ÇOK PARTİLİ HAYATIN İLK YILLARINDA KOCAELİ’NDE SİYASAL HAYAT (1945-1960)

1946’da Demokrat Parti’nin kurulması, Kocaeli’yi siyasal hayatın en hareketlikentlerinden biri haline getirmiştir. İlk zamanlar Serbest Fırka deneyiminden dolayıyeni partinin kent teşkilatını kuracak kimseleri bulmak zor olmasına rağmen, kısazamanda ilgi artmış ve ilçe teşkilatlanması tamamlanmıştır. 1946 seçimleriylebaşlayan amansız siyasal rekabet 1960 yılına kadar her geçen gün sertleşerekdevam etmiştir. Bu dönemde Nihat Erim, Turan Güneş, Sadettin Yalım gibi siyasetinönemli ve renkli simaları arasında yaşanan siyasi rekabet kenti de derindenetkilemiştir. Erim’in İsmet İnönü’nün en yakınındaki isimlerden biri olması vebaşbakan yardımcılığına kadar yükselmesi, CHP’nin son kabinesinde üç Kocaelimilletvekilinin yer alması kenti Türk siyasetinde öne çıkarmıştır. 1950 seçimleriniDP’nin kazanmasıyla başlayan on yıllık dönemde bitmek bilmeyen sert politik hava,Türkiye’deki siyasi durumun bir yansımasıdır. Kocaeli kenti Menderes kabinelerinebirçok bakan vermiştir. DP 1954 seçimlerini kazanmasına rağmen, Kocaeli’nin birkısmını Sakarya adıyla yeni bir il haline getirmiştir. 1957 seçimlerinden sonra isekentteki siyasi ortam giderek sertleşmiştir. Siyasi ortamdaki gerginlik sadeceiktidarla muhalefet partileri arasında değil, partilerin kendi içlerindeki mücadeledekamuoyunu bir hayli meşgul etmiştir. 1946-60 döneminde Kocaeli siyasetindeki enbüyük mücadele partililerin sahip olduğu gazeteler aracılığıyla yapılmıştır. Budönemde başta CHP’li Türk Yolu ve DP’li Hürsöz gazeteleri siyasi rekabetin vetartışmaların kamuoyuna yansıtıldığı yayın organları olmuşlardır.

POLITICAL LIFE IN KOCAELİ IN THE FIRST YEARS OF MULTI-PARTY SYSTEM (1945-1960)

The establishment of the Democratic Party in 1946 made Kocaeli one of the most dynamic cities of political life. Despite the fact that it was difficult to find the people to be involved in the city organization of the new party in the early days due to the experience of the Free Republican Party, interest increased in a short time and the district organization was completed. The inexorable political competition that started with the 1946 elections continued with gradually hardening situations until 1960. In this period, political competition among the important and colourful figures of politics such as Nihat Erim, Turan Güneş and Sadettin Yalım deeply affected the city. Erim was one of the closest names to İsmet İnönü and he was promoted as the deputy prime minister. Furthermore, the presence of three Kocaeli deputies in the last cabinet of the Republican People's Party brought the city into the forefront of Turkish politics. The unending harsh political climate beginning with the Democratic Party’s victory in the elections of 1950 was a reflection of the political situation in Turkey. Many ministers were involved in the Menderes cabinets from the city of Kocaeli. Despite winning the elections in1954, Democratic Party turned a district of Kocaeli into a new province with the name of Sakarya. After the elections in 1957, there occurred a quite hardening political environment. The tension in the political environment was not only among the opposition parties and the ruling party, but also within the parties themselves. Thus, this struggle kept the public very busy. During the period of 1946-1960, the biggest struggle in Kocaeli politics was through the newspapers which the party members had. During this period, especially the Republican People's Party supporter Türk Yolu and the Democratic Party supporter Hürsöz newspapers were the media organs in which political competition and debate were reflected to the public.

___

  • BCA, 490.01.417.1742.1.34
  • Ahmad, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945- 1980, çev. Ahmet Fethi, 2. B., Hilal Yayınları, İstanbul 1996.
  • Ahmad, Bedia Turgay -Feroz, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945- 1971, Bilgi Yayınevi, Ankara 1976.
  • Erim, Nihat, Günlükler 1925- 1979, C.I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
  • Koçak, Cemil, Belgelerle İktidar ve Serbest Cumhuriyet Fırkası, İletişim Yayınları, İstanbul 2006
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü 1920-1991,TBMM Genel Sekreterliği Yayınları, Ankara 1994, s. 197-198 .
  • Torun, Esma vd. İzmit Milletvekilleri 1920-1927, Kocaeli 2006. Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi 3. Kitap (Birinci Bölüm), Bilgi Yayınevi, Ankara 1996.
  • Uyar, Hakkı, 1950 Seçimleri, Anka Yayınları, Ankara 2014.
  • Yetkin, Çetin, Serbest Cumhuriyet Fırkası Olayı, 3. B.,Otopsi Yayınları, İstanbul 2004.
  • Zürcher, Eric Jan, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, çev. Gül C. Güven, Bağlam Yayınları, İstanbul 1992.
  • Ataergin, Sadi, “Kocaeli’nde Demokrat Partiyi Nasıl Kurdum”, Hürsöz 18 Mayıs-9 Haziran 1951.
  • Beril Yaşar, “Demokrat Parti’de Parti İçi Demokrasi”, Tarih Okulu, Yıl 7, S. 18, Haziran 2014, s.503-541.
  • Dokuyan, Sabit, “1950-1954-1957 Milletvekili Genel Seçimlerinin Kocaeli’ndeki Yansımaları”, Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-II, Kocaeli 2015,s.2091-2116.
  • Yaşar, Beril, “Demokrat Parti’de Parti İçi Demokrasi”, Tarih Okulu, Yıl 7, S. 18, Haziran 2014, s.503-541.
  • Azim 1954-1956
  • Bizim Şehir 1952-1960
  • Demokrat Kocaeli 1952-1960
  • Hürsöz 1948-1960
  • Türk Yolu 1946-1960
  • Tunç, Bilal, Demokrat Parti Dönemi Kocaeli, Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya 2016.