Mustafa BÜTE

Kayırmacılığın çalışanlar üzerine etkileri ile insan kaynakları uygulamaları ilişkisi: Türk kamu bankalarına yönelik bir araştırma

Bu araştırmanın iki temel amacı vardır. Birincisi, Türk kamu bankalarında kayırmacılığın çalışanlar üzerine etkilerini incelemektir. İkinci amacı ise, kamu bankalarındaki insan kaynakları uygulamaları ile kayırmacılık etkileri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Veriler anket yardımı ile toplanmıştır. Araştırma, Ankara’da faaliyet gösteren kamu bankalarında çalışan 243 çalışan üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre; kayırmacılık biçimlerinden nepotizm ve kronizm’in çalışanlar üzerinde olumsuz etkiler oluşturduğu tespit edilmiştir. Kayırmacılık arttıkça çalışanların iş stresi artmakta; iş tatmini, işverene güveni ve motivasyonu ise azalmaktadır. Bu da çalışanların örgütsel bağlılıklarının azalmasına, işten ayrılma eğilimlerinin artmasına yol açmaktadır. Ayrıca işletmelerde uygulanan insan kaynakları uygulamaları arttıkça, kayırmacılık uygulamalarının çalışanlar üzerine etkileri azalmaktadır.

The relationship between the effects of nepotism on the employees and human resource practices: A research on Turkish public banks

This research has two purposes. Firstly, the effects of nepotism-favoritism and cronyism on the employees working at Turkish Public banks are analyzed. The second aim is analyzing the relationship between the human resource practices at public banks and effects of nepotism and cronyism. Data was gathered by questionnaire method. The research is carried on 243 employees working public banks operating in Ankara. According to the research it can be understood that nepotism and cronyism, types of favoritism, have negative effects on the employees. As nepotism and cronyism arise, the employees’ job stress arise, but their job satisfaction, trust on the employer and motivation decrease. This leads to a decrease on the employees’ organizational commitment, and an increase on their intention to quit. Also, as the human resource practices increase at the organizations, the negative effects of nepotism-favoritism and cronyism on the employees decrease.

PDF

___

Abdalla, F.H., Maghrabi, S., Raggad, G. B. (1998). ‘‘Assessing The Effect of Nepotism on Human Resource Managers Toward Nepotism A Cross Cultural Study’’. International Journal of Manpower, 19(8), 554-70.
Abdalla, H.F., Maghrabi, A.S., Al-Dabbagh, T.H. (1994). “Research Note: Assessing the Effect of Nepotism on Human Resource Managers”. International Journal of Manpower, Vol.15, No: 1, 60-67.
Aktan, C. C. (1992). Politik Yozlaşma ve Kleptokrasi; 1980-1990 Türkiye Deneyimi. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
Araslı, H., Bavik, A., Ekiz, E. H. (2006). “The Effects of Nepotism on Human Resource Management: The Case of Three, Four and Five Star Hotels In Northern Cyprus”. International Journal of Sociology and Social Policy, 26 (7/8), 295–308.
Araslı, H., Tumer, M. (2008). “Nepotism, Favoritism and Cronyism: A Study of Their Effects on Job Stress and Job Satisfaction In The Banking Industry of North Cyprus”. Social Behavior and Personality, 36( 9), 1237-1250.
Asunakutlu, T., Avcı, U. (2009). “Nepotizm-İş Tatmini İlişkisi: Aile İşletmelerinde Bir İnceleme”. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü, 21-23 Mayıs 2009, (730–736), Eskişehir.
Babin, B. J., Boles, J. S. (1998). “Employee Behavior in A Service Environment: A Model and Test of Potential Differences Between Men and Women”. Journal of Marketing, 62(2), 77-91.
Berkman, Ümit A. (1983). “Azgelişmiş Ülkelerde Kamu Yönetiminde Yolsuzluk ve Rüşvet”. Ankara: TODAİE, Yayın No: 203.
Ford, R., McLaughlin, F. (1985). “Nepotism”. Personnel Journal, 64( 9), 57–60.
Büte, M. (2008). “Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Sürecinde Yaşadığı Sorunlar”. 3. Aile İşletmeleri Kongresi. Kongre Kitabı. İstanbul Kültür Üniversitesi Yayını, 18–19 Nisan 2008, (313-332), İstanbul.
Büte, M. (2009). “Aile İşletmelerinde Nepotizm: Trabzon İlinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma”. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Bildiriler Kitabı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü, 21-23 Mayıs 2009, (737–741), Eskişehir.
Darman, G. M. (2004). Corporate Governance Worldwide. Paris: ICC Press.
İyiişleroğlu, S. C. (2006). Aile Şirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Joffe, A. H. (2004). “Nepotism for All Times”, Society. September/October, 74–79.
Kayabaşı, Y. (2005). Politik Yozlaşmaya Çözüm Olarak Anayasal İktisat (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Khatri, N. Tsang, Eric W. K. (2003). “Antecedents and Consequences of Cronyism in Organizations”. Journal of Business Ethics. 43(4).
Kiechel, W. (1984). “How to Relate to Nepotism”. Fortune. February 143-144.
Loewe, M., Blume, J., Schönleber, V., Seibert, S., Speer, J., Christian, V. (2007). The Impact of Favouritism on the Business Climate: A Study on Wasta in Jordan, 216, Bonn 2007, ISBN 978-3-88985-358-5.
Mottaz, J. C. (1985). “The Relative Importance of Intrinsic and Extrinsic Rewards as Determinants of Wok Satisfaction”. The Sociological Quarterly, 26(3), 277-431.
Mowday, R.T. (1999). “Reflections on the Study and Relevance of Organizational Commitment”, Human Resource Management Review, Vol.8, No:4, 387-401.
Oktay, C. (1983). Yükselen İstemler Karşısında Türk Siyasal Sistemi ve Kamu Bürokrasisi. İstanbul Üniversitesi SBF Yayını, İstanbul.
The Oxford English Dictionary (1989). (second edition). Oxford: Clarendon Press.
Özbek, M. A. (2000). Sağlık Hizmetleri Sunumunda Yolsuzluk: Sağlık Personelinin Yolsuzluk Algılamaları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özler, H., Özler, D. N., Gümüştekin G. E. (2007). “Aile İşletmelerinde Nepotizmin Gelişme Evreleri ve Kurumsallaşma”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 437-450.
Özsemerci, K., Tarhan, R. B., Gençkaya, Ö. F., Ergül, E., Özbaran, H. (2002). “Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri” (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: TODAİE.
Sabuncuoğlu, Z. (2005). İnsan Kaynakları Yönetimi, Alfa-Aktuel Basın Yayın, Bursa.
Taş, H. (2003). Türk Kamu Bankalarında Örgütsel Küçülme Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze-Kocaeli: Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tortop, N. (1994). Personel Yönetimi. Ankara: Yargı Yayınları.
Ülker, H. (1995). “Siyasi İktidar - Bürokrasi İlişkisi”. Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyum Bildirileri. Ankara: TODAİE Yayınları, II. 185-192.
Warshaw, M. (1998). The Good Guy’s (and Gal’s) Guide to Office Politics”, Issue 14, (April 1998), (http://www.fastcompany.com/online/14/politics.html) (09.05.2010).
Webster’s Third New International Dictionary, (1976). 1510.
Yılmaz, Ali S. (2007). İnformel İlişki Şekillerinin Kurumsal Yapılara Yansımaları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.