1915

Ağaoğlu Ahmed'în Trablusgarb, Balkan Ve I. Dünya Harbleri Esnasında Kaleme Aldığı "Birlîk Ve Beraberlik" Yazıları

Aslen AzerbaycanlI bir aydın olan Ağaoğlu Ahmed (Karabağ, Şuşa 1869 - İstanbul 1939) ömrü boyunca kaleme aldığı binlerce yazısında üç konuya büyük önem vermiştir. Bunlar; mezhep ayrımı, fırka (parti) kavgası ve etnik kökene dayalı bölücü faaliyetlerdir. Belirtmiş olduğumuz harp yıllarında, onun, halkı ve aydınları millî birlik ve beraberlik içinde bulunmaya çağıran yazıları yüzlercedir. Ona göre bir "mevt-âver hastalık" olan mezhep ihti- lafı Kafkasya ve Türkistan'da Müslümanları nasıl parçalamışsa harp yıllarında siyasî kutuplaşmalarla birlikte gelen "tefrika belâsı" da aynı şekilde yıkıcı olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

I. Dünya Savaşı, Ağaoğlu Ahmed, Trablusgarb

Ağaoğlu Ahmed (Karabağ, Shusha 1869 - Istanbul 1939), who was originally an Azerbaijani intellectual, gave great importance to three issues in his thousands of articles he wrote during his lifetime. These; sectarian discrimination, party (party) fight and separatist activities based on ethnicity. In the years of war we have stated, his writings call upon the people and intellectuals to be in national unity. According to him, just as the sectarian revolution, which is a "maws-and-morbid illness", dismantled Muslims in the Caucasus and Turkestan, the "troublemaker", which came along with the political polarizations during the war years, was also devastating.

Keywords:

Trablusgarb, Ağaoğlu Ahmed, 1. Wolrd War,

PDF

___

Ağaoğlu Ahmed, "İslam Devletlerinin İttihadı", Tercüman-ı Hakikat, (Kısaltma: TH), 4 Şubat 1915.
Tarık Zafer Tunaya, Türkiye'de Siyasal Partiler, C. III, İstanbul 1989, s. 435-490;
A. Turan Alkan, İkinci Meşrutiyet Devrinde Ordu ve Siyaset, Ankara 1994
Feroz Ahmad, İttihad ve Terakki, İstanbul 1986, s. 91-106.
Agayef, "Daü'l-Fırka veyahut Tefrika Belâsı, TH, 18 Kanunuevvel 1912.
A.Agayef, "Afv-ı Umumî", TH, 15 Şubat 1913.
A. Agayef, "Asayiş Berkemaldir", TH, 28 Ağustos 1912.
A. Agayef, “Vilâyât-1 Şarkiye Meselesi", TH, 22 Nisan 1913.
A. Agayef, "Garib Haller", TH, 7 Mayıs 1913.
A. Agayef, Adem-i Merkeziyet I", TH, 2 Eylül 1912; "Adem-i Merkeziyet 2”, TH, 3 Eylül 1912; "Adem-i Merkeziyet 3", TH, 4 Eylül 1912; "Adem-i Merkeziyet 4", TH, 5 Eyiül 1912.
A. Agayef, "Yine Berchtoldün Teklifi", TH, 21 Ağustos 1912.
A. Agayef, "Hükümetin Vazifesi", TH, 4 Teşrinievvel 1912; "Hükümet İttihadı Temin Etmeli¬dir", TH, 15 Ağustos 1912.
A. Agayef, "Sulh ve Arnavutluk", TH, 3 Mayıs 1913; "Dahilde ve Hariçte", TH, 9 Eylül 1912; "Böyle Olacağı Muhakkak idi", TH, 10 Eylül 1912; "Düşmana Karşı İttihad Edelim", TH, 3 Teşrinievvel 1912.
A. Agayef, "Arap ve Türk", TH, 28 Kanunıevvel 1912.
A. Agayef, "Adem-i Merkeziyet 3", TH, 4 Eylül 1912.
A. Agayef, "Dahilde ve Hariçte", TH, 9 Eylül 1912.
Agayef, "Necat Kendi Elimizdedir", TH, 28 Kanunısanî 1913.
Agayef, “Yazık Şu Toprağa", TH, 18 Temmuz 1912.
jbnüîemin M. Kemal İnal, Son Sadrazamlar, İstanbul 1965, s. 1871-1872.
TH, 15 Mart 1913,
TH, 27 Teşrinievvel 1912. TH, 3 Teşrinisani 1912.
Agayef, "Kendi Elimizle", TH, 3 Temmuz 1912.
A. Agayef, "Müslümanlar Mütenebbih Olmayacaklar mı?", TH, 18 Haziran 1913.
Agayef, "Tehlike Karşısında", TH, 20 Temmuz 1912; "Düşmana Karşı İttihad Edelim", TH, 3 Teşrinievvel 1912; "Vahim Günler", Sebilürreşad I, (VIII), No: 21 (203), s. 410.
Agayef, "Bir memleket Nasıl Mahvolur?", Sebilürreşad I (VIII), No:22 (204), s. 421- 422.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi