Emîr Timur ve Mirza Şahruh dönemlerinde Timurlu Devleti'nde Elçilik münasebetleri

Timurlular elçilik münasebetlerine çok önem vermi ş ler, karş ı lama ve u ğ urlama vebaş ka devletlere elçi göndermede belirli kurallar uygulam ı ş lard ı r. Uygulanan bu kurallar ço ğ uzaman Cengiz Mo ğ ol Devleti, Ça ğ atay Hanl ı ğ ı ve daha önceki Türk devletlerine büyük ölçüdebenzemekteydi. Elçilik münasebetlerinde Timurlular çok çe ş itli devletlerle ili ş ki içindeolmu ş lard ı r. İlk elçilik münasebetleri Emîr Timur zaman ı nda ba ş lam ı ş ve devletin sondönemlerine kadar devam etmi ş tir. Timurlularda mirzalar da elçi kabul edebilirler ve yabancıdevletlere elçi gönderebilirlerdi. Mirza Baysungûr ve Mirza Ulu ğ Bey bu konuya örnek te ş kiletmektedir. Ba ş lang ı çta devletin ba ş kenti olan Semerkanda gelen elçiler daha sonra yenibaş kent olan Herâta gelmeye ba ş lam ı ş lard ı r. Herât Orta Ça ğı n önemli ş ehirlerinden olup MirzaŞahruh zaman ı nda ba ş kent olmu ş tur. Timurlular zaman ı nda Anadoludan, Harezmden,Çinden, Hindistandan, Hı tay ülkesinden, İspanyadan ve daha birçok ülkeden elçilik heyetigelmi ş , Herâttan da buralara gitmi ş tir. Elçilerin baz ı ları ba ğ l ı l ı k için bazı ları ili ş kileri geli ş tirmekiçin gelmi ş lerdir. Bu elçilik faaliyetleri ticareti canland ı rm ı ş , kültürel etkile ş imi sa ğ lamı ş ve hattasanatsal faaliyetleri etkilemi ş tir.

Ambassadorial relations in Timurid empire during the rules of Emir Timur and Mirza Shahrukh

The Timurids gave great importance to ambassadorial relations, and applieddefinite rules in reception and seeing off ceremonies and commissioning envoys to othercountries. These rules were often similar to the ones implemented in Genghis Khan s MongolianEmpire, in the Chagatai Khanate and in the previous Turkish states. The Timurids haddiplomatic relations with many other states. The first ambassadorial relations started under therule of Emîr Timur and lasted until the end of the empire. In the Timurid Empire, mirzas couldalso receive ambassadors and dispatch envoys to other governments. Mirza Baysunghur andMirza Ulugh Beg were typical examples of this practice. While initially the ambassadors visitedthe capital city Samarkand, later they began to be received in Herat, the succeeding capital. Thecity Herat, which was an important center in the Middle Age, became the capital in the time ofMirza Shahrukh. During the Timurid term, many delegations were received in Herat fromAnatolia, Khwarazm, China, India, Khitai (Cathay), Spain and various other countries, and viceversa. Some of those delegations came to declare their allegiance and some to improverelations. These ambassadorial relations revived the trade, created cultural interaction andfurthermore influenced the artistic activities.

