Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün İlk Yurt Gezisi ve Yankıları

Osmanlı Devleti’nin modernleşme çağından beri devleti yönetenler yurt içi seyahatlere çıkarak halka aracısız görüşmeye ve onların sorunlarını ilk ağızdan dinleyerek çözüm üretmeye çabalamışlardır. Cumhuriyetin kuruluşundan hemen önce Millî Mücadele’nin lideri Mustafa Kemal Paşa, Anadolu’da gezilere çıkarak halkla görüşmelerde bulunmuş ve bu geleneği 1923 yılında Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra da devam ettirmiştir. 1938 yılında genç Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet yönetiminde önemli değişime sahne olmuş ve kurucu lider Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünden sonra yerine İsmet İnönü Cumhurbaşkanı seçilmiştir. II. Dünya Savaşı tehdidinin günden güne arttığı bir dönemde devletin başına geçen İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı olumlu karşılanmış, Mustafa Kemal Atatürk’le uzun yıllar beraber çalışması bir anlamda devletin sürekliliği açısından bir teminat olarak değerlendirilmiştir. İnönü, Cumhurbaşkanı seçilmesinden kısa bir süre sonra ilk yurt içi seyahatini Karadeniz bölgesine düzenlemiştir. Başbakanlıktan ayrılmadan önce planladığı ve görevden ayrılmasından sonra gerçekleştiremediği Kastamonu’dan seyahatine başlayan İnönü, Zonguldak’tan Karabük’e, Çankırı’dan Bartın’a kadar uğradığı bölgelerde halkın dertleri ve şikâyetleriyle ilgilenmiştir. Bu çalışmada Atatürk’ün ölümünü takip eden günlerde yapılan bu seyahatte aynı zamanda bir büyük liderin ardından yerine geçen İnönü’nün halk tarafından nasıl algılandığı ve halkın yeni Cumhurbaşkanı’ndan beklentilerini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bartın, Cumhurbaşkanlığı, Çankırı, İsmet İnönü, Karabük, Kastamonu, Savarona, Zonguldak

THE ORDER CONCERNING THE DUTIES, DIVISIONS AND OPERATIONS OF THE SECOND BRANCH

The Order Concerning the Duties, Divisions and Operations of the Second Branch (“İkinci Şu’benin Vezâ’if, Taksîmat ve Muâmelâtı Hakkında Ta’lîmât”) prepared by Presidency of War of the Republic of Turkey on 1 April 1340 [1924] in Ottoman (old Turkish) organizes the duties, organizational structure, its own division of work and activities of the department operating as “Intelligence Branch (İstihbârât Şu’besi)” at that time. As a result of the review of the literature, with the translation of the said order, which is evaluated to be not translated into modern-day Latin Alphabet and even if it was translated it was limited to the use of relevant departments of the state and was not shared with the public, it is aimed to contribute to fill a gap in the literature.

Keywords:

Presidency of War, Turkish General Staff, Second Branch, Intelligence, Order,

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı İsmet İnönü Arşivi, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), İnönü Vakfı Arşivi
Akandere, Osman, Millî Şef Dönemi, İz Yayıncılık, İstanbul, 1998.
Ali Kemalî, Sultan Aziz’in Mısır ve Avrupa Seyahati, Ahmet Saitoğlu Kitabevi, İstanbul, 1944.
Andıç, Fuat, Bir Padişah Portresi: II. Mahmud, Hitabevi Yayınları, Ankara, 2014.
Atatürk ve Türk İnkılâp Tarihi, (Ed. Fatma Acun), Siyasal Kitabevi, Ankara, 11.bs., 2010.
Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam: II. Cilt, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1967.
Az Bilinen Yönleriyle Atatürk” (Ed. Necmi Ülker), Ege Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, İzmir, 2007.
Bilâ, Hikmet, CHP: 1919-2009, Doğan Kitap, İstanbul, 4.bs., 2008.
Cumhurbaşkanlığı Tarihi: 1923-2005, Cumhurbaşkanlığı, Ankara, 2. bs., 2006.
Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Açlık, Fukaralık ve Yoksunluk Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara, 2015.
Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1839-1950, İmge Kitabevi, Ankara, 3.bs., 2004.
Çeçen, Anıl, Halkevleri, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1990.
Çelebi, Mevlüt, Sultan Reşad’ın Rumeli Seyahati, Akademi Kitabevi, İzmir, 1999.
Derin, Haldun, Çankaya Özel Kalemini Hatırlarken (1933-1951), (Yay. Haz. Cemil Koçak), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995.
Doğan, Avni, Kurtuluş, Kuruluş ve Sonrası, Dünya Yayınları, İstanbul, 1964.
Eski, Mustafa, İsmet İnönü’nün Kastamonu Gezileri, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1995.
İnönü, Atatürk’ü Anlatıyor, (Haz. Abdi İpekçi) Cem Kitabevi, İstanbul, 1968.
İnönü, İsmet, Hatıralar 2. Kitap, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1987.
İsmet İnönü’ye Armağan, (Yay. Haz. Rahmi Kumaş), Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yayınları, Ankara, 1999.
İnönü’den Anılar: “Özlemler”, (Der. Sabri Babacan), Bilgi-Başarı Yayınları, İstanbul, 2005.
Keleş, Erdoğan, Sultan Abdülmecid’in Rumeli Seyahati, Birleşik Yayınevi, Ankara, 2011.
Koçak, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Yurt Yayınları, Ankara, 1986.
Koçu, Reşat Ekrem, Tarihimizde Garip Vakalar, Varlık Yayınları, İstanbul, 3.bs., 1971.
Melzig, Herbert, İsmet İnönü: Millet ve İnsaniyet, Kanaat Kitabevi, 1943.
Millî Şef’in Söylev, Demeç ve Mesajları, (Der. Kemal Kadri Kop), Akay Kitabevi, Ankara, 1945.
Mufassal Osmanlı Tarihi Cilt 6, Güven Yayınevi, İstanbul, 1972.
Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), IRCICA, İstanbul, 1994.
Önder, Mehmet, Atatürk’le Adım Adım Türkiye, Kültür Ofset Araştırma Yayınları, Ankara, 1984.
Özdemir, Hikmet, Atatürk’ten Günümüze Cumhurbaşkanı Seçimleri, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2007.
Renda, M. Abdülhalik, Günlükler: 1920-1950, (Yay. Haz. Aytaç Demirci-Sabri Sayarı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2019.
Sertoğlu, Midhat, Resimli Osmanlı Tarihi Ansiklopedisi, İskit Yayınevi, İstanbul, 1958.
Tokgöz, Erdinç, Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi: 1914-2011, İmaj Kitabevi, Ankara, 2011.
Turan, Şerafettin, İsmet İnönü: Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2000.
Us, Asım, Hatıra Notları 1930-1950: Atatürk, İnönü, İkinci Dünya Harbi ve Demokrasi Rejmine Giriş Devri Hatıraları, Vakit Matbaası, İstanbul, 1966.
Süreli Yayınlar; Akşam, Cumhuriyet, Tan, Ulus, Ülkü