Türkiye'de üniversite kütüphaneleri: Standartlar ve yönetici görüşleri doğrultusunda niceliksel bir değerlendirme

Eğitim, araştırma ve yayın faaliyetleri yürüten üniversitelerin bu işlevleri beklenen ölçüde gerçekleştirmelerinde kütüphanelerin rolü büyüktür. Üniversite kütüphanelerinin işlevselliği sahip olduğu olanaklar ile yakından ilişkilidir. Bu çalışmada Türkiye’deki üniversite kütüphanelerinin mevcut durumu uluslararası standartlar ve kütüphane yöneticilerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Türkiye’de üniversitelerin yapılanması kamu ve devlet olmak üzere iki türlüdür. Kamu üniversitelerinin her tür gereksinimi kamu kaynaklarından ayrılan pay ile karşılanmaktadır. Vakıf üniversiteleri ise eğitim kurumu olmaları yanında ticari bir kuruluş niteliği de taşımaktadır. Bu nedenle kamu üniversitelerine oranla daha fazla olanaklara sahiptirler. Çalışmada, Türkiye’deki üniversite kütüphanelerinin mevcut durumlarını tespiti için American College and Research Libraries’in 2004 yılı standartlarında geçen değerlendirme noktaları temel alınmıştır. Bu doğrultuda oluşturulan kütüphanelerin fiziksel ortam ve koşulları, bütçesi; personeli ile derme geliştirme, kaynak alımı ve sunumuna ilişkin ifadelere üniversite kütüphanelerinin yöneticilerinin verdiği yanıtlar, kamu ve vakıf üniversitesi ayırımı ile ele alınmıştır. Türkiye’de üniversite kütüphanelerinin sahip olduğu olanakların yetersizliği, özellikle kamu üniversitesi kütüphanelerinin nitelikli hizmet üretebilmelerinin önündeki en büyük engeldir. Üzerinde düşünülmesi gereken bir diğer sorun, kamu ve vakıf üniversitesi kütüphanelerinin arasında olanaklar açısından önemli farklılıklar olmasına karşın, kamu üniversitesi kütüphane yöneticilerinin mevcut olanaklarına yönelik iyimser değerlendirmeleridir.

University libraries in Turkey: A quantitative assessment according to standards and manager opinions

The role of libraries in realizing the functions by university libraries carrying out research and publication activities in expected level is great. The functionality of university libraries has a close relationship with their facilities. In this research, the existing conditions of university libraries in Turkey are assessed in the direction of international standards and the opinions of library managers. In Turkey, structuring of universities is in two types as public and foundation. Every kind of needs of public universities is met by share allocated from public sources. Foundation universities are also a commercial institution besides being an education institution. For this reason, they have more facilities than public universities. In the research, assessment points in 2004 standards of American College and Research Libraries are taken as basis in order to determine the existing conditions of university libraries in Turkey. The answers of university library managers for expressions about physical space and conditions, budget, personnel of libraries, collection developing, resource buying and presenting are dealt with the public and foundation university discrimination. The deficiency of facilities of university libraries in Turkey is the biggest handicap especially for public university libraries in presenting a qualified service. Another problem needs to be considered is the optimistic assessments of public university library managers on the existent facilities in spite of the important facility differences between public and foundation libraries.

PDF

___

Çakın, İ. (2000). Üniversitelerimizde Bilgiye Erişim Sorunları ile Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi. Bilgi Dünyası, 1(1): 29-41.
Çelik, A. (1990). Türkiye’de Üniversite Kütüphaneleri Bilgi Ağı Kurulmasına İlişkin Sorunlar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çelik, A. (1991). “Türkiye’de Üniversite Kütüphanelerinin Sorunları”. Türk Kütüphaneciliği, 5(2): 59-68.
Çelik, A. (1995). “University Libraries in Turkey”. Türk Kütüphaneciliği, 9(3): 241- 244.
Karakaş, S. (1999). “Üniversite Kütüphanesinde Bir Pazarlama Aracı Olarak Hizmet Kalitesi Araştırması”. Türk Kütüphaneciliği, 13 (3): 207-222.
Lakshmi, V. R.S.R. (2003). “Measurement of College Library Performance: An Evaluative Study With Standards”. The International Information & Library Review, 35(1), March 2003: 19-37.
Lynch, B.P. (1995) Research as Basis for the Development of Standards for Libraries. Library Herald 33(1-2):1.
Nelson, W.N. (2004). “Library standards in higher education: An overview”. Encyclopedia of Library and Information Science.
Standards for College Libraries, 1995 edition. (1995). Final version approved by the ACRL Board and the ALA Standards Committee. C&RL News, April 1995, pp. 245-57. Erişim: 20 Aralık 2010, http://dise.biblioteca.udem.edu.mx/recursos2/ Standards%20ACRL%201995.pdf
Standards for college libraries, 2000 edition. Prep. by the ACRL College Libraries Section Standards Committee. The final version approved January, 2000. Erişim: 20 Aralık 2010, http://www.ala.org/ala/mgrps/divs/acrl/about/sections/cls/minutescls/ 2002AnnualStandards.pdf
Standards for libraries in higher education. Prep. by Members of the Task Force on Academic Library Outcomes Assessment Approved by the ACRL Board of Directors, June 2004. Erişim: 20 Aralık 2010, http://www.acrl.org/ala/mgrps/divs/acrl/standards/standardslibraries.cfm
Thompson, L. S. (1952). Türkiye’de kütüphaneleri geliştirme programı, İstanbul.
Toplu, M. (1992). “Üniversite kütüphanelerinin bilimsel araştırmadaki işlevi ve Türkiye gerçeği: 2”. Türk Kütüphaneciliği, 6(2): 89-107.