PDF

___

Abdürrezzak es-Semerkandî (2008); Matlaus-Sadeyn ve Mecmaul- Bahreyn, C II, Özbekistan Neşriyatı , (ed. A. Kayumov-M. Ali), Trc. Asaniddîn Urunbayev, Taşkent.
-----------, (1941-1949); Matlaus-Sadeyn ve Mecmaul- Bahreyn, C II, N şr. Muhammed Ş âfî), Lahor.
AKA, İ smail (1994); Mirza Ş ahruh ve Zamanı (1404-1447), TTK, Ankara.
-----------, (2000); Timur ve Devleti, TTK, Ankara.
----------, (2001); İ randa Türkmen Hâkimiyeti (Karakoyunlular Devri), TTK, Ankara.
------------, (2005a); The Agricultural and Commercial Activities of the Timurids in the First Half of the 15th Century, Makaleler, C I, Yay. Haz. E. Semih Yalçı n, Şarika GED İ KLİ , Berikan Yayı nları , Ankara.
---------------, (2005b); Timurun Çin ile Münasebetleri, Makaleler, C III, (Yay. Haz. E. Semih YALÇIN-Ş arika GED İ KL İ ), Berikan Yayı nlar ı , Ankara.
--------------, (2005c); XV. Yüzyı lı n İ lk Yar ı sı nda Herât-Kahire Münasebetleri, Makaleler, C III, Yay. Haz. E. Semih YALÇIN-Ş arika GED İ KL İ , Berikan Yayı nlar ı , Ankara.
---------------, (2005d); Ulu ğ Bey, Makaleler, C III, Yay. Haz. E. Semih YALÇIN-Ş arika GED İ KL İ , Berikan Yayı nlar ı , Ankara.
---------------, (2010); Timurlular Devleti Tarihi, Berikan Yayı nlar ı , Ankara.
ARBERRY, A.J. (1958); Classical Persian Literature, Ruskin House, London.
BARTHOLD, Wilhelm (1930); Uluğ Bey ve Zaman ı , Çev. İ smail AKA, Kültür Bak. Yayı nları , Ankara.
BOSWORTH, C. E. - ASIMOV, M. S. (2003); History of Civilizations of Central Asia, (ed. A. K. Mirbabaev, P. Zieme and Wang Furen),The Development of Education Matkap, Madrasa, Science and Pedagogy, C IV, Bölüm II, K ı sı m I, A. K. Mirbabaev The Islamic and Their Culture, First İ ndian Edition, Delhi.
BOUVAT, L. (1979); Ş ahruh Mirza, İ A, C XI, MEB, İ stanbul.
BRETSCHNEIDER, Peter (1988); Medieval Researches from Eastern Asiatic Sources, C II, Londra.
Caferî b. Muhammed el-Hüseynî (2011); Târîh-i Kebîr (Tevârîh-i Enbiyâ ve Mülûk), Çev. İ smail AKA, TTK, Ankara.
ÇANDARLIO Ğ LU, Gülçin (1995); Orta Asyada Timurîler, Çinde Ming Münâsebetleri Chen Cheng Elçilik Raporu, MSÜ Matbaası , İ stanbul.
DERMAN, Çiçek (2005); Tîmurlu Devri Tezhip Sanatı n ı n Fatih Devri Tezhibine Katkı lar ı , 6. Türk Kültürü Kongresi: Türk Kültürünün Dünya Kültürlerine Etki ve Katkı lar ı , Bası lmamı ş Bildiri Metni, Ankara.
GÖKYAY, Orhan Ş aik (1997); Kâtip Çelebiden Seçmeler, C III, MEB, İ stanbul.
Hâfı z-i Ebrû (1372); Zübdetü't-Tevârîh, C I-II, Tsh. Seyyîd Kemal Cevâdî, Vizâret-i Ferhengi İ r şâd-i İ slamî, Tahran.
Hândmîr (Khwandamir) (1994); Habibus Sîyar, Central Asian Sources I, The Reign of The Mongol and Turk, Part Two: Shakrukh Mirza-Shah İ smail, Translated ed. by. V. M. Thackston, Sources of Oriental Languages and Literatures, (ed by Ş inasi TEK İ N-Gönül Alpay TEK İ N), Harvard.
Hasan- ı Rumlu (2006); Ahsenüt-Tevârîh, Çev. Mürsel ÖZTÜRK, TTK, Ankara.
İ bn Arab şâh (1277); Ahmed İ bn Muhammed İ bn Abdullah, Tarih-i Timurleng, Osmanlı ca Türkçesine Çev. Latimîzâde Efendi, İ stanbul.
İ bni Tagriberdi (2013); en-Nücûmuz-Zâhire, Arapçadan Çev. Ahsen BATUR, Selenge Yayı nlar ı , İ stanbul
İ LHAN, Avni (1992); Bedeh şan, D İ A, C V, Diyanet İşleri Başkanlı ğ ı Yayı nları , İ stanbul.
KLAVIYO (1975); Timur Devrinde Semerkanda Seyahat, Çev. Ö. R ı za DO Ğ RUL, Nakı şlar Yayı nı , İ stanbul.
Mîrhând (1358); Ravzâtus-Safâ, C VI, Tahran 1358.
Muhammed b. Abdullah Herevî Muinüddin-i İ sfizârî (1338); Ravzâtül- Cennât fî Evsâf-ı Medineti Herât, C II, Tashih Muhammed Kâzı m İ MAM, Tahran 1338.
Nizâmüddin Ş âmî (1987); Zafernâme, Farsçadan Çev. Necati LÜGAL, TTK, 2. Baskı , Ankara.
Nizâmülmülk (2003); Siyasetname, Dergâh Yayı nlar ı , Çev, Nurettin BAYBURTLUG İ L, 5. Baskı , İ stanbul.
---------------, (1989); Siyâset-Nâme, Haz. Mehmet Altay KÖYMEN, TTK, Ankara.
ÖZEL, Ahmet (1988); Abdürrezzak es-Semerkandî, D İ A, C I, Diyanet İşleri Ba şkanlı ğı Yayı nları , İ stanbul.
PAKALIN, M. Zeki (2004); Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C II, MEB, İ stanbul.
SPULER, Barthold (1987); İ ran Moğ ollar ı , Çev. Cemal KÖPRÜLÜ, TTK, Ankara.
Tâcüs-Selmânî (1988); Tarihnâme, Çev. İ smail AKA, TTK, Ankara.
TEZCAN, Gülsen (2007); Alî Ş îr Nevâyî Hamse ve Divanları nı n Resimleri: Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesindeki Örnekler, Hacettepe Ü Sos. Bil. Ens. Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Bası lmamı ş Doktora Tezi, Ankara.
THACKSTON, W. M.A. (1989); Century of Princes, Sources on Timurid History and Art, Cambridge.
TOGAN, Z. V. (1981); Umumî Türk Tarihine Giriş, C I, Enderun Kitabevi, 3. Baskı , İ stanbul.
---------------, (1979); G ı yas al-din Baysungûr, İ A C II, MEB, İ stanbul.
WOODS, John E. (1983); Akkoyunlular, Çev. Sibel ÖZBUDUN, Milliyet Yayı nlar ı , İ stanbul.