MARAŞ’IN KURTULUŞ BAYRAMI KUTLAMALARI VE BASINA YANSIMALARI (1920-1950)

I. Dünya Savaşı, büyük yıkım ve kayıpların ardından imzalanan barış anlaşmaları ile sona ererken Osmanlı Devleti, imzaladığı Mondros Mütarekesi uyarınca savaşın ardından yeni işgallere uğramıştır. 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7’nci maddesine dayanılarak İngilizler tarafından işgal edilen Osmanlı toprakları arasında bulunan Maraş, işgallere karşı gösterilen tepkinin ilk merkezlerinden biri olmuştur. İlk olarak İngilizler tarafından işgal edilen şehir, bu işgal süresince nispeten sakin bir dönem geçirmiştir. Bu süre boyunca şehirde çok büyük bir kargaşa yaşanmamıştır. Ancak daha sonra İngiltere ve Fransa arasında imzalanan 15 Eylül 1919 tarihli Suriye Antlaşmasına göre İngilizler tarafından Fransızlara devredilen Maraş, Fransız işgali boyunca büyük olaylara sahne olmuştur. Sütçü İmam Olayı ve Bayrak Olayı gibi vakalar sırasında Ermeni kışkırtmalarına sahne olan şehir, Fransız ve Ermenilere karşı azim ve kararlılıkla direnerek, 22 gün süren büyük mücadelesi sonrasında 12 Şubat 1920’de işgale son vermiştir. Maraş halkı, bir ölüm kalım mücadelesi veren atalarını minnetle anarken, her yıl 12 Şubat’ı bayram olarak kutlamıştır. Kurtuluş Bayramı 1937 yılına kadar bazı y ıllarda 11 Şubat’ta, daha sonraki yıllarda ise 12 Şubat’ta kutlanmaya başlanmıştır. Her yıl kutlama törenlerinin bir önceki yıldan daha ihtişamlı olmasına gayret sarf edildiği gözlenen bu kutlamalar boyunca şehirde görsel bir şölen atmosferi oluşturulmuştur. Bu kutlama şenlikleri sırasında şehre yapılan yatırım ve harcamalar şehrin modernleşmesine de önemli katkılar sağlamıştır.

MARASH'S SALVATION DAY CELEBRATIONS AND THEIR REFLECTIONS ON THE PRESS (1920-1950)

While World War I ending with peace treaties signed after major devastation and losses, the Ottoman Empire underwent new occupations after the war, according to the Armistice of Mondros, which it signed. Marash was one of the first centers of reaction to the occupations among the Ottoman lands occupied by the English, based on the 7th article of the Mondros Armistice Agreement signed on October 30, 1918. The city, first occupied by the English, passed a relatively calm period during this occupation. During this time, didn't occur great turmoil in the city. However, according to the Syrian Treaty of 15 September 1919 signed between England and France, Marash, who was transferred to the French by the British, witnessed great events during the French occupation. The city that provoked by Armenians incitements during th events such as the Sutcu Imam Event and Flag Event, put an end occupations on February 12, 1920, 22 days after the great struggle, resisting with resolution and determination against the French and Armenians. The people of Marash while admiring their ancestors who gave a life-and-death struggle, celebrate February 12, every year as a feast. Salvation Day was celebrated on February 11 in some years until 1937 but in following years ıt was began to celebrated on February 12. Throughout these celebrations, where a celebration ceremony has been held every year to make it more glorious than before, a visual festive atmosphere has been created in the city. The investments and expenditures made during the celebration festivities also made important contributions to the modernization of the city.

PDF

___

Zafer
Yeni Sabah
Vakit
Ülkü Dergisi
Ulus
Maraş (Maraş Vilayet Gazetesi)
Kurun
Hâkimiyet-i Milliye
Cumhuriyet
Akşam
Şıvgın, Hale, “Güney Cephesinin Değerlendirilmesi”, Türk İstiklal Harbinde Kuvay-ı Milliye, Düzenli Ordu ve Cepheler 16 Mayıs 2014, Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 2014.
Küçükuğurlu, Murat, “Cumhuriyet Döneminde Yapılan Maraş Kurtuluş Şenlikleri” Uluslararası Millî Mücadele Döneminde Maraş Sempozyumu, Kahramanmaraş, 5 Şubat 2017.
Çankaya, Mücellidoğlu Ali, Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, C. IV, Mars Matbaası, Ankara, 1968-1969.
Başdoğan, Ferhat, “Kahramanmaraş ve Kahramanmaraşlı”, Madalyalı Tek Şehir Kahramanmaraş Dergisi, Yıl: 7, S. 7, 70. Yıl Özel Sayısı, Semih Ofset Matbaacılık, Ankara, 1990, s. 35.
Başdoğan, Ferhat, “Kahramanmaraş’ın Kurtuluş Savaşı”, Kahramanmaraş I. Kurtuluş Sempozyumu, Kahramanmaraş Sempozyumu, 10-11 Şubat 1986.
Yavuz, Bige, Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri Fransız Arşiv Belgeleri Açısından 1919-1922, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1994.
Türk İstiklal Harbi IV Güney Cephesi, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1966.
Tuncer, Cavlak, Cumhuriyet Döneminde İdari Taksimat ve Mülki Teşkilat (1923-1950), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 1990.
Tankut, Hasan Reşit (1944), Maraş Yollarında, Ukde Yayınları, 2008.
Özalp, Yalçın, Mustafa Kemal ve Milli Mücadele’nin İlk Zaferi, Kahramanmaraş Belediyesi Kültür Yayınları, No: 1, Semih Ofset Matbaacılık, Ankara.
Maraş İl Yıllığı 1967, Dönmez Ofset, Ankara.
Kerr, Stanley E., The Lions of Marash, State University of New York Press, Albany, 1973.
Karadağ, Hüsamettin, İstiklal Savaşında Maraş, Mersin, 1943.
Karabekir, Kâzım, İstiklâl Harbimiz, Yüce Yayınları, İstanbul, 1990.
Kahramanmaraş İl Yıllığı 1974, Kemal Matbaası, 1974.
Güneş, İhsan, Türk Parlamento Tarihi TBMM-V. Dönem 1935-1939, C. II, TBMM Vakfı Yayınları No: 26, Ankara, 2001.
Gönen, Cengiz, Ulusal Kurtuluş Savaşının İlk Kahramanı Maraş, Lazer Yayınlar, Ankara, 2005.
Çufalı, Mustafa, Türk Parlamento Tarihi TBMM-VIII. Dönem (1946-1950), C. III, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara, 2012.
Çoker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi, TBMM-IV. Dönem 1931-1935, C. II, TBMM Vakfı Yayınları, No: 12, Ankara, 1996.
Çelik, Recep, Milli Mücadele’de Din Adamları-2, Emre Yayınları, 2000.
Bağdatlılar, Adil, Uzunoluk İstiklal Harbinde Kahramanmaraş, Toker Matbaası, 1974.
Atatürk’ün Tamim, Telgraf Ve Beyannameleri IV, AAMY, Ankara, 2006.
Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, Der. Hulusi Turgut, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2015.
Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, C. I, MEB Basım Evi, Ankara, 1987.
Akbıyık, Yaşar, Milli Mücadelede Güney Cephesi Maraş, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1999.
Resmî Gazete
TBMM Zabıt Ceridesi
TBMM Arşivi
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)