MUHALİF BASININ PENCERESİNDEN ÖNCESİ VE SONRASIYLA BÜYÜK TAARRUZ

Milli Mücadele Dönemi’nde, 26 Ağustos 1922’de, Türk Ordusunun genel saldırısıyla başlayıp 18 Eylül 1922’de işgalci Yunan ordusunun Anadolu’yu tamamen terk etmesiyle sonuçlanan Büyük Taarruz, Türk İstiklâl Harbi’nin en önemli safhalarından birini teşkil eder. Zira Büyük Taarruz, Yunan işgaline son vererek İstiklal Harbi’nin kesin bir askerî sonuca ulaşmasını sağlamıştır. Ayrıca Mustafa Kemal Paşa’nın başkumandanlığında kazanılan 30 Ağustos Başkumandanlık Meydan Muharebesi onun Millî Mücadele içerisindeki liderliğini pekiştirmiştir. Şimdiye kadar Büyük Taarruz’u siyasî ve askerî açıdan ele alan çalışmalarda kaynak olarak daha çok Millî Mücadele’yi her açıdan destekleyen gazete ve dergiler kullanılmış, muhalif basının söz konusu sürece ilişkin tutumu bütüncül olarak çok fazla ele alınmamıştır. Bu çalışmada ise pek çoğu işgal kuvvetleri tarafından desteklenen ve Millî Mücadele’ye muhalif olan gazete ve dergilerin penceresinden Büyük Taarruz ele alınmaktadır. Muhalif basının öncesi ve sonrasıyla Büyük Taarruz’u nasıl değerlendirdiğini tespit etmeyi amaçlayan bu çalışma, bahsedilen gazete ve dergilerin Büyük Taarruz’la birlikte Millî Mücadele ve Mustafa Kemal Paşa’ya dair bir yayın politikası değişikliğine gidip gitmediği de ortaya koymaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

BÜYÜK TAARRUZ, AYDEDE, ISLAHAT, PEYAMI SABAH

THE GREAT OFFENSIVE BEFORE AND AFTER FROM THE PERSPECTIVE OF THE OPPOSITION PRESS

During the National Struggle Period, the Great Offensive, which started on August 26, 1922 with the general attack of the Turkish Army and ended on September 18, 1922 with the complete departure of the occupying Greek army from Anatolia, constitutes one of the most important phases of the Turkish War of Independence. Because the Great Offensive put an end to the Greek occupation and brought the War of Independence to a definitive military conclusion. In addition, the August 30th Battle of the Commander-in-Chief, which was won under Mustafa Kemal Pasha's command, reinforced his leadership in the National Struggle. Until now, the studies on the Great Offensive from a political and military perspective have mostly used newspapers and magazines that supported the National Struggle in every aspect as sources, and the attitude of the opposition press towards the process in question has not been dealt with in a holistic manner. This study, on the other hand, deals with the Great Offensive from the perspective of newspapers and journals, many of which were supported by the occupation forces and opposed to the National Struggle. Aiming to determine how the opposition press evaluated the Great Offensive before and after, this study also tries to reveal whether these newspapers and magazines changed their editorial policy regarding the National Struggle and Mustafa Kemal Pasha with the Great Offensive.

Keywords:

GREAT OFFENSIVE, AYDEDE, ISLAHAT, PEYAMI SABAH,

PDF

___

Babaoğlu, Resul, “Dahiliye Vekili Ali Fethi Bey’in (Okyay) Londra Misyonu Örneğinde Milli Mücadele’nin İkili Diplomasi Boyutu”, Dördüncü Uluslararası Sakarya Meydan Muharebesi ve Haymana Sempozyumu,11-12 Eylül 2019, Yay. Haz. Temuçin Faik Ertan-Hasan Dinçer, Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2021, 347-366.
Bakar, Bülent, “Millî Mücadele’de Yunanistan’ın Son Teşebbüsü Batı Anadolu’da Muhtariyet İlanı”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 11/ 22, (2010), 127-166.
Belen, Fahri, “Büyük Taarruz”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Cilt 28, (1986).
Berber, Engin, “Kurtuluştan Sonra İzmir’de Yunan İşgal Dönemine Tepkiler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.III, S.8, Mart 1987
Berber, Engin, “Kurtuluştan Sonra İzmir’de Yunan İşgal Dönemine Tepkiler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.III, S.8, Mart 1987
Bige, Yavuz. Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1994.
Büyük Taarruz (1-31 Ağustos). Türk İstiklal Harbi. Cilt 2, 6. Kısım-2. Kitap.
Çakmak, Fevzi, “Ay Dede ve Karagöz Mizah Dergilerinde Türk Kurtuluş Savaşı”, Büyük Taarruzun 90. Yılında Uluslararası Millî Mücadele ve Zafer Yolu Sempozyumu, 02-04 Ekim 2012, Cilt 2, Uşak: Atatürk Araştırma Merkezi, 1113-1142.
Duman, Hasan. Osmanlı Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri (1828-1928). Cilt I, Ankara: Özkan Matbaacılık, 2000.
Dümen, Özgün Nil. Millî Mücadele Dönemi’nde Mizah Basını: Aydede ve Güleryüz (1922). Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2019.
Dümen, Özgün Nil. Millî Mücadele Döneminde Mizah Basını: Ay Dede ve Güleryüz. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2019.
Erdem, Nilüfer. Yunan Tarihçiliğinin Gözüyle Anadolu Harekâtı (1919-1923). Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2009.
Ersaydı, Alper. Alemdar Gazetesine Göre Mütareke Dönemi Başında İttihatçılar ve İttihatçılık. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007,
Görgülü, İsmet. Büyük Taarruz. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1992.
Güner, Zekai. Millî Mücadele Başlarken Türk Kamuoyu: Basın, Siyasi Partiler, Cemiyetler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999.
Güvenbaş, Sehernaz, “İstihbarat Raporları Işığında Türk İstiklal Harbi’nin Yunanistan’a Etkisi”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 32, (2020), 121-176.
Hüseyin Hilmi, “Kervan Geçer!”, Adana Postası, 22 Mayıs 1921.
İnuğur, Nuri. Türk Basın Tarihi. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, 1992.
İslam, İbrahim, “Millî Mücadele’ye Muhalif Bir Gazete ‘Ferda’”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (2009), 158-174.
Karay, Refik Halit. Aydede (1922). Yay. Haz. Mustafa Apaydın, İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2013.
Kocabaşoğlu, Uygur-Aysun Akan. Mütareke ve Millî Mücadele Basını: Direnişin ve Teslimiyetin Sözcüleri ve “Mahşer”in 100 Atlısı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2019.
Kodal, Burak. Peyam-Sabah (11306-11786 Sayılar İnceleme ve Seçilmiş Metinler). Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019
Muhçı, Sebahaddin, Refi Cevat Ulunay ve Alemdar Gazetesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
Oymak, Alparslan, “Refi Cevat Ulunay’ın Eleştirmenliği”, Turkish Studies, 9/6 (2014): 827-841.
Özalp, Kazım. Millî Mücadele (1919-1922). Ankara: TTK Basımevi, 1998.
Refik Halid, “Anlamıyorum, Anlamayacağım”, Peyam-ı Sabah, 2 Ağustos 1921.
Rıfkı, "Zafer Temin Edilince (Peyam) Sahibinin Alacağı Tavır", Aydede, 31 Ağustos 1338/1922.
Sancaktar, Fatih Mehmet. Said Molla ve Türkçe İstanbul Gazetesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996.
Sarısaman, Sadık, “İyonya Muhtar İdaresi’nin Türk Basınına Yansımaları”, Kuruluş ve Kurtuluşun Sembol Kenti İzmir Sempozyumu Bildirileri, 26-28 Eylül 2012, Yay. Haz. Murat Alper Parlak, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2015, 79-96.
Sarısaman, Sadık, Üçüncü, Uğur, “Arşiv Belgelerine Göre Büyük Taarruz”, Tarih Okulu Dergisi, 9/25, (Mart 2016), 269-310.
Sevinçli, Efdal. İzmir Basın Tarihi, Gazeteler, Dergiler. İzmir: APİKAM Yayınları, 2019.
Tansel, Selahattin. Mondros’tan Mudanya’ya. Cilt IV, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1991.
Taşcı, Cihat, Süleyman Nazif’in Hadisat Gazetesindeki Yazıları (1 Nisan 1335-23 Haziran 1335/1919), İnceleme-Metin-Dizin, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2015, 18.
Topuz, Hıfzı. 100 Soruda Türk Basın Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1973.
Tunç, Ahmet. Alemdar Gazetesine Göre İstiklâl Savaşı’nda İç Politika (1919-1921). Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
Türk İstiklal Harbi. II. Cilt, Batı Cephesi 6. Kısım, 2. Kitap, Büyük Taarruz, (1-31 Ağustos 1922), Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1995.
Türkgeldi, Ali Fuat. Mondros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi. Ankara: Güney Matbaacılık ve Gazetecilik, 1948.
Türkmen, Zekeriya, “Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Taarruz Öncesinde Süvari Kolordusunu Denetlemesi ve Ilgın Manevralarında Süvari Kolordusu”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 20/58 (Mart, 2004), 203-230.
Tüzün, Dilek. Türk Basın Hayatında Muhalif Bir Tavır: Alemdar Gazetesi (1919-1921). Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
Uğur Üçüncü. Türk Kamuoyunda Büyük Taarruz, Doktora Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
Uzun, Mustafa, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt II, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 405-408.
Varlık, M. Bülent, “Mütareke ve Millî Mücadele Basını”, Tanzimat’tan Günümüze Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 1985: 1200-1210.
Yılmaz, Hadiye, “Ali Kemal Bey’in Başyazarı Olduğu Gazete “Peyam-Sabah” mı “Peyam-ı Sabah” mı?”, Müteferrika, 46, (Kış, 2014).
_______________, Peyam-Sabah Gazetesinde Millî Mücadele, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2014.
Yüksel, Zehra Nur. Refik Halid Karay’ın Peyâm-Sabah Gazetesindeki (11327-897/11534-1104) Yazıları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022.