Osmanlı'nın Filistin Cephesi'ndeki son muharebesi

Osmanlı İmparatorluğu'nun, Almanya'nın organize ettiği İttifak Bloku'na katılarak, Birinci Dünya Savaşı'na girişinden sonra, Ahmet Cemal Paşa komutasında Süveyş Kanalı'nı geçerek Mısır'ı geri almak, İngiltere'nin Kral Yolu (Hindistan Yolu)'nu kesmek ve Almanya üzerindeki İtilaf Bloku'nun Basksını azaltmak amacıyla başlattığı Kanal Harekâtları, başarılı olamamıştır. Müteakiben, Mekke Emiri Şerif Hüseyin ile oğulları, Ali, Faysal, Abdullah ve Zeyd tarafından Hicaz (Mekke ve Medine)'da çıkartılan Arap İsyanı'yla koordineli olarak yürütülen İngiliz taarruzu, Sina Yarımadası'nı geçerek Filistin'e intikal etmiştir. Filistin Cephesi'nde görevli Yıldırım Ordular Grubu ( 4, 7, 8. Ordular ve Mondros Mütarekesi'nden sonra 2.ordu), Gazze Muharebeleri, Şeria Muharebeleri ve Nablus Meydan Muharebesi sonunda bozguna uğramış, sırasıyla Dera, Şam ve Halep'e kadar çekilmişlerdir. Daha sonra, Milli Mücadele kadrosunun temelini teşkil edecek olan Mustafa Kemal (Atatürk), Mustafa İsmet (İnönü), Mustafa Fevzi (Çakmak), Ali Fuat (Cebesoy), Refet (Bele), Fahrettin (Altay) Paşalar ve Osmanlı birliklerin çoğunluğu Filistin Cephesi'nde General Allenby tarafından sevk ve idare edilen İngiliz Ordusuna karşı savaşmışlardır. 7.Ordu Komutanı Mustafa Kemal Paşa, 26 Ekim 1918'de Halep kuzeyinde İngiliz ve Arap Ordularının taarruzunu durdurmayı başarmıştır.

The last battle of the Ottoman State on the Palestine Front

Subsequent to the participation of the Ottoman State to the Axis Powers organized by Germany and entry into the First World War, the First and Second Canal Campaigns - under the command of the Minister of the Navy and Fourth Army Commander Ahmet Cemal Paşa - to regain Egypt by advancing to the Suez Canal and thereby cutting off King's Road (India Road) while at the same time diverting the pressure exerted by the Allied Powers on Germany, resulted in defeat, following the British Army attack coordinated with the Arab uprising at Hecaz (Mecca and Medina) led by the Mecca Emir Şerif Hüseyin and his sons Ali, Faysal, Abdullah andZeyd, the Sinai peninsula gradually passed into Palestinian lands.The 'Lightening Armies Group' consisting at the beginning of the Fourth, Seventh and Eighth Armies and later, after the Treaty of Mondros the Second Army, were routed at the First, Second and Third Gaza Battles, the First and Second Şeria and the Nablus Field Battles and gradually withdrew to Gaza, Jerusalem, Nablus, Dera, Damascus and finally to Aleppo. Mustafa Kemal (Atatürk), Mustafa İsmet (İnönü), Mustafa Fevzi (Çakmak), Ali Fuat (Cebesoy), Refet (Bele) and Fahrettin (Altay) Pashas and the Ottoman corps that they led and which formed the cadre of the War of Independence against the occupation of Anatolia after the First World War, formed the majority of the army that fought against the British Army Commander General Allenby during the last phase of the Palestinian Front.Under the command of Mustafa Kemal Paşa, the Seventh Army went into history by stopping the assault of the combined British and Arab armies at Katma north of Aleppo on 26 October 1918 and which also marked the last battle fought on the Palestinian Front.

PDF

___

Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Arşivi
Genelkurmay ATAŞE Başkanlığı Arşivi
Kitaplar ve Makaleler
Abensour Christophe ve diğerleri, Thema Larousse, Tematik Ansiklopedi İnsan ve tarih, Tarih Siyasal Sistemler Düşünce Tarihi Dinler, İstanbul, Milliyet Yayını, 1993.
Acar İrfan C., Lübnan ve Filistin Sorunu,Atatürk Kültür,Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları,1989.
Arı Kemal, Birinci Dünya Savaşı Kronolojisi, Ankara, Gnkur. Basımevi, 1997.
Armstrong, H.C., Bozkurt, Kemal Atatürk'ün Yaşamı, 5.b., Çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul, Arba Yayınları, 1997.
Atatürk, Nutuk, Ankara, Türk Dil Kurumu (TDK) Yayınları, Gnkur. Basımevi, 1981.
Atay Falih Rıfkı, Zeytindağı, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 1970.
Atay Falih Rıfkı, Zeytindağı,Çankaya -Atatürk'ün Doğumundan Ölümüne Kadar-, İstanbul, Pozitif Yayınları, 2004.
Atay Falih Rıfkı ve Mahmut Soydan, Atatürk'ün Anıları, 1917-1919, Ankara, Olgaç Matbaası, 1982.
Aydemir Şevket Süreyya, Tek Adam, c.I, İstanbul, Remzi Kitabevi, 1963.
Aydemir Şevket Süreyya,Makedonya'dan Ortaasya'ya Enver Paşa, c.II, 1908-1914, İstanbul,Remzi Kitabevi, 1993.
Aydemir Şevket Süreyya, Makedonya 'dan Ortaasya 'ya Enver Paşa, c .III, 1914-1922, İstanbul,Remzi Kitabevi, 1993.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk, (1916-1922), Ankara, 2003.
Bayur Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, c.III, Ks.3, 1914-1918 Genel Savaşı, Bunların Siyasal Tepkileri, Ankara, TTK Yayını 1957.
Belen Fahri, Birinci Cihan Harbi'nde Türk Harbi, cN,1918 Yılı Hareketleri, Ankara, Gnkur. Basımevi, 1967.
Bourgeois Willy, Lawrence, Çev. Nusret Kuruoğlu, İstanbul, Bahar Matbaası, 1967.
Çetiner Yılmaz, Son Padişah Vahdettin, 2.b., İstanbul, Milliyet Yayınları, 1993.
Danişmend İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c.IV, İstanbul, Türkiye Yayınevi, 1955.
Doğruer Sedat, Yıldırımın Akıbeti, İstanbul, Askeri Basımevi, 1927.
Eroğlu Hamza, Türk İnkılâp Tarihi, Yeniden Düzenlenmiş, Genişletilmiş Yeni Baskı, Ankara, Savaş Yayınları, 1990.
Fromkin David, Barışa Son Veren Barış( A Peace To End All Peace), Modern Orta Doğu Nasıl Yaratıldü 1914-1922, çev. Mehmet Harmancı, İstanbul, Sabah Yayınları, 1994.
Gnkur. Harp Tarihi Bşk .lığı, Birinci Dünya Harbi'nde Türk Harbi, c.I, Osmanlı İmparatorluğu'nun Siyasi ve Askeri Hazırlıkları ve Harbe Girişi, Ankara, Gnkur. Basımevi,1970.
Gnkur, Birinci Dünya Harbi'nde Türk Harbi , c.VI, Hicaz, Asir, Yemen Cepheleri ve Libya Harekâtı, Ankara, Gnkur. Basımevi, 1978.
Gnkur Birinci Dünya Harbi 'nde Türk Harbi , c .1V, Ks .2, Sina-Filistin Cephes i,Ankara, Gnkur. Basımevi, 1986.
Gnkur , Türk İstiklal Harbi, c.I, Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı , 3.b., Ankara,GnkurJBasımevi, 1999.
Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Öğretim Üyeleri, Atatürk ve Türk İnkılap Tarihi, Editör Fatma Acun, 10.b., Ankara, Siyasal Kitabevi, 2009.
Kabacalı Alpay, Talat Paşanın Anıları, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2000.
Karal Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, c.IX, İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı, 1908-1918, Ankara, TTK Yayınları, 1996.
Karpat Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi, Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, İstanbul, İstanbul Matbaası, 1967.
Kinross Lord, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, çev. Necdet Sander, 14.b., İstanbul, Altın Kitaplar Yayınları, 2003.
Kressenstein Baron Kress Von, Türklerle Beraber Süveyş Kanalı 'na, çev. Mazhar Besim Özalpsan, İstanbul, Askeri Matbaa, 1943.
Kutay Cemal, Ardında Kalanlar, İstanbul, Cem Ofset Matbaacılık Sanayi Basımevi, 1988.
Larcher Maurice, Büyük Harpte Türk Harbi, c.I, çev. Mehmet Nihat, İstanbul, Matbayı Askeriye, 1927.
Lewis Bernard, Palestine on The History and Ceophy of a Name, Printed in Canada, 1980.
Lewis Bernard, Orta Doğu, Hıristiyanlığın Doğuşundan Günümüze Orta Doğu'nun 2000 yıllık Tarihi, çev. Mehmet Harmancı, 2.b., İstanbul,Sabah Yayınları, 1999.
Nedim Şükrü Mahmut, Filistin Savaşı, 1914-1918, çev. Abdullah Es, Ankara, Gnkur. Basımevi, 1995.
Oztuna Yılmaz, Büyük Osmanlı Tarihi, Osmanlı Devleti'nin Siyasi, Medeni, Kültür, Teşkilat ve San'at Tarihi, c.X, İstanbul, Ötüken Neşriyat, 1994.
Sanders Liman Von, Türkiye'de Beş Yıl, çev. M. Şevki Yazman, Burçak Yayınevi, 1968.
Selek Sabahattin, Anadolu İhtilali, 2 cilt, 4.b., İstanbul, Burçak Yayınevi, 1968.
Selek Sabahattin, İsmet İnönü, Hatıralar, c.I, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1985.
Sertoğlu Midhat, Mufassal Osmanlı Tarihi, c.VI, İstanbul, Güven Yayınevi, 1972.
Shaw J.Stanford, Ezel Kural Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, c.II, Çev. Mehmet Harmancı, İstanbul, E Yayınları, 1983.
Sonyel Salahi Ramazan, "Albay T.E.Lavrence, Haşimi Arapları'nı, Osmanlı İmparatorluğu'na Karşı Ayaklanmaları İçin Nasıl Aldattı?" Türk Tarih Kurumu (TTK) Dergisi, Belleten, (Nisan 1987) c.LI, Sayı: 199.
Tezer Şükrü, Atatürk'ün Hatıra Defteri, 3.b.,Ankara, TTK Yayınları,1995.
Tuncoku A. Mete, ve diğerleri, Türk Tarihi İçinde Atatürk ve Cumhuriyet, Ankara, Gnkur. ATAŞE Bşk.lığı Yayınları,2001.
Üçok Çoşkun,Siyasal Tarih, 1789-1950,5.b., Ankara, Türk Matbaası, 1961.
Vakit, Hatıralar ve Vesikalar,Cemal Paşanın Hatıratı Üzerine Tetkikler, İstanbul, " Vakit" Gazetesinin Forma Halinde Tefrikası,1933.
Volkan Vamik D.,ve Norman Itzkowitz,Ölümsüz Atatürk,Ankara3ağlam Yayınları,1998.
Winstone H.V.F., Orta Doğu Serüveni, 1898-1926 Yılları Arasında Orta Doğu'daki Siyasi ve Askeri İstihbaratın Öyküsü, çev. Fuad Davudoğlu, İstanbul, Risale Yayınevi, 1999.
Yalman Ahmet Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, c.1,1888-1922, 2.b„ İstanbul, Özener Matbaacılık, 1997.
Yavuz Ünsal, Atatürk İmparatorluktan Milli Devlete, Ankara, Türk Tarih Kurumu (TTK) Yayınları, 1990.
Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, c.I/I, Türk İnkılâbının Hazırlık Dönemi ve Türk İstiklal Savaşı, Ankara, Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Yayınları, 1994.
Gazeteler
Bardakçı Murat, "Mustafa Kemal'in Kaleminden Orta Doğu'yu Nasıl Kaybettik?" Hürriyet, 12 Ocak 2003.
İlhan Attila, "Irak çıkmazı Neler Hatırlatıyor?.." Cumhuriyet, 10 Eylül 2003.
Yayımlanmamış Araştırmalar
Cebecioğlu Güngör, "Atatürk ve Güney Cephelerimiz," Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü,1991.
Özçelik Ayfer,"Ali Fuat Cebesoy Hayatı ve Faaliyetleri,"Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, 1989.