CUMHURBAŞKANLIĞI FORSU VE 16 TÜRK DEVLETİ TARTIŞMASI

1925 yılında bir talimatname ile son şeklini alan Cumhurbaşkanlığı Forsu, cumhurbaşkanlığı makamını temsil eden en üst simgedir. Cumhurbaşkanının bulunduğu her yerde; bayrak direğinde, çalışma masasında, makam arabasında yer alan fors, 1922 yılından beri kullanılmaktadır. Bir güneş ve etrafında 16 yıldız olarak yer alan simgeye Cumhurbaşkanlığı Arması, bu armanın Türk bayrağının sol üst köşesine uyarlanmış haline Cumhurbaşkanlığı Forsu denir. Armada yer alan yıldızların sayısının 16 olması ve bunların tarihte kurulmuş olan Türk devletlerine işaret etmesi meselesi, Cumhuriyetin erken döneminde olmasa da 1960lı yıllardan beri tarihçiler arasında tartışma konusu olmuştur. Forstan bağımsız olarak, 16 Türk devleti sayısının belirlenmesi çalışmaları, bir rivayete göre Atatürk zamanında bir heyet tarafından ele alındığı söylenmiştir. Bu makalemizde, forsun şekli ve önemi, amblemdeki güneşin ve yıldızların bir anlamının olup olmadığı, varsa bu anlamlandırmanın ne zaman ve hangi saiklerle yapıldığı; bundan mütevellit 16 Türk devleti meselesinde yaşanan tartışmalar incelenmiştir.

The Discussion of the 16 Great Turkish Empires in the Context of the Presidential Flag of Turkey

The Presidential Flag of Turkey, which took its current shape and proportions with the legal amendment in 1925, is the top icon representing the presidency. This flag has been displayed wherever the president is, including the presidential office, the presidential car since 1922. The Presidential Seal of Turkey is composed of a sun surrounded by 16 stars and the Presidential Flag of Turkey is the Turkish flag that has the Presidential Seal of Turkey in the left upper corner of the flag. That the seal has 16 stars symbolizing the 16 Great Turkish Empires in history have been discussed by historians since 1960s. According to a rumor, the determination of the16 Great Turkish Empires is handled bya committee in Ataturk's time. In thisarticle, we have discussed (i) the shape and importance of the Presidential Flag, (ii)what meanings the sun and stars in the seal may carry, (iii) the motives behind thesemeanings, and (iv) the resulting discussions about the 16 Great Turkish Empires.

PDF

___

1- Arşiv Belgeleri Cumhurbaşkanlığı Arşivi
2- Süreli Yayınlar, Kanun ve Kararnameler Akşam Gazetesi
Anıtkabir Atatürk Müzesi Albümü
Cumhuriyet Gazetesi
Hakimiyeti Milliye
İkdam Gazetesi
Resmi Gazete
TBMM Zabıt Ceridesi
14 Eylül 1937- 3708, 7175 sayılı Kararname
27.1.1978 Tarih ve 7/14576 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
28.7.1937 Tarih ve 2/7175 sayılı Kararname ile Yürürlüğe Konulan Türk Bayrağı Nizamnamesi
29.5.1936 Tarih ve 2994 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığının, Cumhurbaşkanlığı Forsu Hakkında, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine Gönderdiği 26.9.2001 Tarihli Rapor
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığının, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine Gönderdiği 13.11.2001 Tarihli Raporu
İcra Vekilleri Heyetinin 29/7/1939 Tarih ve 2/11604 Sayılı Kararnamesiyle Yürürlüğe Konulan Türk Bayrağı Nizamnamesine Ek Nizamname
3- Makaleler
ATSIZ, Nihal; 16 Devlet Masalı ve Uydurma Bayraklar, Ötüken, Sayı 65, Mayıs 1969
DONUK, Abdulkadir; Tarihte Kurulan Türk Devletleri, Türk Kültürü, S.249, Yıl. XXII
ERER, Tekin; Türklüğün 16 Avizesi, Son Havadis, 6 Ocak 1969
GÖKALP, Cevdet; Türk Tarihte Kaç Devlet Kurmuştur, Önasya. C.III/35, Yıl. 3
KAFESOĞLU, İbrahim; Atatürkün Doğumunun 100. Yılı Takvimi Üzerine Düzeltme ve Düşünceler, Türk Kültürü Araştırmaları, XVII-XXI/1-2, Ankara,1979-1983
ÖZÜÇETİN, Yaşar; ALTINIŞIK, Ahmet Haşim; Maarif Vekaletinin 1927 Yılı Türkiye Arması Müsabakası, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.22, Yaz 2012
ÜÇOK, Coşkun; Onaltı Türk Devleti, Tarih ve Toplum Dergisi, Şubat 1987
YEDİYILDIZ, Bahaeddin; Cumhurbaşkanlığı Forsu, Onaltı Türk Devletine Ait Bayraklar Raporu, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1984
4- Kitaplar
ATSIZ, Nihal; Türk Tarihinde Meseleler, Afşin Yayınları, 1966
Büyük Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu.
Çankaya Olmak, Cumhurbaşkanlığı Yayını, Ankara, 2014
İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, C:3, İstanbul, 1991
KURTOĞLU, Feyzi; Türk Bayrağı ve Ay Yıldız, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1938
KOCA, Salim; Genel Türk Tarihi, I.cilt
Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi, C:12, Meydan Yayınevi, İstanbul, 1990
ÖZBEK, Akib; Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu ve Taşıdığı Anlam, Harb Akademileri Komutanlığı Yayınları, İstanbul, 1969
ÖZTUNA, Yılmaz; Başlangıçtan Zamanımıza Kadar Türkiye Tarihi, Hayat Yayınları, İstanbul, 1964
Tarihte Bağımsız Egemenlik Kurmuş 16 Büyük Türk İmparatorluğu, Ajans Türk Matbaacılık Sanayii, Ankara, 1969
Tarihteki 16 Egemen Türk Devleti ve T.C. Devlet Forsu, Harita Genel Müdürlüğü 50. Yıl Armağanı, 1973
Türkiye Cumhuriyeti Milli ve Zata Mahsus Sancaklar Talimatnamesi, Matbaa-i Hayriye, 1341 Türkiye Cumhuriyeti Sancakları, Matbaa-i Bahriye, 1340 (1924)
YAZICI, Mustafa; Tarihte 128 Türk Devleti ile 318 Devlet-356 Hükümet Başkanlarının Özellikleri, Emel Matbaası, Ankara, 1990