started to lose territory and prestige constantly in the presence of European supremacy on economy and technology. In the nineteenth century it entered into a disintegration process. In the Ottoman Empire a range of regulations with the aim of rescuing the empire from this process. Besides, a balance policy was started to be followed with European states by realizing that military power was not merely sufficent for surviving of the empire. During Napoleon s Egypt invasion in 1798, if the Ottoman statesmen only could realize the fact that the empire was in a diffucult position, it was also weak and insufficent. In addition, they exactly conceived the impossibility of saving territorial integrity and independence without any European state s military and diplomatic support. The process that brought the Ottoman Empire to Tanzimat Era was coincided with a period in Europe, especially in England which the media could keep up itself freely without any financial support. The point at issue newspaper was daily The Times which was also the most competent. It was founded in 1785 and it was one of the first newspapers worldwide, most especially in nineteenth century, it had a vital role on shaping the public opinion particularly about political issues. The relations of England and the Ottoman Empire and following policies culminated in the interest and attention of The Times. The Times published the news on events and opinions elaborately. The editorial comments that examined and evaluated for all developing events became efficient on trying to give the meaning of the period s point of views and real perceptions

PDF

___

a) Arşivler ve Kütüphaneler
The Times Gazetesi Dijital Arşivi
Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi
Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kütüphanesi
b) Gazeteler ve Dergiler
The Times gazetesi, 9 Aralık 1838.
The Times gazetesi, 19 Aralık 1838, Çarşamba.
The Times gazetesi, 2 Haziran 1857, Perşembe.
The Times gazetesi, Editör Yorumları, 11 Şubat 1859, Cuma.
The Times gazetesi, Editör Yorumları, 16 Ağustos 1860, Perşembe.
The Times gazetesi, Editör Yorumları, 15 Eylül 1862, Pazartesi.
The Times gazetesi, 01 Ağustos 1863, Cumartesi.
The Times gazetesi, 21 Eylül 1864, Çarşamba.
The Times gazetesi, 26 Temmuz 1865, Çarşamba.
The Times gazetesi, 19 Mayıs 1866, Cumartesi.
The Times gazetesi, 19 Ağustos 1875, Perşembe.
The Times gazetesi, 05 Ekim 1875, Salı.
The Times gazetesi, 14 Eylül 1876, Perşembe.
The Times gazetesi, 13 Mayıs 1876, Cumartesi
The Times gazetesi, 21 Haziran 1876, Çarşamba.
The Times gazetesi, Editör Yorumları, 26 Aralık 1876, Salı.
The Times gazetesi, Editör Yorumları, 27 Aralık 1876, Çarşamba.
The Times gazetesi, 16 Mayıs 1878, Salı.
The Times gazetesi, 20 Mayıs 1878, Cumartesi.
The Times gazetesi, Özel Muhabirden, Beyoğlu, 27 Mayıs 1878, Cumartesi.
The Times gazetesi, 30 Mayıs 1878, Salı.
c) Kitaplar ve Makaleler
1) Kitaplar
Aktepe, M. Münir, Vaka-Nüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi Cilt: XV, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1993.
Aydoğdu, Nergis Yılmaz ve Kara, İsmail (haz.), Namık Kemal, Osmanlı Modernleşmesinin Meseleleri, Bütün Makaleleri I, Dergah Yayınları, İstanbul, 2005.
Baykara, Tuncer, Osmanlılarda Medeniyet Kavramı ve 19. Yüzyıla Dair Araştırmalar, Akademi Kitabevi, İzmir, 1999.
Berkes, Niyazi, Türkiyede Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2002.
Birsen, Kemalettin, Tanzimatın Harici Siyaseti, Tanzimat I, Maarif Vekâleti Yayını, İstanbul, 1940.
Cebeci, Dilaver, Tanzimat ve Türk Ailesi (Sosyal Değişme Açısından Tanzimat Ailesi Üzerine Bir İnceleme), Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul, 2010.
Çelik, Hüseyin, Bir Medeniyetin Analizi, Türk Yanlısı İngilizlerin Osmanlıya Bakışı, Ufuk Kitapları, İstanbul, 2002, s. 124.
Halaçoğlu, Yusuf (haz.), Ahmet Cevdet Paşa Tarihi, Maruzat, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1980.
İnalcık, Halil, Osmanlılar Fütuhat, İmparatorluk, Avrupa ile İlişkiler, Timaş Yayınları, İstanbul, 2010.
İnuğur, Nuri, Basın ve Yayın Tarihi, Der Yayınları, Ankara, 2002.
İrtem, Süleyman Kani, Şark Meselesi Osmanlının Sömürgeleşme Tarihi, Temel Yayınları, İstanbul, 1999.
Karadağ, Raif, Şark Meselesi, Emre Yayınları, İstanbul, 2005.
Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi V. ve VI. Ciltler: Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789- 1856), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1976.
Karpat, Kemal, Osmanlıda Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
Kaynar, Reşat, Mustafa Reşid Paşa ve Tanzimat, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1954.
Keyder, Çağlar, Türkiyede Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2007.
Kodaman, Bayram ve Ünal, Mehmet Ali (haz), Abdurrahman Şeref Efendi Tarihi, İkinci Meşrutiyet Olayları (1908- 1909), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.
Korkmaz, Alemdar, İstanbul (1875- 1964) Türkiyede Yayınlanan Fransızca Bir Gazetenin Tarihi, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, Ankara, 1980.
Luraghi, Raimondo, Sömürgecilik Tarihi, e Yayınları, İstanbul, 2000.
Mardin, Şerif, Modernleşme, İslam Dünyası ve Türkiye, İsav Kitaplığı, İstanbul, 2001.
Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri Bildiriler, Ankara 13- 14 Mart 1985, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1987.
Sander, Oral, Ankanin Yükselişi ve Düşüşü, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2000.
Sander, Oral, Siyasi Tarih: İlkçağlardan 1918e, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2006.
Sırma, İhsan Süreyya, Tanzimatın Götürdükleri, Beyan Yayınları, İstanbul, 1988.
Tanzimatın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu (Bildiriler) 25- 27 Aralık 1989, Milli Kütüphane Yayınları, Ankara, 1991.
Topuz, Hıfzı, II. Mahmuddan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2003.
Tuncer, Hüner, 19. Yüzyılda Osmanlı- Avrupa İlişkileri, Ümit Yayıncılık, Ankara, 2000.
Türk Dünyası El Kitabı, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1992.
Türkler Ansiklopedisi, 14. Cilt, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2003.
Türkmenoğlu, Turan M (haz.), Onüçüncü Asr-ı Hicride Osmanlı Devlet Ricali ya da Sonun Başlangıcı, Balıkhane Nazırı Ali Rıza, Osmanlı Tarih Encümeni Üyesi Mehmed Galib, Milenyum Yayınları, İstanbul, 2001.
Uzun, Ahmet, Tanzimat ve Sosyal Direnişler Niş İsyanı Üzerine Ayrıntılı Bir İnceleme (1841), Eren Yayıncılık, İstanbul, 2002.
Ülman, Haluk, Birinci Dünya Savaşına Giden Yol, Eko Matbaası, İstanbul, 1972.
Yıldız, Aytaç (haz.), Oryantalizm Tartışma Metinleri, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2007.