Mi̇llî Mücadele’de Mehmet Aki̇f (Ersoy) Beyi̇n Faali̇yetleri̇

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra imzalanan Mondros Mütarekesi ile ayakta kalan son Türk-İslâm Devleti’nin de tehlikeye düştüğünü gören millî şair Mehmet Akif, hem İstanbul’da bulunduğu süre içinde, hem de Anadolu’ya geçtikten sonra büyük bir gayretle vatanın her türlü işgal ve baskıdan kurtarılması için çalışmıştır. Bu gaye ile Mustafa Kemal Paşanın talepleri doğrultusunda Anadolu’nun çeşitli vilâyetlerinde büyük bir coşku ile milletimize vaaz ve nasihatlerde bulunmuş; art niyetlilerin oyunlarına gelmemeleri, tefrikaya düşmemeleri ve başarılı olmak İçin daima birlik ve beraberlik içinde olmalarını istemiştir. Geri kalan zamanlarında da boş durmayan Mehmet Akif, Burdur Milletvekili sıfatı ile I.Meclisin çalışmalarına katkıda bulunmuş; başyazarlığını da yaptığı Sebilürreşad Gazetesi’nde yazdığı şiir ve makaleleri ile Millî Mücadele’ye tam destek vermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Milli Mücadele, Mustafa Kemal Paşa, Mehmet Akif, Sebilürreşad, Anadolu

Followİng the Mondros Truce, Mehmet Akif realized that what is left behind as a Müslim Turkish land has falling into a great danger. So, while in İstanbul and after that in Anatolia, he carried on at most effort to save the country from all forms of colonization and bondage. With bearing these facts in mind, and along the wishes of Mustafa Kemal Pasha, Mehmet Akif began his efforts of enlightening the public in many provinces of Anatolia through religions sermons. In his sermons he wanted the public to be aware of the enemies provocations, not to fail in disarray, and in order to be successful they need to be united, Even in his spear time Mehmet Akif stili kept his efforts going, when he was elected as a deputy for the province of Burdur, he contributed to the works of the first parliament. Through his articles and poetry that he published in Sebilürresad newspaper to which he was the editör, Mehmet Akif contributed a great deal for the national struggle.

Keywords:

Milli Mücadele (National Struggle), Mustafa Kemal Pasha, Mehmet Akif, Sebilürreşad, Anatolia,

