Rusya’nın Trans-Kafkas Politikası ve Komiserlikle Münasebetleri

Rusya'da Çarlık rejiminin yıkılması üzerine olaylar patlak vermiştir .Çarlık rejiminden sonra kurulan yeni hükümet de olayları durdurmada başarılı olamamıştır. Sonuçta Lenin, Rusya'nın kaderini ele geçirmiştir. Ancak Maveray-ı Kafkas komitesi, Bolşevikler'in idareyi ele geçirmesini kabul etmemiştir. Daha sonra da ayrı bir idare organı kurulmasına karar vererek,Maveray-ı Kafkas Komiserliği'ni kurmuşlardır. Komiserlik kurulur kurulmaz, Petrograd'takİ Sovyet hükümetini tanımadığını ilan etti. Esasen Sovyet hükümeti de kurulan bu komiserliği kabul etmemiştir. Kurulan bu komiserlik içinde Azerbaycan Türkleri, Gürcüler ve Ermeniler kendi içlerinde tamamen müstakil idiler. Her ne kadar bu şekilde birleşme ortaya çıkmış ise de gerçekte bu üç milletin milli hareketleri birbirine aykırıydı. Her üç millette kendisini destekleyecek bir kuvvet ve bir büyük devlet aramaktaydı. Sonuçta Osmanlı Devleti, Sovyet Rusya ve Maveray-ı Kafkas Komiserliği ile barış görüşmelerine başlamış ve Sovyetlerle Brest-Litovsk anlaşmasını imzalamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Maveray-ı Kafkas Komiserliği, Azerbaycan Türkleri, Enver Paşa, Soviyet Rusya

After the Czordom regime was demolished in Russia, events broke out. The new government which was established after the Czardom regime couldn't manage to stop the events either. As a result of this, Lenin got hold of the fate of Russia. But, Transcaucasia Commitee didn't approve of the Russ Bolsheviks to get goveming. And then, it was decided that another goveming deportment should be established, so Transcaucasia Superintendent was es¬tablished. As soon as it was established, it declared that it hadn't recognized the Soviet Government in Petrograd. However, the Soviet Government didn't accept this superintendent. In this established superintendent Azerbaijan Türk, Georgians, Armenions were completely independent in their own bussiness.Although this union appeared in fact national movements of thse three nations were contrary to eachother. Ali these three nations had been searching a great power and a great State which would be able to support them. As a result of this, negotiations for peace were begun among Ottoman Empire, Soviet Russia and Transcaucasia Superintendent, and Brest- Litovsk treaty had been signed with the Soviet

Keywords:

Ottoman Empire, Transcaucasia Superintendent, Azerbaijan Türk, Enver Paşa, Soviet Russia,

