XVII. Yüzyıl Başı Osmanlı Kıyafet Albümlerinde ve İznik Seramiklerinde Sanat Üretimi Etkileşimi

Sultan Süleyman’ın (1521-1566) saltanatı zamanında Avrupalılara verilen ayrıcalıklar, pek çok elçi, tüccar ve gezginin XVII. yüzyılın başından itibaren başkent İstanbul’a seyahat edebilmelerini sağlamıştır. Bununla birlikte, Avrupa’da, farklı coğrafyalara bu dönemde artan ilgi, Avrupalı ziyaretçiler tarafından sipariş edilen resimli kıyafet albümleri ve İznik seramik tabakları gibi sanatsal objelerin üretimine neden olmuştur. İznik seramiklerinin satın alınması ve toplanması konusundaki bu ilgi özellikle XVII. yüzyılda artmıştır. Aynı zamanlarda, Osmanlı karakterleri ve gayrimüslim kişilerin betimlendiği resimli kıyafet albümleri de Avrupalı sanat hamileri tarafından saray dışındaki atölyelerde üretilmek üzere sipariş edilmiştir. İlginçtir ki, insan figürlerinin yer aldığı İznik seramik tabakları ve resimli kıyafet albümleri, figürlerin çizim ve boyama teknikleri bakımından, kolektif sanat üretimi anlamında açık bir etkileşim olduğunu göstermektedir. El hareketleri (jestleri) ve kullanılan renklerle birlikte figürlerin biçimleri ve duruş pozisyonları son derece benzerdir; bu nedenle, dönemin İznik seramik tabaklarında ve kıyafet albümlerinde betimlenmiş insan figürleri arasında sanatsal üretim bakımından muhtemel bir etkileşimden söz edilebilir. Bu örnekler Nakkaşhane üslubu ile ilişkili olmasa da, çizim şablonlarının ressamlar (nakkaşlar) ve seramik sanatçıları tarafından muhtemel kullanımı bakımından dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler:

XVII. Yüzyıl Osmanlı Sanatı, İznik seramikleri, Osmanlı resimli kıyafet albümleri

The privileges, which were given to the Europeans during the reign of Sultan Süleyman (1521-1566), allowed many envoys, merchants and travellers to visit the capital Istanbul from the beginning of XVIIth century. Furthermore, an interest towards diverse geographies which was raised in this period in Europe, caused the production of art objects such as illustrated costume albums and Iznik ceramic dishes commissioned by European visitors. This interest was especially increased in XVIIth century towards purchasing and collecting artistic objects such as İznik ceramics. Concurrently, the production of illustrated costume albums displaying Ottoman and non-Muslim figures were also being commissioned by European patrons to be produced at the painting ateliers out of the court. It is interesting that both Iznik ceramic dishes with human figures and illustrated costume albums with single human figures reveal obvious interaction of collective artistic production in terms of the figures’ drawing and painting techniques. The forms and positions of the figures with their gestures and the colours used are perfectly alike, so that this suggests a possible interaction of artistic production between Iznik ceramics and miniature paintings in the costume albums of that time. Although these examples are unaffiliated with the Court Atelier’s style, it is thought that they are still significant regarding the possible usage of drawing templates by the painters and ceramic artists.

Keywords:

XVIIth century Ottoman Art, İznik ceramics, Ottoman Illlustrated costume albums.,

PDF

___

Adıgüzel Toprak, F. (2012). “1618 Tarihli Peter Mundy Albümü: Figürler Üzerine Bir İnceleme”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 22, 69

Atasoy, N., Raby, J. (1989). İznik Seramikleri. London: Alexandria Press.

Çağman, F. (2000). “Behind the Ottoman Canon: The works of the Imperial Palace” [Osmanlı Ölçütlerinin Arka Planı: İmparatorluk Sarayının Eserleri]. Palace of Gold and Light, Treasures from the Topkapı (ss. 50-62). İstanbul: Palace Arts Foundation.

Denny, W. (1998). Gardens of Paradise. Washington: Ertuğ&Kocabıyık.

Fetvacı, E. (2011). “Enriched Narratives and Empowered Images in Seventeenth-Century Ottoman Manuscripts” [17. Yüzyıl Osmanlı Yazmalarında Zenginleştirilmiş Öyküler ve Güçlendirilmiş İmgeler]. Ars Orientalis, 40, 243-267. Fetvacı, E. (2012). “The Album of Ahmed I.” [I. Ahmed Albümü]. Ars Orientalis, 42, 127-1

Gökçe, E.(2013). “Bonhams Müzayedelerinde Satışa Sunulmuş Bir Grup Figürlü İznik Tabağı”. Yedi: Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, 10, 37-47.

İnal, G. (1984). “Tek Figürlerden Oluşan Osmanlı Albüm Resimleri”, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi, Ege Üniversitesi Yayınları, III, 83-96.

Mahir, B. (1998). “Resim Gösterim Amacıyla Hazırlanmış Bir Grup 17. Yüzyıl Osmanlı Minyatürü”. 17. Yüzyıl Osmanlı Kültür ve Sanatı (ss. 125-139). İstanbul: Sanat Tarihi Derneği Yayınları.

Necipoğlu, G. (1992). “A Kânun for the State, a Canon for the Arts: Conceptualizing the Classical Synthesis of Ottoman Art and Architecture” [Bildiri]. Gilles Veinstein (Ed.). Soliman le Magnifique et son temps, Actes du Colloque de Paris Galeries Nationales du Grand Palais , 7-10 March 1990. (ss. 195216). Paris: Recontres de Le’cole Du Louvre.

Necipoğlu, G. (1990). “From International Timurid to Ottoman: A Change in Sixteenth Century Ceramic Tiles” [Evrensel Timurlu’dan Osmanlı’ya: 16. Yüzyıl Osmanlı Seramiklerindeki Değişim]. Muqarnas, 7, 136-170.

Renda, G. (1998). “17. Yüzyıldan Bir Grup Kıyafet Albümü”. 17. Yüzyıl Osmanlı Kültür ve Sanatı (ss.153-178) İstanbul: Sanat Tarihi Derneği.

Rogers, J. M. and Çağman, F.; Tanındı, Z. (1986). Topkapı, The Albums and Illustrated Manuscripts. London: Thames and Hudson.

Turan Bakır, S. (2004). “Osmanlı Hayvan Figürlü Seramikleri”. Seramik Türkiye, Seramik Federasyonu Dergisi, 04, 70-78.