Kültürel İncelemelere Coğrafi Bir Katkı: Erzincan'da Kahvehanelerin Mekânsal Özellikleri

Kahvehaneler, geçmişten günümüze önemini koruyan ve Türk toplumunu karakterizeeden çeşitli özellikleriyle Anadolu şehirlerinin vazgeçilmez birer parçası haline gelmiş özelmekânlardır. Bu nedenle sosyal bilimlerin çeşitli alanlarında bu konuda yapılmış çok sayıdaaraştırma görmek mümkündür. Ortak kültürümüze ait unsurların yansıdığı mekânlardanbirisi olarak kahvehanelerin, farklı bilim dallarının araştırma konusuna giren özellikleriyanında çeşitli mekânsal özelliklerinin de beşeri coğrafyanın ilgi alanına girdiği ifadeedilebilir. Bu çalışmada, Erzincan şehrinde yer alan kahvehanelerin mekânsal özellikleri,coğrafyanın temel prensipleri çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla sahaçalışmaları gerçekleştirilmiş, haritalama yapılmış ve coğrafi gözlemler yoluylakahvehanelerin mekânsal dağılışları ve fonksiyonel özellikleri değerlendirilmiştir. Şehirdeyer alan 63 işletmeci ve 154 müşteriden oluşan katılımcılar ile anket uygulamaları yapılmışve elde edilen bulguların yorumlanması sonucunda şehirdeki kahvehanelerin ve kahvehanekültürünün çeşitli mekânsal özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır.

A Geographic Contribution to Cultural Studies: Spatial Features of Coffeehouses in Erzincan

The coffeehouses are special places that have become an indispensable part of the Anatolian cities with their various features that have maintained their importance from past to present and characterize the Turkish society. For this reason, it is possible to see a large number of studies about this subject in various fields of social sciences. As one of the places reflecting the elements of our common culture, it can be stated that the various spatial characteristics and features of coffeehouses are in the area of interest of human geography and in the subjects of studies in different fields of science. In this study, the spatial characteristics of coffeehouses in the city of Erzincan were aimed to be studied within the scope of the basic principles of geography. For this purpose, field studies were carried out, mapping and spatial distribution of coffeehouses and functional properties were evaluated through geographical observations. The surveys were conducted with the participants consisting of 63 shop owner and 154 customers in the city, and as a result of the interpretation of the findings, various spatial characteristics of coffeehouses and coffeehouse culture were aimed to be determined.

PDF

___

Açıkgöz, N. (1999). Kahvenâme (Klâsik Türk Edebiyatında Kahve). Ankara: Akçağ Yayınları.
Akbulut, U. (2015). “Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde Kahvehanelerden Kaynaklanan Sosyal Sorunlara Dair Bazı Tespitler”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 54, 561-583.
Aliağaoğlu, A. ve Uğur, A. (2008). “Hotels as a Model of Regional Life: The Erzurum Sample”. European Planning Studies, 16 (10), 1405-1422.
Aliağaoğlu, A. ve Narlı, M. (2012). “Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 60, 1-18.
Aliağaoğlu, A. ve Uğur, A. (2013). “Ankara Şehrinde Eczanelerin Mekânsal Analizi”. Doğu Coğrafya Dergisi, 29, 177-191.
Altaş, N.T. (2016). “Importance of Bazaars as Cultural Commercıal Spaces: Erzurum Example” [Bildiri]. 2 nd International Scientific Conference GEOBALCANICA 2016, (10-12 June 2016), (ss. 223-230), Skopje: Geobalcanica Society.
Bayar, R. (2005). “CBS Yardımıyla Modern Alışveriş Merkezleri İçin Uygun Yer Seçimi: Ankara Örneği”. Coğrafi Bilimler Dergisi, 3 (2), 19-38.
Beeley, B.W. (1970). “The Turkish Village Coffeehouse as a Social Institution”. Geographical Review, 60 (4), 475-493.
Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Can, A. (2018). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Coşkun, O. (2016). “A Geographical Examination on Socio-Spatial Properties of Coffeehouse Culture” [Bildiri]. 2 nd International Scientific Conference
GEOBALCANICA 2016, (10-12 June 2016), (ss. 231-237), Skopje: Geobalcanica Society.
Doğanay, H. (2014). Coğrafya Öğretim Yöntemleri. (6. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Doğanay, H. ve Doğanay, S. (2015). Coğrafya’ya Giriş. (12. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Georgeon, F. (1999). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde İstanbul Kahvehaneleri”. Héléne Desmet-Grégoire ve François Georgeon (Ed.). Doğu’da Kahve ve Kahvehaneler (ss. 43-85). Meltem Atik ve Esra Özdoğan (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gül, A. ve Başıbüyük, A. (2011). Bir Tarihi Coğrafya İncelemesi (Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Erzincan Kazası), Erzurum: Salkım Söğüt Yayınevi.
Hattox, R.S. (1998). Kahve ve Kahvehaneler: Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri. (İkinci Baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Özgüç, N. ve Mitchell W. A. (2000). “Şehirlerin Alternatif Alışveriş Mekânları: İstanbul’da Haftalık Pazarlar”. Tasarım Kuram Dergisi, 2, 35-58.
Özgüç, N. ve Tümertekin, E. (2010). Coğrafya. Geçmiş.Kavramlar.Coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Öztürk,S. (2006). Cumhuriyet Türkiye’sinde Kahvehane ve İktidar (1930-1945). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Saraçgil, A. (1999). “Kahve’nin İstanbul’a Girişi (16. ve 17. Yüzyıllar)”. Héléne Desmet-Grégoire ve François Georgeon (Ed.). Doğu’da Kahve ve Kahvehaneler (ss.27-41). Meltem Atik ve Esra Özdoğan (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Sökmen, C. (2011). Aydınların İletişim Ortamı Olarak Eski İstanbul Kahvehaneleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Tunçel, H. (2003). “Anadolu Şehirlerinde Semt Pazarları: Elazığ Örneği”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 49-70.
Tunçel, H. (2009). “Geleneksel Ticaret Mekânı Olarak Türkiye’de Haftalık Pazarlar”. eJournal of New World Sciences Academy. 4 (2), 35-52.
Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2011). Beşeri Coğrafya. İnsan. Kültür. Mekân. (12. Baskı), İstanbul: Çantay Kitabevi.
Yaman, T. M. (2011). “Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler”. Fatih Tığlı (Haz.), Ehlikeyfin Kitabı (ss. 3-29), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Yaşar, A. (2010). “Külliyen Ref”ten “İbreten Li’l-Ğayr”e: Erken Modern Osmanlı’da Kahvehane Yasaklamaları”. Ahmet Yaşar (Ed.), Osmanlı Kahvehaneleri: Mekân, Sosyalleşme, İktidar (2. Baskı), (ss.37-47), İstanbul: Kitap Yayınevi. İnternet kaynakları
Url-1: https://www.harita.gov.tr/images/urun/il_ilce_alanlari.pdf (Erişim Tarihi: 16.03.2019)
Url-2: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (Erişim Tarihi:16.03.2019)
Url-3: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/01/20080119-1.htm (Erişim Tarihi: 22.03.2019)