HASAN DÂNİŞ BEY VE GAZELLERİ

Tophane Meclisi Reisi Selanikli Ferik Saʿid Musa Hulusi Paşa’nın oğlu Hasan Dâniş Bey, 1249/1833 yılında Selanik’te doğdu. Hintli ulema ve şeyh Sibgatullah Nuri Efendi’den maddi ve manevi ilim tahsil eden Dâniş, farklı yerlerde memurluk ve kaymakamlık yaptı. Kibar ve mütevazı bir kişiliğe sahip Hasan Dâniş Bey aynı zamanda şairdir de. Hasan Dâniş’in oğlu, Gavsî mahlasını kullanan Mahmut Şevket Özdönmez, başta Muallim Naci olmakla birlikte babasının pek çok şairin gözünde irfan sahibi bir kişi olduğunu belirtmektedir. Bunun yanı sıra Hatimetü’l-Eş’ar ve Kafile-i Şuara adlı tezkirelerde şairin ilmi ve şairliği övülmektedir. Şiirlerinin yer aldığı Dîvânçe, Edirne Selimiye Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü 2206 numarada kayıtlıdır. Eserde 2 kaside (naat), 1 terkibiibent (Kerbela Mersiyesi), 9 gazel, 1 terciibent (sakiname) ve 1 kıt’a (tarih) yer almaktadır. Şairin sakinamesi ve Kerbela Mersiyesi yayımlanmıştır. Çalışmamızın konusu Hasan Dâniş Bey’in gazelleridir. Dîvânçe içerisinde toplam 9 gazel yer almaktadır. Bunun yanı sıra şairin eserinde yer almayıp Fatin’in Hatimetü’l-Eş’ar’ında bulunan bir gazel de çalışmaya dâhil edilmiştir. Hasan Dâniş Bey, klasik Türk şiiri geleneğine uygun olarak gazellerinde aşk ve aşkın hâllerini işlemekte; güzel sevmeyi, şarap içmeyi konu etmekte ve sevgilinin âşığa yüz çevirmesinden, acımasızlığından bahsetmektedir. Makalede XIX. yüzyıl şairi Hasan Dâniş Bey’in hayatı hakkında kısaca bilgi verilip çalışmaya konu olan gazeller, şekil ve muhteva açısından incelenmiş ve ardından bunların çeviri yazılı metinleri sunulmuştur.

HASAN DÂNIŞ BEY AND HIS GAZELLES

Hasan Dâniş Bey, the son of Ferik Sa'id Musa Hulusi Pasha, Head of Tophane Council from Thessaloniki, was born in Thessaloniki in 1249/1833. Daniş, who received material and spiritual knowledge from the Indian ulema and sheikh Sibgatullah Nuri Efendi, worked as a civil servant and district governor in different places. Hasan Dâniş Bey, who has a kind and modest personality, is also a poet. The son of Hasan Dâniş, Mahmut Şevket Özdönmez, who uses the pen name Gavsi, states that his father was a wise person in the eyes of many poets, although he was primarily Muallim Naci. In addition to this, the poet's science and poetry are praised in the biographies called Hatimetü'l-Eş'ar and Kafile-i Şuara. Dîvânçe, in which her poems are included, is registered in the Turkish Manuscripts Department of Edirne Selimiye Library, number 2206. There are 2 kaside (naat), 1 terkiibent (Kerbelâ Mersiyesi), 9 ghazals, 1 terciibent (sakiname) and 1 kıt'a (history) in the work. The poet's sâkînâme and Karbala Elegy have been published. The ghazals of Hasan Dâniş Bey, which are the subject of our study. There are 9 ghazals in total in the Dîvânçe. In addition to this, a ghazal in Fatin's Hatimetü'l-Eş'ar, which is not included in the poet's work, is also included in the study. Hasan Dâniş Bey, in accordance with the classical Turkish poetry tradition, deals with love and love situations in his ghazals; ıt talks about loving well, drinking wine and talking about the lover's turning away from the lover and his cruelty. In the article information about the life of the 19th century poet Hasan Dâniş Bey is given, the ghazals that are the subject of the study are examined in terms of form and content, and then their translated texts are presented.

___

  • Çiftçi, Ö. (hzl.) (2017). Fatin Tezkiresi (Hâtimetü’l-Eşar). Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0 adresinden 30.11.2022 tarihinde erişildi.
  • Gürgendereli, M. (2002). Hasan Dâniş Bey’in Sakinamesi. Türk Kültürü, XL(470), 335-340.
  • Kutlar Oğuz, F. S., Çakır, M. & Koncu, H. (hzl.) (2017). Mehmed Tevfik - Kafile-i Şu’ara. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56163,mehmed-tevfik-kafile-i-su39arapdf.pdf?0 adresinden 30.11.2022 tarihinde erişildi.
  • Yekbaş, H. (2014). Dâniş, Hasan. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/danis-hasan adresinden 30.11.2022 tarihinde erişildi.
  • Yörür, A. (2018). Hasan Dâniş Bey’in Kerbela Mersiyesi. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, 4(0), 680-694.