197204

ASYA’NIN UYANIŞI VE DOĞU’NUN ÖNCÜSÜ İKİ ÜLKE: TÜRKİYE VE HİNDİSTAN ULUSAL HAREKETLERİ TEMELİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Türk Devrimi’nin uluslararası alandaki en büyük sonucu mazlum milletlere esin kaynağı oluşudur. Bu etkinin en fazla sirayet ettiği ülkelerin başında ise Hindistan gelmektedir. Hindistan’ın Türkiye’ye ilgisi 19. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren artmış, Hilafet motivasyonu üzerine inşa edilmişti. 20. Yüzyıldaki gelişmelerle birlikte ikili ilişkilerin yönü farklı alanlarda da iç içe geçti. Şöyle ki, 20. Yüzyılın başından itibaren Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı sırasında, Hindistan, Osmanlı Devleti’nin ve Hilafetin geleceği için topyekün bir çaba ortaya koydu. 1920 yılında kurulan Hint Hilafet Hareketi ilişkilerin ne denli iç içe geçtiğinin en somut örneğiydi. Nitekim bu hareket Osmanlı Devleti’ne yönelik maddi ve manevi desteği sembolize ederken aynı zamanda Hint Bağımsızlık Hareketi için Müslüman-Hindu dayanışmasının inşası adına bir milat teşkil etti. Neticede, Türk Devrimi ve bu kapsamdaki köklü reformlar Hindistan’a model olmakla kalmadı, aynı zamanda bağımsız Hindistan’ın oluşumuna bir temel teşkil etti. Bu bakımdan, Hindistan’ın ulusal hareketi her ne kadar bütünüyle kendisine has bir şekilde gelişse de Türk ulusal hareketiyle benzerlikler taşımaktadır. Bu denli uzak bir coğrafyada ve sömürge geçmişine sahip bir ülkenin Türk Devrimi’nden bu derece etkilenmiş olması incelenmeye değerdir. Bu doğrultuda, makale Türkiye ve Hindistan ulusal hareketleri temelinde bir değerlendirme yapmayı ve Doğu’nun öncüsü iki ülkenin modern devlet serüvenini mukayeseli olarak analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

hilafet, modern devlet, hindistan, türkiye, ulusal kurtuluş hareketleri

AWAKENING OF ASIA AND THE PIONEERS OF THE EAST: AN ANALYSIS IN THE LIGHT OF NATIONAL MOVEMENTS OF TURKEY AND INDIA

The greatest international outcome of the Turkish Revolution was that it inspired oppressed nations. India is one of the countries where this effect has spread the most. India's interest in Turkey had increased since the last quarter of the 19th century and was built on the motivation of the Caliphate. With the 20th century developments, the direction of bilateral relations became intertwined in different areas. Namely, from the beginning of the 20th century, during the Tripoli War, the Balkan War and the First World War, India put forth an all-out effort for the continuation of the Ottoman Empire and the Khilafah. Founded in 1920, the Indian Khilafat Movement was the most concrete example of how intertwined the relations were. Indeed, while this movement symbolized material and moral support for the Ottoman Empire, it also marked a milestone for the construction of Muslim-Hindu solidarity for the Indian Independence Movement. In the end, the Turkish Revolution and its fundamental reforms not only served as a model for India, but also as a foundation for the formation of an independent India. In this respect, India's national movement has similarities with the Turkish national movement, even though it developed in its own unique way. The fact that a country with such a distant geography and a colonial past was so influenced by the Turkish Revolution is worth examining. Accordingly, this article aims to make a comparison and evaluation on the basis of the national movements of Turkey and India, and to analyze how these two countries, the pioneers of the East, were influenced by the Turkish Revolution.

Keywords:

caliphate, India, modern states, turkey, national liberation movements,

PDF

___

Akşin, Sina. Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi, Ankara: Kırlangıç Yayınları, 2004.
____________. İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele. İstanbul: 1998, I-II.
Albayrak, Mustafa. “Atatürk ve Anti-Emperyalizm”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 5 (20), 1996.
Alev, Ali. Bakü 1920 Birinci Doğu Halkları Kurultayı Belgeleri. İstanbul: Koral Yayınları, 1990.
Arıburnu, Kemal. Millî Mücadelede İstanbul Mitingler, Yeni Matbaa: Ankara, 1975.
Ataöv, Türkkaya. Hindistan Siyaset Yazıları, Ankara: Güzeliş Ofset Ldt, 2002.
Atatürk, Mustafa Kemal. Nutuk. Cilt II, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2015.
Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1991.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. Cilt I-II-III, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2006.
Ayyubi, N. Akmal. “Hindistan Türklere Neler Borçludur?”, Tarih Araştırmaları Dergisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1964, C. 2, S. 2-3.
Belgelerle Ermeni Sorunu, Genel Kurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Askerî Tarih Yayınları, Genelkurmay Basımevi, Ankara: 1983.
Berkes, Niyazi. Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler, İstanbul. 1965.
Bhatt, S. C. The Great Divide: Muslim Separatism and Partition, Gyan Publishing House, New Delhi, 1998.
Binark, İsmet. Ermenilerin Türklere Yaptıkları Mezalim ve Soykırımın Arşiv Belgeleri, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayını, Ankara: 2001.
Bose, Nemai Sadhan. The Indian National Movement An Outline. Calcutta: Ananda Press, 1974.
Bose, Sumandra. Secular States, Religious Politics- India, Turkey and Future of Secularism, Cambridge: Cambridge University Press, 2018.
Chatterjee, Partha. Nationalist Thought and the Colonial World. London: Zed Books, 1993.
Cöhce, Salim. “Türk İstiklal Savaşı ve Hindistan Müslümanları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Cilt XIII, Mart 1997, Sayı: 37.
Desai, A. R. Social Background of Indian Nationalism, Bombay: The Popular Press, 1948.
Doster, Barış. Atatürk, Türk Dünyası ve Mazlum Milletler. İstanbul: Asikitap Yay, 2020.
Dr. Babasaheb Ambedkar Writings and Speeches, Vol. I, Delhi: Government of India, 1979.
Eraslan, Cezmi. Türk Düşüncesinde Halkçılık ve Atatürk, Kum Saati Yayınları: İstanbul, 2003.
Erol, Mine. Türkiye’de Amerikan Mandası Meselesi, İleri Basımevi: Giresun, 1972.
Farooqi, Rahman. Mughal-Ottoman Relations: A Study of Political & Diplomatic Relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556-1748, Delhi: Jayyad Press, 1989.
Forrest, G. W. The Indian Mutiny 1857-1858. Vol III, Calcutta: Military Department Press, 1902.
Gault, Minault. The Khilafat Movement, New York: Colombia University Press, 1982.
Gellner, Ernest, Nations and Nationalism, New York: Cornell University Press, 1983.
Genelkurmay Belgelerinde Kürt İsyanları, Kaynak Yayınları, 2011.
Genziton, Paul. Mustafa Kemal ve Uyanan Doğu. çev. Fethi Ülkü, Ankara: Bilgi Yayınevi, 2001.
Giddens, Anthony. Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları, 2000.
Gökçen, Salim. Türkiye’de Rum-Yunan Tedhiş ve Terör Hareketleri 1919-1923, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Erzurum, 2006.
Güngör, Celaleddin. Sömürgeden Ulusa Hint Milliyetçiliğinin Kökenleri. Ankara: Gazi Kitabevi, 2001.
Hobsbawm, E. J. 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik “Program, Mit, Gerçeklik”. Çev. Osman Akınhay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1993.
Innes, Arthur D. A Short History of the British in India. London: Methuen and Co Ltd, 1915.
Iqbal, Muhammad. The Reconstruction of Religious Thought in Islam. Dodo Press, 2009.
İnan, Afet. Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi. Ankara: TTK Basımevi, 1998.
İngiliz Belgeleriyle Türkiye’de Kürt Sorunu 1924-1938 Şeyh Said, Ağrı ve Dersim Ayaklanmaları, Haz. N. Bilal Şimşir, Ankara: TTK Basımevi, 1991.
İsmayılov, Zaur. Bakü I. Doğu Halkları Kurultayı ve Kafkasya’da Sovyet Etki Alanının İnşası. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2009.
Jalal, Ayesha. The Sole Spokesman Jinnah, The Muslim League and the Demand for Pakistan, Cambridge University Press, Cambridge, 1994.
Jeaschke, Gotthard. “Mondros’a Giden Yol”, Belleten, Cilt: XXVIII, Sayı: 109, 1964.
Karakaya, Ali. Millî Mücadele’de Manda Sorunu Harbord ve King-Crane Heyetleri, Başkent Matbaa: Ankara, 2001.
Karakuş, Gülbeyaz. “Türkiye’de Milliyetçi Kimliğin Dinî Temelleri”, Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 41, S. 2, 131-142.
Karpat, Kemal H. Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul, İstanbul Matbaası, 1967.
Kasalak, Kadir. Millî Mücadele’de Manda ve Himaye Meselesi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1991.
Kayalı, Yalçın. “Yeniden Asya Açılımı Bağlamında Geçmişten Günümüze Türkiye-Hindistan İlişkileri”, Asya-Pasifik Çalıştayı: Yeniden Asya Açılımı Çerçevesinde Fırsatlar ve Zorluklar Bildiriler Kitabı, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları, A. Merthan Dündar; Mehmet Özay (ed), 2022.
Keyder, Çağlar. Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
Khan, Yasmin. The Great Partition The Making of India and Pakistan, Yale University Press, London, 2007. Khurshid, K. H. Memoirs of Jinnah, Oxford University Press, Karachi, 1990.
Koçak, Cemil. Kemalist Milliyetçiliğin Bulanık Suları, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Milliyetçilik, Tanıl Bora (Ed), İletişim Yayınları: İstanbul, 2002.
_______________. Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938- 1945) Dönemin İç ve Dış Politikası Üzerine Bir Araştırma 1. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996.
Koloğlu, Orhan. Mazlum Milletler Devrimleri ve Türk Devrimi. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2004.
Kulke, Hermann, Rothermund, Dietmar. Hindistan Tarihi. çev. Müfit Günay, İstanbul: İmge Kitabevi, 2001.
Kurat, Yuluğ Tekin. “Bir İmparatorluğun Son Nefesi: Monduros”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 48, 1971, ss.38-43.
Metcalf, Barbara D; Metcalf,Thomas R. A Concise History of Modern India. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
Mohandas. K. Gandhi, An Autobiography or The Story of my Experiments With Truth, çev. Mahadev Desai (Gujarati dilinden İngilizceye), Ahmedabad: Navajian Publishing House, t.y.
Nehru, Jawaharlal. The Discovery of India, New Delhi: Penguin Books, 1981.
Öke, Mim Kemal. Ermeni Sorunu 1914-1923, Ankara, 1991.
Öktem, Niyazi, “Max Weber”, İstanbul Üniv. Hukuk Fakültesi Mecmuası, İstanbul, 1994, C. 54, Sayı: 1-4, 369-384.
Özalp, Kâzım. Millî Mücadele: 1919-1922. Ankara 1971-72, I-II.
Özcan, Azmi. Pan-Islamism Indian Muslims, the Ottomans and Britain (1877-1924). Leiden: Brill, 1997.
Pasha, Aftab Kamal. India and Turkey: Past and Emerging Relations, Delhi: Academic Excellence, 2006.
Pfaff, Steven, “Nationalism, Charisma and Plebiscitary Leadership: The Problem of Democratization in Max Weber’s Political Sociology”, Sociological Inquiry, C. 72, Sayı:1, 2002, 81-107.
Robb, Peter. A History of India, Hampshire: Palgrave Publishers, 2002.
S.R, Turkey and India or Our Indian Muslims A Question of the Present Crisis, Londra, 1994.
Sadıq, Muhammed. Türk Devrimi ve Hindistan Özgürlük Hareketi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2018.
Selek, Sabahettin. Millî Mücadele. İstanbul: Örgün Yayınları, 2002, Cilt I.
Smith, Antony D. Nationalism in the Twentieth Century. Canberra: ANU Press, 1979.
Şahingöz, Mehmet. “Millî Mücadele’de Protesto ve Mitingler”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları: Ankara, 2002.
Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam Mustafa Kemal1881-1919, C. I, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2020.
Tansel, Selahattin. Mondros’tan Mudanya’ya Kadar. C. 2, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1978.
Tayhani, İhsan. “Türkiye Cumhuriyeti’nin Temeli Laiklik”, TİTE Dergisi, S. 43, Bahar 2009, 517-529.
Turan, Mustafa. Yunan Mezalimi İzmir, Aydın, Manisa Denizli 1919-1923. Atatürk Araştırma Merkezi: Ankara, 2006.
Türk İstiklâl Harbi, Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı I, Ankara: Genelkurmay Başkanlığı Harb Tarihi Dairesi, Genel Kurmay Basımevi, 1962.
Weber, Max. From Max Weber: Essays in Sociology. çev. Hans Gerth ve C. Wright Mills, New York: Oxford University Press, 1946.