II. DÜNYA SAVAŞINDAN SONRA ÇIKAN KISA ÖMÜRLÜ İSLAMCI BİR DERGİ: DOĞAN GÜNEŞ (1947-1948)

İslamcı düşüncenin yayılmasında, İslamcı dergiler lokomotif görevini üstlenmişlerdir. 1946 tarihinde çok partili yaşama geçildikten sonra 1946-1950 aralığında yayımlanan pek çok dergiden biri olan “Doğan Güneş” dergisinin genel olarak incelenmesi çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı derginin karakteristik özelliklerini ortaya koyarak, temel nitelikleriyle tanıtmaktır. Hangi konulara değinerek, neleri ön plana çıkardığını belirlemektir. Doğan Güneş Dergisi, 16 Ağustos 1947 tarihindeki ilk sayısıyla İstanbul’da yayın hayatına başlamıştır. Ağustos 1947-Mart 1948 tarihleri arasında toplamda 10 sayı neşredilmiştir. Dergide, araştırma konusu çerçevesinde tarama yöntemiyle, malzeme doküman incelemesi tekniği kullanılmış ve derginin bütün sayıları bu şekilde incelenmiştir. Doğan Güneş Dergisi, 7 ay gibi çok kısa bir zaman sürmüş, kendini yeteri kadar tanıtamamış ve kendine has bir okuyucu kitlesi oluşturamamıştır. Dergide, siyasi ve dini kişiler şiddetli bir şekilde eleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, derginin yayımlandığı süreç içinde çekinmeden ele aldığı konuları cesur bir şekilde yazması yönüyle, kendinden sonra gelen İslamcı dergilere rol model olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Doğan Güneş Dergisi, İnönü Dönemi, İslamcı Dergiler, İslamcılık, II. Dünya Savaşı.

A SHORT-LIFE ISLAMIC MAGAZİNE AFTER II. WORLD WAR: DOĞAN GÜNEŞ (1947-1948)

Islamist magazines have taken on the role of locomotive in the spread of Islamist thought. The subject of the study is the general examination of the "Doğan Güneş" magazine, which is one of the many magazines published between 1946-1950 after the transition to multi-party life in 1946. The aim of the study is to introduce the characteristics of the journal with its basic features. It is to determine which subjects are mentioned and what they bring to the forefront. Doğan Güneş Magazine started its publication life in Istanbul with its first issue on 16 August 1947. A total of 10 issues were published between August 1947 and March 1948. In the journal, the scanning method and the material document analysis technique were used within the framework of the research subject and all the issues of the journal were examined in this way. Doğan Güneş Magazine lasted a very short time like 7 months, could not introduce itself sufficiently and could not create a unique readership. Political and religious figures were severely criticized in the magazine. As a result of the study, it can be said that the journal has been a role model for the Islamist journals that came after it, in that it boldly wrote about the issues it dealt with without hesitation during the period of its publication.

Keywords:

Doğan Güneş Magazine, İnönü Period, Islamist Magazines, Islamism, II. World War II.,

PDF

___

Ahmad, Feroz. Bir Kimlik Peşinde Türkiye. Çev. Sedat Cem Karadeli. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
Albayrak, Sadık. Şeriat'ten Laikliğe Türkiye'de İslamcılık Batıcılık Mücadelesi. İstanbul: Sebil Yayınları, 1997.
Arvas, İbrahim. Tarihi Hakikatler. Ankara: Resimli Posta Matbaası, 1962.
Aytaç, Gürsel. “Türkiye’de Edebi Çeviri Etkinliği”. Ed. Öner Yağcı. Cumhuriyet Dönemi Edebiyat Çevirileri Seçkisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999, 347-349.
Çetintaş, Ahmet. “II. Meşrutiyet Devri ve İslamcılık Bağlamında Volkan Gazetesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt 11, Sayı 56, 2018. 311-354.
Duman, Doğan. “Türkiye’de İslamcı Yayıncılık”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. Cilt II, Sayı 4, 1994. 77-94.
Düzdağ, M. Ertuğrul, Üstad Ali Ulvi Kurucu Hatıralar-3. 6. Baskı. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2009.
Erken Mehmet. “1923-1960 Yılları Arası Türkiye’de İslami Yayıncılık”, “İslam’ı Uyandırmak” Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler. Ed. Lütfi Sunar. Cilt 1. Limit Ofset, 2018. 29-50.
Gotthard, Jaschke. Yeni Türkiye’de İslamlık. çev. Hayrullah Örs. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1972.
Göküş, Şeref. “II. Meşrutiyet Dönemi İslamcı Çizgideki Süreli Yayınlarda Aile ve Çocuk Eğitimi”. Artuklu Akademi. Cilt 7, Sayı 4, 2020. 99-124.
Gülalp, Haldun. “Modernization Policies and Islamist Politics in Turkey”, In Rethinking Modernity and National Identity in Turkey, Edited by Sibel Bozdoğan and Reşat Kasaba, Publications on the Near East, Seattle: University of Washington Press, 1997, 52-63.
Kara, İsmail. İslamcıların Siyasi Görüşleri. İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
Kara, İsmail. Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi. Cilt I. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017.
Karaman, Hayreddin. İki Din Mazlumu. İstanbul: İz Yayıncılık, 2011.
Kılıç, Selami. II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet Türkiye’sine Türk İnkılâbının Fikir Temelleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 1998.
Koloğlu, Orhan. Türk Çağdaşlaşması 1919-1938 İslâm’a Etki İslâm’dan Tepki. İstanbul: Boyut Kitapları, 1995.
Köroğlu, Ahmet. “Türkiye’de İslamcılık Düşüncesinin Seyrini Dergiler Üzerinde Okumak”, 1960-1980 Arası İslamcı Dergiler Toparlanma ve Çeşitlenme. Ed. Vahdettin Işık, Ahmet Köroğlu ve Yusuf Enes Sezgin. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2016. 5-40.
Köse, İsmail, “Boraltan Faciası: Türk Kökenli Sovyet Vatandaşı Mültecilerin Sovyetler Birliği’ne İadesi (1945)”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Cilt 32. Sayı 93. 2016. 149-186.
Meşe, Ertuğrul. “1960 Öncesi Dergilerde Antikomünizm”, “İslam’ı Uyandırmak” Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler. Ed. Lütfi Sunar, Cilt II, Limit Ofset, 2018, 323-349.
Mozaffari, Mehdi. “What Is Islamism? History and Definition of a Concept”. Totalitarian Movements and Political Religions. 8(1). Mart 2007, 17-33.
Nevzatoğlu, Zeynep. Basında Din Eğitimi-Öğretimi Laiklik Tartışmaları (1945-1960). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara, 2006.
Ocak, Ahmet Yaşar. Türkler, Türkiye ve İslam. İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.
Öz, Asım, “Hassas Bir Muhalefet Politikası Geçiş Sürecinde Dindar-Milliyetçi Dergiler”. “İslam’ı Uyandırmak” Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler. Ed. Lütfi Sunar, Cilt II, Limit Ofset. 2018, 5-99.
Özdemir, Elif Gül. Türkiye’de İslamcı Dergilerde İhvan-ı Müslimin Hareketinin Algılanış Biçimleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hitit Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Çorum, 2022. Safa, Peyami. Türk İnkılabına Bakışlar. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2020.
Sarıkoyuncu, Ali. “Şeyhülislâm Mustafa Sabri’nin Millî Mücadele ve Atatürk İnkılapları Karşıtı Tutum ve Davranışları”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Cilt 8. 1997. 788-812.
Sitembölükbaşı, Şaban. Türkiye’de İslâm’ın Yeniden İnkişafı (1950-1960). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İSAM Yayınları, 1995.
Şentürk, Mustafa. “Mûsâ Cârullah'ın Eğitim Üzerine Düşünceleri: “Tarîhu'l-Kur'ân Ve'l-Mesâhıf” Adlı Eseri Bağlamında”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED]. 48. 2012, 257-268.
Tunaya, Tarık Zafer. İslamcılık Akımı. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.
Uzun, Hakan ,“İktidarını Sürdürmek İsteyen Bir Partinin Kimlik Arayışı: Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1947 Olağan Kurultayı”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. XII/25. Güz 2012, 101-139.
Yalcı, Abdurrahman. “Meşrutiyet Dönemi Aydınlarında İslamcılık Tartışmaları”. Kafkas Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. 8/16. 2021, 513-535.