PDF

___

Külçe, Süleyman, Mareşal Fevzi Çakmak, Birinci kitap, İstanbul, 1953.
Bayur, Yusuf Hikmet, Atatürk’ün Hayatı ve Eseri I, Doğumundan Samsun’a Çıkışına Kadar, Ankara, 1970.
Fergan, Eşref Edip, Mehmed Akif, Hayatı ve Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları C.l, İstanbul, 1938.
Düzdağ, M. Ertuğrul, Mehmed Akif Ersoy, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1996.
Erişirgil, M.Emin, Mehmet Akif- İslamcı Bir Şairin Romanı, Ankara, 1956.
Manda Meselesi, Sebilürreşad, 21 Ağustos 1335 (1919), No 437-438.
Çarıklı, Hacım Muhittin, Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri, Ankara 1967.
Sarıhan, Zeki, Mehmet Akif, Kaynak Yay. İstanbul 1996.
Alangu, Tahir, 100 Ünlü Türk, Milliyet yay., İstanbul 1974.
Ersoy, Mehmet Akif, Safahat, 20. Baskı, İstanbul 1986.
Sebilürreşad, cilt 18, sayı 458, 12 Şubat 1336 (1920) s. 183-186.
Boşnakoğlu, Hasan, İstiklâl Marşı Şairimizin İstiklâl Harbindeki Vaazları, İstanbul 1981.
Ersoy, Mehmet Akif, İstiklâl Savaşı Hitabeleri-Manastırlı İsmail Hakkı, Vaizler, İstanbul 1983.
Karan, Hayreddin, Millî Mücadele’de Sebilürreşad, C. 10-11, No. 234-258, 1956-1957.
Uçman, Abdullah, Mehmet Akif ve Millî Mücadele, Ölümünün 50. Yılında Mehmet Akif Ersoy, Marmara Üniv. Yay. No.439, İstanbul 1986, s, 17-18.
Varlı, Mustafa ve Yağan, Necati ve Çakan, İsmail L. ve diğerleri, Gençliğin Kaleminden Üç Cephesiyle Akif, İslam Medeniyeti Yayınları, İstanbul, 1968.
Birinci, Nejat, Akif’in Hayatı ve Eserleri, Türk Edebiyatı Mehmed Akif Anıt Sayısı, Aralık 1986.
Hakimîyet-i Millîye, 23 Nisan 1336 (1920), No.24.
Fergan, Eşref Edip, Mehmet Akif, Hayatı-Eserleri, 1938 bs. s.56; 1962 bs. s. 139.
Mısırlıoğlu, Kadir, Ali Şükrü Bey, İstanbul, 1978.
Kandemir, Feridun, Cumhuriyet Devrinde Siyasi Cinayetler, İstanbul 1955.
İz, Mahir, Yılların İzi, 2 bs. İstanbul, 1996, s.89-94.
(Yeni) Sebiiürreşad, C.10, sayı 237, Ocak 1957, s.184.
Uçman, Abdullah, Mehmet Akif’in Millî Mücadele Yıllarındaki Mev’izelerİ, Millî Kültür Mehmet Akif Özel Sayısı, Aralık 1986.
Safahat Şairini Oğlundan Dinleyiniz, Millet, 12 Şubat 1948- 10 Haziran 1948, Sayı 106-122.
İslam Şâiri Âkif Bey, Hakimiyet-i Millîye, 28 Nisan 1336 (1920), No 25.
Kutay, Cemal, Necid Çöllerinde Mehmet Akif, İstanbul, 1992.
Uluğ, Hakkı Naşit, Siyasi Yönleriyle Kurtuluş Savaşı, Millîyet yay., İstanbul, 1973.
Altay, Fahrettin, 10 Yıl Savaş (1912-1922) ve Sonrası, İstanbul, 1970.
Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, c.2., İstanbul, 1973.
Öğüt, 23 Mayıs 1936 (1920) Sayı 364; Ögüt, 3 Haziran 1336 (1920) Sayı 374; Millet, 25 Mart 1948, Sayı 112; Millet, 13 Mayıs 1948.
Tevetoğlu, Fethi, Atatürk ve Türk Ocağı, Türk Yurdu, c.8, No. 10, Kasım 1987.
Şapolyo, Enver Behnan, Mustafa Kemal ve Millî Mücadele Tarihi, Ankara 1944.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC), Birinci devre, 2. Bs. C.2, 1940, s.67.
TBMM ZC, Devre 1, c.2, s. 138-139; TBMM ZC, Devre 1, C.2, s.312; TBMM ZC, Devre 1, C.2, s.335; TBMM ZC Devre 1, c.5, s.4.
Doğan, Mehmet, Camideki Şair Mehmed Âkif, İstanbul 1998, s.46.
Açıksöz, Hüsnü, İstiklâl Harbinde Kastamonu, Kastamonu Vilâyet Matbaası, 1933.
Peker, Nurettin, İstiklâl Savaşı Resim ve Vesikalarla İnebolu, Kastamonu ve Havalisi Deniz ve Kara Harekatı, İstanbul, 1955.
Sebilürreşad, c.l 1, No.464,25, Teşrinisani 1336-15 Rebiülevvel 1339 (25 Kasım 1920).
Eski, Mustafa, Millî Mücadele’de Mehmet Akif Kastamonu’da, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1983.
Çağbayır, Yaşar, İstiklâl Marşının Tahlili, (Diyanet Vakfı Yay), Ankara, 1988.
19 Ekim, Haz.Orhan Okay-Mustafa İsen, Safahat, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay. Ankara, 1992.
Özalp, Suat Zühtû, Mehmet Âkif Ersoy, Kur’ân-ı Kerim’den Âyetler, mev’izeler, Sevinç Mat. Ankara 1968.
Abdülkadiroğlu, Abdülkerim ve Abdülkadiroğlu, Nuran, Mehmet Akif’in Kur’an-ı Kerim Tefsiri Mev’ize ve Hutbeleri, Diyanet İşleri Bşk. Yay., Ankara 1992.
Kaplan, Mehmet ve Enginün, İnci ve Emil, Birol ve Birinci, Nejat ve Uçman, Abdullah, Devrin Yazarlarının Kalemiyle Millî Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara, 1992.
Sebilürreşad, cilt 19, sayı 469, 24 Şubat 1337 (1921).
Sebilürreşad, cilt 18, sayı 468, 17 Şubat 1337 (1921).
Doğrul, Ömer Rıza, Kur’andan Ayetler ve Nesirler, Yüksel Yayınevi, İstanbul, 1944, s.320-321.
Sebîlürreşad, cilt 19, sayı 472, 21 Mart 1337 (1921).
Sebîlürreşad, c. 18, no.466,13 Kânunevvel 1336-3 Rebiulahır 1339 (1921).
Kabaklı, Ahmet, Mehmet Akif, İstanbul, 1977.
T.B.M.M. Gizli Celse Zabıtları, C.1 (24 Nisan 1336(1920)- 21 Şubat 1336 (1921), 2, Bs,, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Tarih Dizisi No 18, Ankara, 1985.
TBMM GCZ, c.l, 4 Şubat 1337 (1921) Cuma tarihli içtima, 5 Şubat 1337 tarihli içtima.
İskit, Server, Türkiye’de Matbuat İdareleri ve Politikaları, Başvekâlet Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü yayınlan No 2, 1943.
TBMM ZC, 2c., C.8, 2bs. , Ankara, 1945; TBMM ZC,. devre 1, c.10, ikinci baskı, Ankara 1945.
Ağaoğlu, Ahmet, Kuvayı Millîye Ruhu, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara,1981.
Mümtaz Şükrü Eğilmez’in Hatıraları, Millî Mücadele’de Bursa, Yayına haz. İhsan İlgar, Tercüman Yay. İstanbul 1981.
Şapolyo, Enver Behnan, Millî Mücâdele’nin Edebi Vesikaları-İstiklâl Savaşı Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1967.
Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, c.III, Ankara 1978.
Doğru, Yasin, Osmanlı’nın Dibacesi’ne Ağıt, Yedi İklim, sayı 117-118, Aralık-Ocak 1999-2000.
Çantay, Hasan Basri, Akifname, İstanbul, 1966.
Banarlı, Nihad Sami, Korkma Sönmez, Hayat Tarih Mecmuası, Sayı: 12, Ocak 1967.
Selek, Sebahattin, Millî Mücadele II, İstiklal Harbi, İkinci bs. İstanbul, 1965.
Nalbantoğlu, Muhiddin, İstiklal Marşımızın Tarihi, İstanbul, 1963-1964.
Seraslan, Halim, Türk İstiklâl Marşı’nın Doğuşu, Türk Kültürü, Sayı: 335, Mart 1991, s. 129.
Hakimiyeti Millîye, 7 Teşrinisâni 1336 (1920).
Ayvazoğlu, Beşir, İstiklâl Marşı (Tarihi ve Mânâsı), İstanbul, 1986.
Goloğlu, Mahmut, Cumhurîyet’e Doğru (1921-1922), Ankara, 1971.
Baydar, Mustafa, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları. İstanbul, 1968.
İz, Mahir, Yılların İzi, 2. bs., İstanbul, 1990.
TBMM GCZ, C.2., 2 bs. Ankara 1985, 23 Temmuz tarihli toplantı s.98-114; 30 Temmuz tarihli toplantı, 116-127.
İstiklâl Marşı Şairi ve Ankara, (Şefik Kolaylı’nın Hatıraları), Ankara Belediye Dergisi, Yıl 2, Sayı 5, Ankara, 1953.
Adıvar, Halide Edip, Türkün Ateşle İmtihanı, 7, Bs., İstanbul, 1983.
Kuntay, Mithat Cemal, Mehmet Akif, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1986.
Cebesoy, Alî Fuat, Siyasi Hatıralar I. kısım, İstanbul, 1957.
Özalp, Kâzım, Millî Mücadele 1919-1922, c.l, Ankara, 1971.
Sebilürreşad, 31 Ağustos 1338 (1922), sayı 515; Sebilürreşad, 7 Eylül 1338 (1922), Sayı 516; Sebiliirreşad, 21 Eylül 1338 (1922), Sayı 51.
Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri, IV Ankara 1991, s.482-483.
Yücebaş, Hilmi, Bütün Cepheleriyle Mehmet Akif, İstanbul, 1958.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi