Doğu Anadolu'ya Bayındırlık hizmetleri kapsamında yapılan kamu harcamaları ve yatırımlar (1920-1938)

Bu çalışmada Doğu Anadolu Bölgesi'nde Mustafa Kemal Atatürk döneminde (1920-1938) yılları arasında bayındırlık hizmetleri kapsamındaki yatırım ve harcama politikaları analiz edilmeye çalışılmıştır. Araştırmamızın ilk bölümünde, Türkiye'nin ve Doğu Anadolu Bölgesi'nin sosyo-ekonomik yapısı, hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde; siyasî iradenin ekonomik yapı üzerindeki tesirleri ortaya konularak, bu iki yapının yakın ilişkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bölümde ayrıca, CHP hükümetlerinin asayiş ve güvenlik sorunlarını esas alan yatırım ve harcamaların yanında bölgenin kalkınmasına yönelik sosyal, ekonomik ve bayındırlık gibi hizmet sahalarında harcama ve yatırım politikalarını kesintisiz uygulamaya çalıştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç itibariyle Mustafa Kemal Atatürk döneminde bölgeye yönelik kamu yatırım ve harcamalarının, Doğu illerinin dışındaki diğer bazı bölgelere oranla daha fazla olduğunu destekler niteliktedir. Bununla birlikte, bölgenin kendine has tarihi ve coğrafi şartlarının bu yatırımlardan beklenen sonuçların alınmasını güçleştirebileceği gerçeği göz ardı edilmemelidir.

Scope of services in Eastern Anatolia Publik works Public expenditures and investments (1920-1938)

In this study, investment expenditures has been researched in Mustafa Kemal Atatürk between (1920-1938) in The Eastern Anatolian Region. In the first part, social-economic set up of Turkey and Southeast Anatolian Region, between upswing of public investments and Priority Regions for Development has been studied in The Eastern Anatolian Region. In second part of this study, relations among the economic structure, political participation have been analyzied. Especially; in this part, political participation has been closely related with economic structure. Southeast Anatolian Region has'nt got homo genius economic structure. The governments have been used practical politics in region, with important projects was started to remove between regions, important projets was started since The Turkish Republic was founded. At the end of the study, the results have been researched, the argue that investment expenditures of region has been exceed the limits the other regionin period of Mustafa Kemal Atatürk. Although, disregard that some structures such as history and geographical to make expected results difficulties.

PDF

___

ARŞİV BELGELERİ
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
RESMİ YAYINLAR TBMM
Zabıt Ceridesi, Devre 4, Cilt 15, Ankara 1933.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 4, Cilt 28, Ankara 1934.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 4, Ankara 1939.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 7, Ankara 1940.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 8, Ankara 1940.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cilt 27, Ankara 1942.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cilt 28, Ankara 1961.
SÜRELİ YAYINLAR
Cumhuriyet, 23 Temmuz 1942; 25 Temmuz 1942.
Tan, 23 Temmuz 1942.
Vatan, 24 Temmuz 1942.
Yeni Asır, 25 Temmuz 1942.
Ulus, 26 Temmuz 1942.
TELİF YE TETKİK ESERLER
Armaoğlu, Fahir; 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Türk Tarih Kurumu Yay., 2. Baskı, Ankara 1999.
Anderson, Matthew Smith; Doğu Sorunu 1774- 1923, Uluslar arası İlişkiler Üzerine Bir İnceleme, (Çev. İdil Esen), Yapı Kredi Yay., İstanbul 2000.
Aşgın, Sait; Cumhuriyet Döneminde Doğu Anadolu'ya Yapılan Kamu Harcamaları (1946-1960), Ankara 2000.
Atatürk, Mustafa Kemal; Nutuk-Söylev, (Yay. Haz.: İsmail Arar, Uluğ İğdemir, Sami N. Özerdim), TTK Yay., Cilt 2,4. Baskı, Ankara 1999.
Atatürk, Mustafa Kemal, Mustafa Kemal; Söylev ve Demeçler, Atatürk Araştırma Merkezi Yay.,Ankara 1997.
Aydemir, Şevket Süreyya; Enver Paşa, Cilt 2, İstanbul 1972.
Aysan, Mustafa A.; "Atatürk'ün Ekonomik Görüşü", Atatürk Yolu, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 1995.
Boratav, Korkut; Türkiye İktisad Tarihi (1908- 1985), Gerçek Yay., 6. Baskı, İstanbul 1998.
Boratav, Korkut, Korkut; 100 Soruda Türkiyede Devletçilik, I. Baskı, İstanbul 1974.
Çavdar, Tevfik; Türkiye Ekonomisinin Tarihi (1900- 1960), İmge Kitabevi, Ankara 2003.
Çavdar, Tevfi, Tevfik; Milli Mücadele'ye Başlarken Sayılarla Durum ve Genel Görünüm, İstanbul 2001.
Çetiner, Selahattin; Sorunlarıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu Gerçeği, Ankara 1997.
Die, İstatistik Göstergeler 1923-1992, Ankara 1994.
Eldem, Vedat; Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, TTK Yay., Ankara 1994.
Eldem, Vedat, Vedat; Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomisi, TTK Yay, Ankara 1994.
Eroğlu, Hamza; Türk Devrim Tarihi, Ankara 1977.
Hatipoğlu, Zeyyat; Cumhuriyet Rejiminde Türkiye Ekonomisinin Gelişmesi, İstanbul 1973.
Heyet; Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi, Akbank Kültür Yay., İstanbul 1980.
Karal, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi, Cilt 8, TTK Yay., Ankara 1998.
Karataş, Muhammet; "Türkiye Cumhuriyeti Ekonomisinin Temellerinin Atılmasında İzmir İktisad Kongresinin Yeri ve Önemi", Yeni Türkiye Cumhuriyet Özel Sayısı V, Sayı 23- 24, Ankara 1998.
Karataş, Şaban; "Doğu Anadolu Kalkınması ve Ziraatta Entelektüel Yatırım", Doğu Anadolu'yu Kalkındırma Sorunları Semineri, Türkiye Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği, Ankara 1967.
Karluk, Rıdvan; Türkiye Ekonomisi, Eskişehir 1995.
Kopar, Metin; Cumhuriyet Halk Partisi Döneminde Doğu Anadolu'ya Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar (1927-1950), Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 2009.
Koraltürk, Murat; "Cumhuriyet Dönemi İktisad Kronolojisi (1923- 2002), Türkler, Cilt 17, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002.
Köprülü, Fuad; "Artuk Oğulları" İslam Ansiklopedisi, Cilt 1, Eskişehir 1997.
Kuran, Ercüment; "Milli Mücadelede Doğu Anadolu" Doğu Anadolu'nun (Sosyal, Kültürel ve İktisadi) Meseleleri Sempozyumu Tebliğleri (13- 15 Mayıs 1985, Tunceli), 1985.
Kuruç, Bilsay; Belgelerle Türkiye İktisat Politikası (1929-1932), Cilt 1, Ankara 1988.
Lewis, Bernard; Modern Türkiye'nin Doğuşu, (Çev: Metin Kıratlı), Ankara 1996.
Müderrisoğlu, Alptekin; Kurtuluş Savaşı Mali Kaynakları, TTK Yay, Ankara 1981.
Ökçen, Ahmet; "Cumhuriyet Döneminde İktisadi Gelişme", Yeni Türkiye Cumhuriyet Özel Sayısı V, Sayı 23- 24, Ankara 1998.
Özdemir, Hikmet; "Atatürk'ün Kriz Yönetimi-Tekalif-i Milliye" Türk İdare Dergisi, Sayı 429, Ankara 2000.
Özyurt, Hasan; "Atatürk'ün İktisadi Görüşleri ve Uygulamaları" Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı: 13, İstanbul 1981.
Sanayii ve Teknoloji Bakanlığı, 50 Yılda Türk Sanayii (1923- 1973), (Yazıları Haz: DPT Sektör Programları Şube Uzmanları Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Bağlı İktisadi Devlet Teşekkülleri) , Ankara 1973.
Saraçoğlu, Hüseyin; Doğu Anadolu Bölgesi, İstanbul 1989.
Saydam, Abdullah; Osmanlı Medeniyeti Tarihi, 2. Baskı, Derya Kitabevi, Trabzon 1999.
Semiz, Yaşar; "1923-1938 Döneminde Türkiye'nin Sanayi Politikası" , Türkler, Cilt 17 İstanbul 2002.
Shaw, Stanford J.- SHAW, Ezel Kural; Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cilt 2,2. Baskı, İstanbul 1983.
Şahin, Hüseyin; Türkiye Ekonomisi, Bursa 2000.
Tanör, Bülent; Türkiye'de Yerel Kongre İktidarları, İstanbul 2002.
Tekeli, İlhan-İlkin, Selim; Uygulamaya Geçerken Türkiye'de Devletçiliğin Oluşumu, Ortadoğu Teknik Ünv. Yay., Ankara 1982.
Toprak, Zafer; Türkiye'de Milli İktisad (1908-1918), Yurt Yay., Ankara 1982.
Toprak, Zafer, Zafer; İttihad Terakki ve Cihan Harbi, Savaş Ekonomisi ve Türkiye'de Devletçilik (1914-1918), Homer Kitabevi, İstanbul 2003.
Turan, Osman; Selçuklular Zamanında Türkiye, 8. Baskı, İstanbul 2005.
Yıldız, Dursun Hakkı; "Anadolu'nun Türkleşmesi", Doğu ve Güneydoğu Anadolu Sempozyumu Bildirileri, Erciyes Üniversitesi Yay: 6, Kayseri 1990.
Yenal, Oktay; Cumhuriyet'in İktisat Tarihi, Homer Kitabevi, 1. Baskı, İstanbul 2003,.
Yıldırım, İsmail; Cumhuriyet Dönemi Demiryolları (1923-1950), Ankara 2001.