PDF

___

A.B. Kadişev jnterventsiya i Grajdanskaya Voynav Zakavkazye, Moskova, 1960, s.42. Kadişev, a.g.e., s.43. A.B. Boryan; Armeniya Mejdunarodnaya Dıplomatiya î SSSR, Cast II, Moskova 1929, s.390. Serge Afanasyan; L'armenİe L’azerbaidian Et La Georgİe de '1 İndepeııdance a'l İnstauration du Pavvoir Sovictique (1917-1923), Paris, 1981,s,3Ğ, Afanasyan, a.g.e., s.37. Akdes Nimet Kurat; Türkiye ve Rusya, Ankara 1990, s.336, Kadişev, İnterventsîya..., s.49. Kadişev, İnterventsİya..., s.43; Kural, Türkiye ve Rusya..., s.336 vd.
Kadişev, a.g.e., s.43. Kadişev, a.g.e., s.43. Tevfık Biyıkhoğlu, Osmanlı ve Türk Doğu Hudut Poiitikası, İstanbul 1958, s.16.
Firuz Kazemzadeh, The Strııggle For Transcaucasia, England, 1951, s.83. Dokumenti i Matemli Povineşney Politiki Zakavkazya i Gruzii, Tiflis, 1919, Belge No:l,s.l. Dokumenti i Materİali Povineşney Politiki Zakavkazya i Grtızti, Belge No2, s. 1-2.
Dokumenti i Materİali Povineşney Politiki Zakavkazya i Grtıziİ, Belge No: 3, s. 2 Dokumenti i Materİali Povineşney Politiki Zakavkazya i Gruzii, Belge No: 4, s.3 ATAŞE K.I52, D. 376-681, f. 9.
ATAŞE K. 152, D. 376-681, F.9; Boryan, Armeniya..., s.397, Kazemzadeh, The Struggle..., s.325, Alexandre Manvelichvili, Histoirc de Georgie, Paris 1951, s.419. Boryan, a.g.e., s.397.
Dokıımanti i Materiali Povineşney Politiki Zakavkazya i Gruzii, Belge No: 6, s.7-8. ATAŞE K.152, D. 376-681. F 9-1; Manvelichvili..., a.g.e., s.419. ATAŞE K.152, D.376-681, F. 9-1. ATAŞE K. 524, D. 706-2044 F. 13-2 ATAŞE K.524 , D. 706-2044 F. 13-3
ATASE,K.292I,D, 511,F. İ-16.
Dokumanti i Materials Povineşney Politike Zakavkazya İ Grıızii, Belge No: 15, s.24-25. İsmet Parmaksızoğhı, ErmeniKomîtelerinin İhtilal Hareketleri ve Besledikleri Emeller, Ankara
Boryan, Armeniya..., s.401.
Esat Uras, Tarihte Ermenİler ve Ermeni Meselesi, İstanbul 1987,639, Parmaksızoğlu, Ermeni Komitelerinin ,s,130. Dokumenti i Materİalİ Povineşney Politike Zakavkazya i Gruzii, Belge No: 16,s.25-26.
Hovannisian, Annenin..., s.l 11. Parmaksızoğlu, a.g.e., s. 132. Muratof, Ailen, 1828-1921 Tiirk-Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, s.429. Dokumeııti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya i Gruzii, Belge No: 16, s.25-26. Dokumentİ İ Materiali Povineşney Politike Zakavkazya i Gruziî, Belge No: 20, s.28-29.
Dokumentİ i Materiali Povineşney Polîtİke Zakavkazya i Gruzii, Belge No: I7,s.26.
Serge Afanasyan, L'armenîe L'azerbaidjan Et La Georgie de 'l İndependance a'l İnstauration du Pavvoİr Sovietique (1917-1923), Paris, 1981,s.34.; Zavriyev, K Noveyşey
Istorii Severo, s.46, Dokumenti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya Grıızii, Belge No: 34, s.52; Ka- zamzadeh, The Struggle, s.84. Hovannisîan, Armenia..., s,120; ATAŞE: K. 2906, D. 154 F. 7-6.
Kazemzadeh, a.g.e., s.84. Dokumenti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya İ Gruzii, Belge No: 18, s.26-27.
Kadişev, İnterventsİya İ Grajdanskaya, s.42. ATAŞE, K. 340 D. 406-1306 F. 1-47,1-44,1-45. ATAŞE, K. 2921 D. 511 F 1-18. ATAŞE, K.2921 D. 511 F1-17. ATAŞE, K.2921 D. 511 F 1-20. ATAŞE, K.524 D. 706-2044 F.39-6 ATAŞE, K.2921 D.511 F.l-19.
Dokumenti i Materiali Povİneşney Politike Zakavkazya i Grıızİi, Belge No: 16, s.25-26, Ka- zemzadeh, The Struggle..., s.84
Afanasyan.LarmenieL' azerbaidjan,.., s.34. Afanasyan, a.g.e.,s.34. Dokumetıti i Materiali Povİneşney Politike Zakavkazya i Gnızii, Belge No: 21, s.29-36.
Kazemzadeh, The Struggle...,s.85. Hovannİsian, Armenia..., s.120. Dokumenü i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya i Gruzii, Belge No: 19 s.27-28; Man- velichvîlî, Histoire de Georgie..., s.420.
Hovannısıan, a.g.e., s. 120.
Zavriyev, K Noveyşey Istorii Severo..., $.40. Ateşe, K.2921 D. 511 F.l-25, 1-47; Dokıımeti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya i Gruzii, Belge No: 22, s.35-36; Boryan, Armenİya...,s.40I.
Dokııroenti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya İ Gruzii, Belge No: 23-24, s.36-37- 38-39-40; Boryan, a.g.e.,s.40İ; Kazemzaden, The Struggle..., s.86. Dokumenti İ Materiali Povineşney Politike Zakavkazya İ Gruzii,Belge No: 25, s.40.
Boryan, Armeniya..., s.402. ATAŞE, K. 2921 D. 51i F. 1-24; ATAŞE, K. 2905 D. 433 F5-24. Dokumenü i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya İ Gruzii, Belge No: 37, s.60. ATAŞE, K. 2921 D. 511 F.l-37.
Hovannisian, Annenle..., s. 121.
Dokumenti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya İ Gruzii, Belge No; 35,s.52-54.
Afanasyan,L'armenie L' azerbaidjan..., s.34-35.
Dokumeııti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya i Grıızii, Belge No: 35, s..55-57; Ho- vannisian, Armenie..., s. 121.
Dokumenti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya İ Gruziİ, Belge No:37, s.60. Dokumeıtti i Materiaîi Povineşney Politike Zakavkazya i Grııziİ, Belge No: 40, s.62, Boryan, Armenİya..., s.403. Dokunıenti î Materialİ Povincşııey Politike Zakavkazya i Grıızii, Belge No: 41, s.62-63.
Hovannisian; Armenie..., s.121. Boryan a.g.e., s.405. Boryan, a.g.e., s.406.
Dokumenti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya İ Gruzii, Belge No: 41, s. 64-65. Dokumenti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya i Gruzii Belge No: 41, s. 66. Kadişev, İnterventsiya..., s.45; Mııratoff, Ailen; 1828-1921 Türk-Kafkas Sınırındaki Harp¬lerin Tarihi,.., s.429; Yerasimos,Türk-Sovyet İlişkileri..., s. 19. Dokumenti i Materiali Povineşney Politike Zakavkazya i Gruzii, Belge No: 44, s.73. Dokumenti i Matemli Povineşney Politîke Zakavkazya İ Gruzii, BclgeNo: 42, s.66-67; ATAŞE,K.2921 D.511 F.l-42. Khlebofıın hatırası, s. 10; Kasım,Talat Paşa’nııı Anıları..., s.l 17. Dokumenti i Materiali Povineşney Politîke Zakavkazya i Gruzii, Belge No: 43,s,67. Muratoff, Ailen, 1828-1921 Türk-Kafkas Sınırındaki Harpler,.,, s.429.
kadtşev, İnverventsiya..., s.45.
Zavriyev.K Noveyşey İstorii..., s.47.
ATAŞE, K 2921 D. 51 i F.l-55
Zavriyev, K Noveyşey Istorii..., s,47.
Kadişev, İnterventsi ya i Grajdaııskaya...,s.46.
Yerasimos, Tiirk-Sovyet ilişkileri..., s.21.
Ailen, Muratoff, 1828-1921 Türk-Kafkas Snırındakİ harpların Tarihî..., s. 431.
Ailen, Muratoff, a.g.e., s.432.
Ailen, Muratoff, 1828-1921 Türk-Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi..., s.432. Yaresimos.Türk-Sovyet İlişkileri..., s.22. Ailen, Muratof, a.g.e., s.432.
UO Dukakin zade, Büyük Harpte Türk Cepheleri..., s.298.
Yıldîrım,Rus-Türk-Ermeni Münasebetleri..., s.110,
Yaresımos,Türk-Sovyet İlişkileri..., s.22; Dukakinzade, Biiyiik Harpte Ttirk Cepheleri..., s .298
Zavriyev, Noveyşey lstoriİ...,s.47.
Parmaksızoğlu, Ermeni Komitelerinin İhtilal Hareketleri..., s.134.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi