Çanakkale Savaşında Hukuk İhlalleri

Birinci Dünya Savaşı cepheleri içerisinde Çanakkale Cephesi’nin, Boğazların askerî ve stratejik konumu nedeni ile Rusya başta olmak üzere, İtilaf Devletleri ve özellikle İngiltere tarafından ne kadar önemsendiği bilinmektedir. Çanakkale’nin geçilmesi Boğazların deniz trafiğine açılmasını sağlayacak, bu da İngiltere ve Fransa’nın Rusları desteklemesini olanaklı hale getirecekti. İngiliz ve Fransızların Osmanlı İmparatorluğu’nu savaş dışı bırakarak Almanya’nın güneydoğudan kuşatılmasını amaçlayan stratejisi, Çanakkale Deniz ve Kara Muharebelerindeki başarısızlık sonucunda boşa çıkmıştır. Bu makale, gerek Türkiye ve gerekse dünya tarihi açısından yeri tartışmasız olan Çanakkale Savaşları’nda İtilaf Devletleri’nin uluslararası hukuk dışı uygulamalarını örneklemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Birinci Dünya Savaşı, Çanakkale Savaşları, Gelibolu, Savaş Hukuku, Osmanlı Devleti

Violations of Law During the War of Gallipoli

Gallipoli fronts during the First World War to be considered important because of straits’ military and strategic position by under the leadership of Russia, the Allies and especially England.To be left aside of Gallipoli is guarantee for providing the sea trafic of straits, therefore England and France can be possible to support Russia. A joint England and France operation was mounted tu capture the Ottoman capital of Istanbul,and secure a sea route to Russia.The attempt failed, with heavy casualties on both sides. This article aim to emphasize international outlaw behaviours of the Allies on Gallipoli wars which is an important war for Turkey and world history.

Keywords:

The First World War, Battle of Çanakkale, Gallipoli, Law of War, Ottoman State,

PDF

___

Fahir Armaoğlu, “Çanakkale Muharebelerinin Rusya Üzerindeki Etkileri”, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslararası Sempozyumu, Çanakkale 14-17 Mart 1990, Ankara 1993
Aaron S.Klieman,”Britain’s War Aims in the Middle East in 1915”, Journal of Contemporary History, Vol 3, No 3,The Middle East, 1968
Mete Tuncoku, Çanakkale 1915 Buzdağının Altı, Ankara 2002, s 31. Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, V.Cilt Çanakkale Cephesi Harekatı 1nci, 2nci ve 3ncü Kitapların Özetlenmiş Tarihi, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2002, s 250-252, Çanakkale Muharebeleri konusunda bkz Mustafa Kemal, Arıburnu Muharebeleri Raporu, Yayına Hazırlayan Uluğ İğdemir, Ankara 1986
Abdurrahman Çaycı, “Çanakkale ve Gelibolu Yarımadasının Atatürk’ün Askeri Kariyerindeki Yeri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 19, Kasım 1990
Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, V.Cilt
Ayşe Nur Tütüncü, “Nükleer Silahların Kullanımının Yasaklanması Sorunu”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2004/2
Meltem Sarıbeyoğlu, “Kitle İmha Silahlarının Kullanımının Yasaklanmasına İlişkin
Uluslararası Düzenlemeler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, Nisan 2004
Ayşe Nur Tütüncü, a.g.m
Meltem Sarıbeyoğlu, a.g.m
Kızılay ve Kızılhaç’ın Milletlerarası Kaynakları, Sözleşmeler, Tüzükler, Kararlar, Türkiye Kızılay Derneği, Ankara 1964
http//www.kizilay.org.tr/hukuk/
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), HR.SYS, (Hariciye Siyasi) Dosya No: 2098, Gömlek No: 10
HR.SYS,2099/11
HR.SYS,2412/11
Oya Dağlar, War, Epidemics And Medicine in the Late Otoman Empire (1912- 1918), Haarlem 2008
Şerafettin Zeyrek, “Çanakkale Savaşlarında Hava Gücü ve Hava Savaşları”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 1, Mart 2003
Turgut Özakman, Diriliş Çanakkale 1915, Ankara 2009
“Liman Von Sanders Paşa’nın Çanakkale Hatıraları”, Çanakkale Hatıraları, İstanbul 2002,2.Cilt
Meclis-i Vükela Mazbataları (MV), 197/111, MV, 198/126
Hariciye Matbuat (HR.MA), 1138/77
HR.SYS, 2103/1
HR.SYS, 2099/5
HR.SYS, 2100/10
Seçil Karal Akgün-Murat Uluğtekin, Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a, Ankara 2002
Cemalettin Taşkıran, “Çanakkale Savaşlarında İtilaf Devletlerinin Hasta ve Yaralılarımıza Saldırıları”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 1, Mart 2003, s 103-104; Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz, Kemal Özbay, Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri, Cilt I, İstanbul 1976
Oya Dağlar, a.g.e., s 205,207; Detaylı bilgi için ayrıca bkz Hikmet Özdemir, The Otoman Army 1914- 1918, Disease &Death on the Battlefield, The University of Utah Press, 2008; Turgut Özakman, a.g.e.
Seçil Karal Akgün-Murat Uluğtekin, a.g.e.
Oya Dağlar, a.g.e.
Dahiliye Kalem-i Mahsus (DH.KMS), 32/8
HR.SYS, 2409/21, HR.SYS, 2409/53
HR.MA,1137/55
HR.MA, 1139/20, HR.SYS, 2103/1 , HR.MA, 1136/64 , HR.MA, 1138/1
HR.MA,1138/12
HR.MA, 1136/61 ve 1139/3,HR.SYS,2099/9
HR.MA,1144/22
www.devletarsivleri.gov.tr Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri, Cilt II, Ankara 2005 HR.SYS,2413/60
Dahiliye Emniyet-i Umumiye Evrak Odası, (DH.EUM.VRK,) 25/50
www.devletarsivleri.gov.tr Osmanlı Belge..., Cilt II
HR.SYS,2413/46
HR.SYS,2415/75
www.devletarsivleri.gov.tr Osmanlı Belge..., Cilt I
HR.SYS, 2412/11
HR.SYS,2179/3
HR.SYS, 2099/10, 2416/49
HR.SYS, 2417/63
HR.SYS, 2100/6
HR.SYS, 2100/9
HR.SYS, 2179/3
Meltem Sarıbeyoğlu, a.g.m
Ayşe Nur Tütüncü, a.g.m
http//www.kizilay.org.tr/hukuk/
Kemal Özbay, Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri, Cilt I, İstanbul 1976
HR.SYS,2182/1
HR.MA,1139/20
HR.MA,1139/22
HR.MA,1141/9,10
HR.SYS,2411/3
DH.EUM.VRK, 25/33
HR.MA,1134/7
HR.MA,1136/64
HR.MA, 1142/67
Kemal Özbay, a.g.e.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi