Erzurum İli Uzundere İlçesinde Farklı Fizyografyaya (Taban ve Yamaç) Sahip Meyve ve Sebze Bahçelerinden Alınan Toprak Örneklerinin Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri

Bu çalışma, Erzurum İli Uzundere İlçesi merkez ve köylerinden (Ulubağ, Çağlayan, Gölbaşı ve Kirazlı) farklı fizyoğrafyaya (taban ve yamaç) sahip sebze ve meyve bahçelerinden alınan toprak örneklerinin bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Bu amaçla meyve ve sebze yetiştiriciliğinin yoğun olduğu Uzundere merkez ile Ulubağ, Çağlayan, Gölbaşı ve Kirazlı köylerinde belirlenen (her köyden 4 bahçe) 20 bahçeden alınan toprak örneklerinde tekstür, pH, EC, kireç, organik madde, yarayışlı P, değişebilir potasyum (K), değişebilir kalsiyum+magnezyum (Ca+Mg) ve değişebilir sodyum (Na), katyon değişim kapasitesi (KDK), bitki tarafından alınabilir demir, çinko, mangan ve bakır (Fe, Zn, Mn ve Cu) analizleri yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre çalışma alanlarından alınan toprak örnekleri genel olarak kaba bünyeli, pH’ları nötr ve hafif alkalin (pH 7.34-7.90), EC değerleri 0.31-0.89 dS m-1 olup tuzsuz, kireç içerikleri az ve orta (%1.39-7.87), organik madde miktarları orta ve yeterli (%2.23 ile %7.10), yarayışlı fosfor içerikleri orta ve yeterli (73.7-355.4 kg P2O5 ha-1), sınıfında yer almaktadır. Değişebilir K içerikleri 0.12-2.06 me 100g-1, değişebilir Ca+Mg içerikleri 10.51 ile 21.57 me 100g-1 ve değişebilir Na içerikleri ise 0.57-1.06 me 100g-1 arasında değişmektedir. Diğer taraftan yarayışlı Fe, Zn, Mn ve Cu içerikleri sırasıyla 0.71-2.73, 0.96-4.52, 4.60-16.40 ve 1.14-4.14 ppm arasında belirlenmiştir. Toprak örnekleri arasında bağımlı değişkenler açısından bir farklılığın olup olmadığını tespit etmek amacıyla yapılan bağımsız gruplara ait t testi (Independent Sample t Test) sonucunda OM, değişebilir Ca+Mg, KDK, Zn ve Mn bakımından gruplar arasında çok önemli (p<0.01) farklılıkların olduğu tespit edilmiş, diğer parametreler açısından bir farkın bulunmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Uzundere, Toprak özellikleri, Meyve bahçesi, Sebze bahçesi, Fizyoğrafya

Determination of Some Physical and Chemical Properties of Soil Examples from Fruit and Vegetable Gardens with Different Fizyografy to Uzundere District

This study was carried out to determine some physical and chemical properties of soil samples taken from fruit and vegetable gardens with different fizyografy (base and slope) from Uzundere District centers and its villages Ulubağ, Çağlayan, Gölbaşı and Kirazlı (four garden from each village). For this purpose, soil samples were collected and analyzed from Uzundere center, where the fruits and vegetables were common grown, and the gardens determined in the villages of Ulubağ, Çağlayan, Gölbaşı and Kirazlı. The soil analysis results were compared with the limit values and the nutrition and fertility status of the soils was determined. According to the results, soil samples had rough textures. pH’s of the samples were neutral and slightly alkaline (pH 7.34-7.90), EC values were 0.31-0.89 dS m-1 and classified as a salt-free, lime contents were moderate (1.39-7.87%), organic matter contents were medium and sufficient (2.23%-7.10%), available phosphorus contents were medium and sufficient (7.37-35.54 kg P2O5 da-1), exchangeable K contents ranges from 0.12 to 2.06 me 100g-1, exchangeable Ca+Mg contents ranges from 10.51 to 21.57 me 100g-1 and exchangeable Na 0.57-1.06 me 100g-1. Also, available Fe, Zn, Mn and Cu contents were between 0.71-2.73, 0.96-4.52, 4.60-16.40 and 1.14-4.14 mg kg-1 respectively. In order to determine whether there is a difference between fruit and vegetable gardens soils in terms of dependent variables, independent samples t test (Independent Sample t Test) was performed and according to the results there were significant differences between the groups in terms of OM, ECa + Mg, CEC, Zn and Mn (p <0.01). There was no difference in terms of other soil properties.

Keywords:

Uzundere, Soil characteristics, Orchard, Vegetable garden, Fizyografy,

PDF

___

Aksoydan, E. (2005). Yaşlılık ve Beslenme, 62 s., Ankara.
Anonim (2012). Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu verileri (erişim tarihi: 25.03.2018).
Anonim 2017a. https://www.ulusal.com.tr/ekonomi/kisi-basina-yilda-kac-kilo-meyve-yiyoruz-tuik-acikladi-h152584.html (erişim tarihi:18.04.2018)
Anonim 2017b. https://www.dunya.com/ekonomi/en-fazla-buğday-ve-domates-tuketiliyor -haberi-383128 (erişim tarihi:21.04.2018)
Anonim 2018. https://www.haritamap.com/yer/ulubag-koyu-uzundere (erişimtarihi:27.02.2018)
Aydın, A., ve Sezen, Y., 1995. Toprak Kimyası Laboratuvar Kitabı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 174. ERZURUM
Baysal, A. (2000). Genel Beslenme, Hatipoğlu Yayınları. 10. Basım. ISBN: 975-7527-07-6, 194 syf. Ankara.
Brown, J.E. (1999). Nutrition Now. 2nd edition, West/Wadswort, Belmont.
Bulut, İ. (2006). Genel Tarım Bilgileri ve Tarımın Coğrafi Esasları (Ziraat Coğrafyası).
Cemeroğlu, B., Yemenicioğlu, A. ve Özkan, M., (2001). Meyve ve Sebzelerin Bileşimi ve Soğukta Depolanmaları. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 24, Ankara. Ceyhun-Sezgin, A. E. (2013). Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi. Her Yönüyle Gıda Kitabı, Sidaş Medya Ltd. Şti. ISBN No: 978-605-5267-06-3. Syf:85-120.
Doğanay, H. (2007).Ekonomik coğrafya 3: Ziraat Coğrafyası. Erzurum: Aktif Yayınevi.
Donkin, A.J.M., Johnson, A.E., Lilley, J.M., Morgan, K., Neale, R.J., Page R.M. and Silburn, R.L. (1998). Gender and living alone as determinants of fruit and vegetable consumption among the elderly living at home in Urban Nottingham. Appetite, 30; 39-51.
Erman, Y., (2007). Erkek ve Kadınların Diyet - Kanser İlişkisi Hakkındaki Bilgi ve İnanışları. Ankara Üniversitesi Ev Ekonmisi Yüksek Okulu. Bilimsel Araştırmalar ve İncelemeler Yayın No: 16, ISBN: 978-975-482-3.
Gee, G.W., Bauder, J.W., 1986. Particle-Size Analysis. Methods of Soil Analysis. Part 1. Physical and Mineralogical Methods Second Edition. Agronomy No: 9, 2. Edition P: 383-441.
Güçdemir, İ. H., 2006. Türkiye Gübreler ve Gübreleme Rehberi. T.C T.B.K. TAGEM Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları Genel Yayın No:231, Teknik yayınlar No: T.69, Ankara.
IBM SPSS 20.0 Software
Kökosmanlı, M. ve Keleş, F. (1996a). Kuşburnu ve Kuşburnu Çayında C Vitamini. Gümüşhane Valiliği KTÜ Orman Fakültesi, Kuşburnu Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 5-6 Eylül 1996. 245-252.
Kökosmanlı, M. ve Keleş, F., (1996b). Pektik Maddeler ve Sağlık Üzerine Etkileri. Gıda Sanayi, 44, 27-29.
Kökosmanlı, M. ve Keleş, F., (2000). Erzurum’da Yetiştirilen Kızılcık Meyvesinin Marmelat ve Pulpa İşlenerek Değerlendirilmesi. Gıda, 25 (4), 289-298.
Lindsay, W. L. and Norwell, W. A. 1969. Develoment of DTPA Soil Test for Zinc, Iron, Manganase and Copper. Soil Sci. Soc. Amer. Proc. Vol:33, P: 49-54
McLean, E. O., 1982. Soil Hand Lime Requirement. Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part 2. Edition P: 199- 224.
Nelson, D. W., ve Sommers, L. E., 1982. Organic Matter. Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part 2. Edition P: 574- 579.
Nelson, R. E., 1982. Carbonate and Gypsum. Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part 2. Edition P: 191- 197.
Olsen, S. R., ve Sommers, L. E., 1982. Phosphorus. Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part 2.Edition P: 403- 427.
Perez-Lizaur, B., Kaufer-Horwitz M. and Plazas, M. (2008). Environmental and Personal Correlates of Fruit and Vegetable Consumption in Low Income, Urban Mexican Children. J Hum Nutr Diet, 21, 63–71.
Rhoades, J. D., 1982a. Cation Exchange Capacity. Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part 2. Edition P:149- 157.
Rhoades, J. D., 1982b. Exchangeable Cations. Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No:9 Part 2. Edition P:159- 164.
Rhoades, J. D., 1996. Salinity: Electrial Conductivity and Dissolved Soilds. In: Methods of Soil Analysis Part III. Chemical Methods 2 Edition. Agronamy. No: 15, Madison, Visconsin. USA, P: 417- 436.
Sezen, Y., 1995. Toprak Kimyası. Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 790. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 322. Ders Kitapları Serisi 71, Erzurum.
Sezen, Y., 2002. Toprak Verimliliği. Atatürk üniversitesi Yayınları No: 922. Ziraat fakültesi Yayınları No: 339. Ders Kitapları Serisi 86, Erzurum.
Şengül M. ve Keleş, F., (2005). Patatesin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Üzerine Depolama Şartlarının Etkisi. Gıda, 30 (2), 103-108.
Yahia, E.M., Barry-Ryan, C. and Dris, R., (2004). Treatments and Techniques to Minimise The Postharvest Losses of Perishable Food Crops. Production Practices and Quality Assessment of Food Crops, Vol:4, “Postharvest Treatment and Technology”, 95-133. Netherlands.