ERMENİ MİTOLOJİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz Tarihte Ermenilerle uzun yıllar kader birliği yapmış olmamıza rağmen Türkiye’de Ermeni kültürü ve özellikle folkloru üzerinde yapılan akademik çalışmalar neredeyse yok denecek düzeydedir. M.Ö. V.yüzyılda yazılmış kaynaklarda ve çeşitli kitabelerde Armina/Armenia isimlerine rastlanmaktadır. Ermenilerin eski devirlerden beri güçlü devletlerin hâkimiyetinde kalmaları; bu hâkim devletlerin kültürleri onların diline, inançlarına, genel anlamıyla kültürüne önemli ölçüde tesir etmiştir. Ermeni mitolojisi de Ermeni kültürünün diğer unsurları gibi bu güçlü hâkim kültürlerden özellikle; Pers Mitra kültüründen, Babil, antik Suriye ve Büyük İskender’in Anadolu ve Pers topraklarını fethetmesiyle de Helen mitolojisinden ciddi bir biçimde etkilenmiştir. Çalışmada tanrı ve tanrıçaların kültürel arka planlarını verirken de vurguladığımız üzere, sonradan benimsenmiş bu mitolojik kahramanlarla ilgili Ermeniler arasında festivaller düzenlenip ritüeller gerçekleşse de yabancı bir kültüre ait oldukları hemen anlaşılmaktadır. Bu çalışmada biz, Ermeni mitolojisinin belli başlı tanrı ve tanrıçalarını, onların hangi kültürden geldiklerini, neyi ya da neleri temsil ettiklerini izah ettik.

Anahtar Kelimeler:

Ermeni Mitolojisi, Tanrı ve Tanrıçalar, Çevre Kültürlerin Tesiri, Ermenilerin Menşei, Güneş Kültü

PDF

___

BOETTİGER, Louis A, Armenian Legends and Festivals, Published by the University of Minnesota, 1920.

David of Sassoun, The Armenian Folk Epic in Four Cycles, Translated into English By Artin K. Shalian, Ohio University Press, 1964.

Dictionary of Ancient Deities, by, Patricia Turner, Oxford University Press, 2001.

ELİADE, Mircea, Dinler Tarihine Giriş, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2003.

ERSAN, Mehmet, Selçuklular Zamanında Anadolu’da Türkler, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2007.

GROUSSET, Rene, Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, Çev: Sosi Dolanoğlu, Aras Yayıncılık 2006.

HOOKE, S.H, Ortadoğu Mitolojisi, Çev: Alaeddin Şenel, İmge Kitabevi, İstanbul 1993.

İŞHANYAN, Rafael, Başlangıcından II. yüzyıla Kadar Ermenilerin Tarihi, Çev: Sarkis Seropyan, Belge Yayınları, İstanbul 2006.

Kalakantlı Moses, Alban Tarihi ve Alban Salnamesi, Mhitar Koş, Azeri Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktaran Dr. Yusuf Gedikli, Selenge Yayınları, İstanbul 2006.

KEROVPYAN, Keğam, Mitolojik Ermeni Tarihi, Aras, İstanbul 2003.

KÖPRÜLÜ, M.Fuad, Edebiyat Araştırmaları- 1, Ötüken, İstanbul 1989.

Persian Myths, by Vesta Sarkhosh Curtis, University of Texas Press, Austin 1993.

SEROPYAN, Sarkis, Cangülüm Anahit ve Kazben, Belge Yayınları, İstanbul 2003.

SEVİM, Ali, Genel Çizgileriyle Selçuklu Ermeni İlişkileri, Türk Tarih Kurumu, 2002, Ankara.

The Armenian People From Ancient to Modern Times,Volume-I, edited by Richard G. Hovannisian, St. Martin’s Press, New York, 1997.

The Mandaeans of Iraq and Iran ( Their Cults, Customs, Magic,Legends, and Folklore) by.E.S. Drower, Oxford At The Clarendon Press. 1937.

The Mythology of All Races, In Thirteen Volumes, Canon John Arnott, Mac Culloch, New York, Cooper Square Publishers Inc. 1964.

The Wordsworth Dictionary of Beliefs & Religions, Edited by Rosemary Goring, W&R Chambers Ltd. 1992.

TÜRKMEN, Fikret, Türk Halk Edebiyatının Ermeni Kültürüne Tesiri, Akademi Yayınları, İzmir, 1992.

Urfalı Mateos Vekayi-namesi, Çev:Hrant D. Andreasyan, Türk Tarih Kurumu Yayınları,Ankara 2000.

Yaşayan Dünya Dinleri, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları:680, Ankara 2007.

Who’s Who in Non-Classical Mythology, Egerton Sykes, Routledge, London and New York, 2002.

XEMGİN, E, Aleviliğin Kökenindeki Mazda İnancı ve Zerdüşt Öğretisi, Berfin Yayınları, İstanbul 1995.

Armenian Tales and Their Folkloristic Relevance, Edited by Susie Hoogasian, Wayne State University Press, Detroit 1966.