EDEBİYATIMIZDA AHİ TİPİ VE ESRAR DEDE FÜTÜVVETNAMESİ’NDE AHİ TİPİNİN ÖZELLİKLERİ

Öz Klasik Türk Edebiyatında Ahi olumlu tiplerden biridir. Feta, civanmerd, ayâr veya ayyaran, kelimeleri farklı dönemlerde aynı anlamda kullanılmıştır. Tip için örnek insanlar İslam peygamberi, Ebubekir ve Ali’dir. Esrar Dede Divan’ında yer alan Fütüvvet-nâme-i Esrâr mesnevisinde Ahi tipine, tipin davranış özelliklerine ve Hz. Ali Fütüvveti’ne yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Esrar Dede, Ahilik, Fütüvvetnâme

PDF

___

Aslan, S., (2003), Fütüvvetname, c.2, 519-20, Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, Ankara: AKMB Yayını.

Bıyıklı, Yaşar (2000), Ahilik, Trabzon: TESOB Yayını.

Çağatay, Neşet (1989), Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Ankara, TTK Yayını.

Demir, Galip (2000), Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu ve Ahilik: Ahilik Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları.

Divan-ı Belagat-unvan-ı Esrar Dede (1257), İstanbul: Takvim-i Vekayi.

Ekinci, Yusuf (1991), Ahilik, Ankara.

Es-Sülemi, Ebu Abdurrahman Muhammed ibn el-Hüseyn (1977), Kitabü’l- Fütüvve, (Çev. Süleyman Ateş, Tasavvufta Fütüvvet): Ankara: AÜ, İlahiyat Fakültesi Yayını.

Güllülü, Sabahattin (1977), Ahi Birlikleri: İstanbul.

Hayali Divanı (1992), (Haz. Ali Nihat Tarlan). Ankara.

Horata, Osman (1998) Esra Dede: Hayatı-Eserleri Şiir Dünyası ve Divanı, Ankara: KB Yayını.

İbn Batuta (1333-35), Seyahatname (Çev. Mehmet Şerif).

İbn-i Batuta Seyahatnamesi’nden seçmeler (1971), (Haz. İsmet Parmaksızoğlu), İstanbul: MEB.

İpekten vd.(1988), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara : KTB Yayını.

Kaplan, Mehmet (1991), Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar-3 Tip Tahlilleri, İstanbul: Dergah Yayınları.

Kasır, H.Ali, (1993), “Türk Edebiyatında Fütüvvet-nâmeler ve Esrâr Dede Fütüvvetnâmesi”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1, Erzurum, 107- 130.

_________, (1996), Esrar Dede, Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanının Karşılaştırmalı Metni, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Erzurum, (Dan.Yrd.Doç.Dr.Turgut Karabey).

Kazıcı, Ziya (1988), Ahilik, DİA, 1, İstanbul, 540-542: TDVYayını.

Ocak Ahmet Yaşar (1996), Fütüvvetname, DİA, 13, İstanbul, 264-265 : TDV Yayını.

Torun, Ali (1992), Türk Edebiyatında Türkçe Fütüvvet-nameler Üzerine Bir İnceleme, Ankara (GÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmış Doktora Tezi).

_________, ( 1998 ), Türk Edebiyatında Türkçe Fütüvvetnameler, Ankara: KB Yayını.

_________, (2001), Ahi-Ahiler-Ahilik,c.1, 65-68, Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, Ankara: AKMB Yayını.

_________, (2003), Fütüvvet, c.2, 517-19, Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, Ankara: AKMB Yayını.

Uludağ, Süleyman ve Ocak, Ahmet Yaşar (1996), Fütüvvet , DİA, 13, İstanbul, 259-263: TDV Yayını.

Yunus Emre Divanı (1990), (Haz. Mustafa TATÇI), II c., Ankara : Kültür Bakanlığı Yayını.