AHMET VEFİK PAŞA VE TÜRK DİLİNE KATKILARI

Öz Ahmet Vefik Paşa hem devlet kademesinde aldığı görevler hem Türk dili karşısındaki tavrı hem de Türk dili sahasında ortaya koyduğu eserler ile döneminin önemli isimlerinden birisidir. Ahmet Vefik Paşa, devrindeki diğer sözlüklerden farklı olarak, Lehce-i Osmani’ye Arapça ve Farsça kelimeler yanında Türkçe kelimeleri de almış, Zor Nik}hı adlı eserinde zamanın aydınlarını dil tutumları bakımından zor duruma sokan iğnelemeler yapmaktan çekinmemiş ve Zoraki Tabip’te çağdaşlarının ağdalı bilim dili anlayışıyla günlük konuşma dili arasındaki ayrılığı bir komedi unsuru olarak işlemiş ve böylelikle dilimiz karşısındaki hassasiyetini göstererek kendinden sonra gelecekler için örnek teşkil etmiştir. Bu çalışmada Ahmet Vefik Paşa’nın hayatı üzerinde kısaca durulduktan sonra onun Türk diline katkılarından bahsedilmiş, ardından Türk dili ile ilgili eserleri tanıtılıp söz konusu eserler hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ahmet Vefik Paşa, Lehce-i Osmani, Müntehabat-ı Durub-ı Emsal

PDF

___

AKÜN, Ömer Faruk, ‚Ahmet Vefik Paşa‛, Türkiye Diyanet Vakfı İsl}m Ansiklopedisi, C. 2, s. 143- 157, İstanbul 1989.

-------------, Ömer Faruk, ‚Lehce-i Osm}nî‛, Türkiye Diyanet Vakfı İsl}m Ansiklopedisi, C. 23. s. 127-128, İstanbul 2003.

ÇERİ, Bahriye, Ahmet Vefik Paşa Devir-Şahsiyet-Eser, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 1997.

DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat (Eski ve Yeni Harflerle), Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 1995.

DUMAN, Musa, ‚Yenileşme Döneminde Türk Dili‛ Türkler Ansiklopedisi, C. 15, Yeni Türkiye Yayınları, s. 102-130, Ankara 2002.

DUYMAZ, Recep, Atalar Sözü, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2005.

GÖZÜTOK, Avni, ‚Türkiye Türkçesinin İlk Sözlüğü Lehce-i Osmani‛, Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi, Atatürk Üniversitesi Yayınları, S. 24, s. 29-37, Erzurum 1997.

GÜRAY, Sevim, Ahmet Vefik Paşa, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1991.

İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Sadrazamlar, C. 2, Derg}h Yayınları, İstanbul 1982.

İsmail Hikmet (ERTAYLAN), Ahmet Vefik Paşa, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul 1932.

KORKMAZ, Zeynep, ‚Ahmet Vefik Paşa‛, Türk Dili, C. LII, S. 422, s. 77-98, Ankara 1987.

KÚNOS, Ign|cz, Türk Halk Edebiyatı, hzl. Tuncer Gülensoy, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1978.

Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî 1, hzl. Nuri Akbayar, Eski Yazıdan Aktaran: Seyit Ali Kahraman, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.

PAKALIN, Mehmet Zeki, Ahmet Vefik Paşa, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1942.

SEVÜK, İsmail Habip, Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1925.

TANSEL (I), Fevziye Abdullah, ‚Ahmet Vefik Paşa‛, Belleten, Türk Tarih Kurumu Yayınları, C. XXVIII, S. 109, s. 117-139, Ankara 1964.

------------- (II), Fevziye Abdullah, ‚Ahmet Vefik Paşa’nın Eserleri‛, Belleten, Türk Tarih Kurumu Yayınları, C. XXVIII, S. 110, s. 249-283, Ankara 1964.

TOPARLI, Recep, Lehce-i Osmani, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2000.

TOPBAŞ, Ertuğrul, 1875-1905 Yılları Arasındaki Sözlükler Üzerine Bir İnceleme, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1987.

YAVUZARSLAN, Paşa, Osmanlı Dönemi Türk Sözlükçülüğü, Tiydem Yayıncılık, Ankara 2009.

YILDIZ, Hüseyin, ‚Ahmet Vefik Paşa’nın Lehce-i Osmani'si ve Batı Kaynaklı Kelimeler‛, Türk Dili, C: LXXXVIII, S: 634, s. 439-446, Ankara 2004.