TÜRKİYE’DE BELEDİLEŞTİRME POLİTİKASI

Cumhuriyetin ilanının ardından toplumsal, yönetsel, siyasal ve ekonomik hayatın her alanında olduğu gibi Türk kentlerinde de büyük çaplı dönüşümler meydana gelmiştir. Gerek yasal, gerekse planlama alanındaki düzenlemeler sonucunda kentlerin çağcıl değerlere ulaşması hedeflenmiştir. Bu noktada, kentsel hayatın geliştirilmesi için kentsel hizmetlerin yerine getirilmesinde yeni yöntemlere gereksinme olduğu anlaşılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde kentsel hizmetler, özel kişilerin ve şirketlerin devletten aldıkları imtiyaz sözleşmeleri aracılığıyla yerine getirilmekteydi. Kentsel hizmetler, bir kamu hizmeti olarak görülmek yerine fiyatı karşılığında kentte yaşayan yüksek gelirli vatandaşlara sunulan bir özel hizmet alanı olarak görülmekteydi. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin sahip olduğu ideolojinin bir sonucu olarak bu hizmetlerden herkesin eşit şekilde yararlanabilmesi amacıyla hizmetlerin sunumunda birtakım değişiklere gidilmiştir. Bu politik değişiklikler “beledileştirme” olarak adlandırılmaktadır. Kentsel hizmetlerin özel sektör yerine devlet tarafından yerine getirilmesini savunan bu politikanın benimsenmesi ile birlikte 1930 yılından başlayarak 1950 yılına kadar olan süreçte parça parça kentsel alandaki hizmetler belediyelere devredilmiştir.

MUNICIPALIZATION POLICY IN TURKEY

Following the proclamation of the Republic of Turkey in 1923, there have been major changes in Turkish cities in social, administrative, political and economic areas. Through legislative and planning arrangements, it was aimed to transform the cities into a modern structure by the Founders of Turkish Republic. In this regard, new policies were decided to be implemented to provide urban services for the improvement of urban life. During the Ottoman Empire, urban services were being provided through concession agreements by private individuals and companies. Urban services were considered to be a special service area for highincome citizens living in the city rather than being seen as a public service for every citizen. The ideology of the newly established Republic of Turkey has been changed in the provision of services so that urban services are offered equally to all citizens. The name of this new policy is called as “Municipalization”. In the period from 1930 until 1950, urban services have been transferred from private sector to the municipalities.

PDF

___

Gerkhe, Jules, “Georgist Thought and the Emergence of Municipal Socialism in Britain, 1870-1914”, http://schalkenbach.org/scholars-forum/MunicipalSocialism-in-Britain-J-Gehrke.pdf, (Erişim Tarihi: 30.03.2017).
Özgül, Can Giray, Türkiye’de Kentsel Hizmetler Alanında İmtiyazlı Şirketler ve Beledileştirme (1850-1950), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2011.
Hamamcı, Can, Merkezi Yönetim-Yerel Yönetim Ekseninde Belediyelerimizin Yapısı ve Demokratikleşme Eğilimi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 1981.
Belediyeler Dergisi
Nedim, Vedat, “Belediyeleştirme”, Kadro Dergisi, Cilt 2, Sayı 28, Ankara, 1934.
Keskin, Nuray Ertürk, “1930: Muhalefet ve Belediyeler Yılı”, (içinde) Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1929-1939, (Ed.) Birgül Ayman Güler, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2007, s. 107-228.
Ertan, Temuçin Faik, “Kadro Hareketi ile İlgili Bir Değerlendirme ve Bazı Düzeltmeler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: IX, Sayı: 27, Temmuz-Kasım 1993, s. 549–559.
Avaner, Tekin; Keskin, Nuray; Övgün, Barış ve Turan, Menaf, “1939: Yerde ve Yönetimde Deprem”, (içinde) Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1929-1939, (Ed.) Birgül Ayman Güler, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2007, s. 979-1074.
Yayın, Teoman; Acaroğlu, İrem; Aruoba, Çelik; Naliş, Seyfettin; Kazancı Metin; Erdemli, Turgut, Belediye İşlevlerine Nicel Bir Yaklaşım, (Ed.) Ergun Türkcan, Belediyecilik Araştırma Projesi, Ankara, 1979.
Wickwar, Hardy, The Political Theory of Local Government, University of South Carolina Press, South Carolina, 1970.
Ülkmen, İsmail Hakkı, Mahalli İdareler Maliyesi, Ajans Türk Matbaası, Ankara, 1960.
Tekeli, İlhan, Cumhuriyetin Belediyecilik Öyküsü (1923-1990), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2009.
Selik, Mehmet, Türkiye’de Yabancı Özel Sermaye (1923-1960), Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Enstitüsü, Ankara, 1961.
Reuter, Ernst ve Ergin, Necmettin, Belediye Maliyesi, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul,1945.
Keleş, Ruşen, Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, Ankara, 2009.
Cumhuriyet Halk Fırkası Parti Programı, 1931, Parti Yayınları, Ankara.
Castells, Manuel, The Urban Question, Edward Arnold Publishers, London, 1977.
Bayramoğlu, Sonay, Toplumcu Belediye, Nam-ı Diğer Belediye Sosyalizmi, Nota Bene Yayınları, 2015.
Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1939-1949, (Ed.) Birgül Ayman Güler, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2009.
“Menâfi-i Umumiyyeye Müteallik İmtiyâzât Hakkında Yasa”, Düstur, II. Tertip, C. II, 10.06.1326 (M. 23.10.1910).
“İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İdareleri Teşkilat ve Teçhizatının İstanbul Belediyesine Devrine Dair Yasa”, Resmi Gazete, 16.06.1939.
“İstanbul Belediyesine Bağlı İstanbul Sular İdaresi Teşkili Hakkında Yasa”, Resmi Gazete, 27.05.1933.
“İktisadi Teşekküllerin Teşkilatlarıyla İdare ve Murakabeleri Hakkında Yasa”, Resmi Gazete, 17.06.1938.
“Belediye Yasası”, Resmi Gazete, 14.04.1930.
“Ankara Su Tesisatının Belediyeye Devri ve İşletilmesi Hakkında Yasa”, Resmi Gazete, 06.04.1949.
“Ankara Elektrik ve Havagazı ve Adana Elektrik Müesseselerinin İdare ve İşletmeleri Hakkında Yasa”, Resmi Gazete, 16.12.1942.