Sivas İlinde Doğal Olarak Yetişen Bazı Geofitlerin Peyzaj Mimarlığında Kullanım Olanaklarının İncelenmesi

Bu çalışmada Sivas ilinde doğal olarak yetişen geofitlerin peyzaj mimarlığında kullanım olanaklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda Sivas’da yapılmış olan floristik çalışmaların değerlendirilmesi sonucunda alanda 87 geofit taksonunun bulunduğu saptanmıştır. Bu bitkiler, peyzaj mimarlığında kullanım olanaklarına göre toplam 10 parametre (Gösterişli çiçek, güzel koku, çiçeklenme süresinin uzunluğu, gösterişli yaprak, çiçek parterlerinde kullanım, refüj ve yol kenarlarında kullanım, doğal ve yapay su ortamlarında kullanım, sergi ve gösteriş amaçlı kullanım, kaya bahçelerinde kullanım, saksı bitkisi olarak kullanım) üzerinden değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda 5 ve üzeri özelliğe sahip olan 11’i endemik 55 geofit taksonu saptanmıştır. Bu bitkilere ait bir çiçeklenme takvimi oluşturularak, alanda peyzaj tasarım uygulamalarında yıl boyunca çiçekli kalabilen geofit taksonları tespit edilmiştir. Ayrıca bu taksonların habitatlarının korunması ve yetiştiriciliğinin yapılması konusunda öneriler de sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Geofitler, Peyzaj uygulama, Peyzaj tasarım, Sivas, Türkiye

Investigation of the Usage Possibilities of Some Geophytes Naturally Growing in Sivas Province in Landscape Architecture

In this study, it was aimed to determine the possibilities of using geophytes naturally grown in Sivas province in landscape architecture. In this context, as a result of the evaluation of the floristic studies carried out in Sivas, it was determined that there are 87 geophyte taxa in the area. These plants have 10 parameters in total according to their possibilities of use in landscape architecture (Stunning flower, fragrance, length of flowering period, flamboyant leaves, use in flower beds, use in medians and roadsides, use in natural and artificial water environments, use for exhibition and show purposes, use in rock gardens. use, use as a potted plant). As a result of these evaluations, 55 geophytic taxa, 11 of which are endemic, with 5 or more features were identified. By creating a flowering calendar for these plants, geophyte taxa that can remain flowering throughout the year have been determined in landscape design applications in the area. In addition, suggestions were made about the protection of habitats and breeding of these taxa.

Keywords:

Geophytes, Landscape application, Landscape design, Sivas, Turkey,

PDF

___

Akpulat, H.A., Karakuş, C.B., 2019. Sivas ilinde yayılış gösteren endemik türlerin tehlike kategorilerine göre mekansal dağılımı, VIII. Umteb International Congress on Vocational & Technical Sciences, Bildiri, 11-13 Ekim 2019, Sivas, s: 185-197.
Akan, H., Eker, İ., Balos, M., 2005. Şanlıurfa’nın Nadide Çiçekleri (Geofitler), Şanlıurfa Belediyesi, Ankara, 95 s.
Anonim, 2002. Sivas 2002 İl Yıllığı. Sivas.
Atalay, İ., 1994. Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 352 s.
Bozkurt, S.G., 2016. Gürün (Sivas) İlçe Merkezi Biyotoplarının Özellikleri ve Haritalanması Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 345 s.
Bozkurt, S.G., Akkemik, Ü., 2018. Flora of Gürün district (Sivas) and its immediate surroundings, Eurasian Journal of Forest Science, 6 (3): 35-68.
Davis, P.H., 1965-1988. Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh Vol: 1-10.
Duman, U., 2010. Öksin ve Kolşik Zonda Bulunan Geofitlerin Tespiti ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ordu, 65 s.
Erken, K., 2016. Kış Bahçeleri için İrisler, Plant Dergisi, https://www.plantdergisi.com/kamil-erken/kis-bahceleri-icin-irisler.html (Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2021).
Ekim, T., Koyuncu, E., 1992. Türkiye'den ihraç edilen çiçek soğanları ve koruma önlemleri, II. Uluslararası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu, Bildiri, 5-7 Kasım 1992, Ankara, s: 42-47.
Ergün, A., 2008. Sivas Şehrinde Kentleşme ve Sanayileşmeye Bağlı Çevre Sorunları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 90 s.
Envy, 2004. Handbook of Threatened and Endemic Plant Species of BTC Pipeline, BTC Co., Ankara.
Güner, H., Ekim, T., Koyuncu, M., Erik, S., Yıldız, B., Vural, M., 1991. Türkiye'nin Ekonomik Önem Taşıyan Geofitleri Üzerinde Taksonomik ve Ekolojik Araştırmalar. O.G.M. Basım Tesisleri, Ankara, 111 s. Güner, A., Özhatay, N., Ekim T., Başer, H.K.C., 2000. Flora of Turkey and East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh (2000). Supplement, 2 (11): 656 s.
Güner, H., 2006. İstanbul'daki Botanik Bahçelerinde Yetişen Türkiye Geofitlerinin Envanteri, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 118 s.
Halevy, A.A., 1990. Recent advances in control of flowering and growth habit of geophytes, Acta Horticultulare, 266: 35-42.
Kılıçaslan, N., Dönmez, Ş., 2016. Göller bölgesinde doğal olarak yetişen soğanlı bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Türkiye Ormancılık Dergisi, 17 (1): 73-82.
Mahiroğulları, M.A., 2003. İlk Çağlardan Günümüze Sivas İli. Kitap Matbaacılık, Sivas, 190 s.
McHoy, P., 2008. Süs Bitkileri Üretim Teknikleri ve Bakım İstekleri, Bahçıvanın El Kitabı. İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Onat, İ., 2012. İstanbul Kenti Kamusal Yeşil Alan Düzenlemelerinde Mevsimlik Çiçek ve Soğanlı Bitki Uygulamalarının İrdelenmesi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 156 s.
Özhatay, N., Byfeld, A., Atay, S., 2003. Türkiye’nin Önemli Bitki Alanları, WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), İstanbul, 88 s.
Polunin, O., 1969. Flowers of Europe Flowers. Oxford University Press, Oxford.
Seyidoğlu, N., 2009. Bazı Doğal Geofitlerin Peyzaj Düzenlemelerinde Kullanımı ve Üretimi Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktara Tezi, İstanbul, 341 s.
Seyidoğlu, A.N., Zencirkıran, M., Ayaşlıgil, Y., 2009. Position and application areas of geophytes within landscape design, African Journal of Agricultural Research 4 (12): 1351-1357.
Seyidoğlu, A.N., Zencirkıran, M., 2016. Bursa geophytes and their usage possibilities in landscape design, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30 (Özel Sayı): 692-702.
Steinegger, D., Streich, A., Janssen, D., 1999. Spring Flowering Bulbs, Nebraska Cooperative Extension, Nebraska.
Şenkul, Ç., Kaya, S., 2017. Türkiye endemik bitkilerinin coğrafi dağılışı, Türk Coğrafya Dergisi, (69): 109-120.
Tanrıverdi O, D., 2019. Yalova İli Geofitleri ve Peyzajda Kullanım Olanakları, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, Bursa, 144 s.
URL-1:https://arastirma.tarimorman.gov.tr /beykozbbgam/belgeler/teknik%20bilgi/geofitler.pdf (Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2021).
URL-2:https://www.google.com/search?q=sivas +haritas%C4%B1&tbm=isch&ved (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2021).
URL-3: http://www.tubives.com/ (Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2021).
Zencirkıran, M., 2002. Geofitler. Uludağ Rotary Derneği Yayınları, Bursa, 11 s.