KÜLTÜREL FAALİYETLERİ ÇERÇEVESİNDE OSMANLI DONANMA CEMİYETİ

Osmanlı tarihinde İkinci Meşrutiyet Dönemi, yoğun bir örgütlenme evresidir. LaleDevri’nden beri oluşan düşünsel ve siyasal birikim, yıkılmakta olan bir devletikurtarmaya dönük arayış ve çabalar ile birleşince çok sayıda dernek, cemiyet ve siyasiparti kuruldu. Bu dönemin etkili derneklerinden biri de Osmanlı DonanmaCemiyeti’dir. Osmanlı Donanma Cemiyeti, 19 Temmuz 1909’da, şahısların maddibağışları ile güçlü bir donanma vücuda getirmek amacıyla kuruldu. Cemiyet’in buamaçla gerçekleştirdiği birçok faaliyet arasında konser, tiyatro ve sinema gibisanatsal etkinlikler önemli yer tutmuştur. Araştırmamızda Osmanlı DonanmaCemiyeti’nin kültürel faaliyetleri arşiv belgeleri çerçevesinde incelenmiş, bazısonuçlara ulaşılmıştır. Cemiyet’in kültürel faaliyetlerine farklı toplumsal katmanlarıngeniş katılımı/katkısı söz konusudur. Katılım yelpazesinde üst düzey yöneticiden incesaz heyeti çalgıcısına, kahveciden emekli subaya kadar çeşitli meslek mensuplarınıgörmek mümkündür. Söz konusu katkıları, her bir bireyin devleti kurtarmaya dönüksamimi çabası olarak değerlendirmek mümkündür. Dahası, Cemiyet’in kültürelfaaliyetlerinin, İkinci Meşrutiyet Dönemi’ni, ayırt edici özellikleri yönüyle, tasviretmekte işlevsel olduğu savunulabilir.

THE OTTOMAN FLEET SOCIETY IN THE FRAME OF ITS CULTURAL ACTIVITIES

In the Ottoman history, the Second Constitutional Period was an intensive stage of organization. As a result of intellectual and political accumulation since the Tulip Era combined with the search and efforts to save a collapsing state, many associations, societies and political parties were formed. One of the influential associations of this period was the Ottoman Naval Society. The Ottoman Naval Society was established on July 19, 1909 with the aim of bringing a strong navy into the body through financial donations of individuals. Art activities such as concerts, theater and cinema played an important role among many activities carried out by the Association for this purpose. In our research, the cultural activities of the Ottoman Naval Society were examined within the framework of archival documents and some conclusions were reached. There is a wide participation/contribution of different social strata to the cultural activities of the Society. In the range of participation, it is possible to see a variety of professionals from senior managers to fine instrumentalists, from coffeehouses to retired officers. These contributions can be seen as the sincere effort of each individual to save the state. Moreover, it can be argued that the cultural activities of the Society were functional in depicting the Second Constitutional Monarchy period in terms of its distinctive features.

PDF

___

Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE)
Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE) Kitaplar Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, (1986), C. 7, Milliyet Yayınları, İstanbul.
Toprak, Zafer, Türkiye’de Ekonomi ve Toplum (1908-1950) İttihat-Terakki ve Devletçilik, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995.
Toprak, Zafer, Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2015.
Tunaya, Tarık Zafer, Hürriyetin İlanı İkinci Meşrutiyetin Siyasi Hayatına Bakışlar, Baha Matbaası, İstanbul, 1959.
Tunaya, Tarık Zafer, Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1969.
Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C. I, İkinci Meşrutiyet Dönemi, 2. Basım, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988.
Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C. III, İttihat ve Terakki Bir Çağın, Bir Kuşağın, Bir Partinin Tarihi, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1989.
And, Metin, “Cumhuriyetten Önce Türkiye’de Tiyatro”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 9, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985.
Aysal, Necdet, (2014), “Osmanlı ve Yunan Demiryollarının Karşılaştırmalı Bir Analizi”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi (CTAD), Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yıl 10, Sayı 20, s. 327- 352.
Aysal, Necdet, “Örgütlenmeden Eyleme Geçiş: 31 Mart Olayı”, Atatürk Yolu, C. 9, No. 37-38, (2006), s. 15-53.
Beşikçi, Mehmet, “Donanma Sembolizmi ve Milliyetçi Propaganda”, Toplumsal Tarih, Sayı: 127, (Temmuz, 2004), s. 92-95.
Evren, Burçak, “Türk Sinema Kronolojisi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 7, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985.
Önder, Selahattin, “Türk Sinemasının Gelişimi (1895-1939)”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 2, (2005), s. 113-135.
Toprak, Zafer, “1909 Cemiyetler Kanunu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 1. C, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985.
Toprak, Zafer, “Osmanlı Donanması, Averof Zırhlısı ve Ulusal Kimlik”, Toplumsal Tarih, Sayı: 113, (Mayıs 2003), s. 1-14.
Çakmaktepe, Zehra, Donanma Mecmuası (İnceleme, Tahlili Fihrist ve Seçme Metinler), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2002.
Gök, Nurşen, Donanma Cemiyeti’nin Anadolu’da Örgütlenmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2007.
Gürel, Cemal Necip, İttihat ve Terakki ve Paramiliter Yan Kuruluşları, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2009.
Özçelik, Selahittin, Donanma Cemiyeti, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 1987.
https://en.wiki2.org/wiki/Thomas_Brassey,_1st_Earl_Brassey. Erişim Tarihi: 20/06/2016.
https://en.wikipedia.org/wiki/Jacques_Offenbach. Erişim Tarihi: 21/06/2016
https://en.wikipedia.org/wiki/Serpentine_dance. Erişim Tarihi: 21/06/2016
http://aykiriakademi.com/ayrkiri-akademi-yasam/aykiri-akademi-yasam-kentkulturu/beyoglu-nun-eski-sinemalari-.31/01/2019
http://www.gdd.org.tr/tarihtendetay.asp?id=207,. Erişim Tarihi: 05/02/2019