Barutun ortaya çıkışı, kullanımı ve Askerî müzedeki Osmanlı Devri Barutluk örnekleri

Ate ş li silahları n ortaya çı kmas ı n ı sa ğ layan barutun icad ı 800lü yı llara kadardayanmaktadı r. Bile ş imini güherçile, odun kömürü ve kükürt oluş turmaktad ı r. Tarih boyunca sözkonusu maddelerin miktarları ve cinsleri ile ilgili deneyler yap ı lm ı ş ve en kaliteli barutun imaledilmesi yoluna gidilmi ş tir. Barutun imalatı n ı n yap ı ld ı ğ ı yerler Osmanl ı döneminde Baruthane olarak adland ı rı lm ı ş tı r. Baruthanelerin Osmanl ı döneminde ilk in ş as ı XV. yüzyı la kadargitmektedir.Osmanl ı Devletinin XV. yüzyı ldan itibaren kullanmaya ba ş lad ı ğ ı ate ş li silahları nvazgeçilmez unsuru olan barutun nas ı l ta ş ı naca ğ ı sorusuna cevaplar aranm ı ş tı r. Bu ba ğ lamdabarutun bir hazneye konulup ta ş ı nmas ı fikri barutlukları n yap ı m ı n ı h ı zland ı rm ı ş tı r. Osmanl ıdöneminde kullan ı lan barutluk örneklerinin bir k ı sm ı Askerî Müze koleksiyonunda yeralmaktad ı r. Barutluk yap ı m ı nda boynuz, su kaba ğ ı , kı n ucu gibi biçimler ile deri, maden, kemik,a ğaç gibi çe ş itli yap ı m malzemeleri kullan ı lm ı ş tı r.Tarih boyunca kullan ı lm ı ş barutlukları n her biri birer sanat eseri olarak müze vekoleksiyonlardaki yerini alm ı ş tı r.

Emergence of gunpowder, Its use, and the Ottoman gunpowder flask collection in the Military museum

The invention of gunpowder, which paved the way for the emergence offirearms, goes back to the 9 th century. Gunpowder is composed of saltpeter, charcoal andsulfur. Throughout history, there were many experiments about the correct amount and sort ofthese components in order to produce the highest quality gunpowder. During the Ottomanperiod, the places where gunpowder was manufactured were calledBaruthane (gunpowderfactory) . The first Baruthane buildings date back to the 15 th century.The Ottomans began to use firearms in the 15 th century, and it was a problem to carrythe gunpowder that was indispensable for these weapons. For this reason, the idea of placingthe gunpowder in a chamber accelerated the development of gunpowder flasks. Someexamples of Ottoman gunpowder flasks are exhibited at the Harbiye Military Museum.Gunpowder flasks were made in the shape of horns, gourds and scabbard tips, out of materialssuch as leather, metal, bone and wood. Each of the gunpowder flasks used throughout the history is a work of art, and hastaken its place in museum collections.

PDF

___

AGOSTON, Gabor (2006); Barut, Top ve Tüfek, Osmanlı İ mparatorluğ unun Askerî Gücü ve Silah Sanayisi, Kitap Yayı nevi, İ stanbul.
AGOSTON, Gabor (2000); Osmanlı İ mparatorluğ unda Harp Endüstrisi ve Barut Teknolojisi (1450-1700), Yeni Türkiye, Sayı : 31.
AGOSTON, Gabor (2006); Osmanlı İ mparatorlu ğunda Barut Sanayi: XVII. ve XVIII. Yüzyı llarda Selanik, Gelibolu ve İ zmir Baruthaneleri, Prof.Dr.
Mübahat KÜTÜKO Ğ LUna Armağ an, (Ed.: Zeynep Tarı m ERTU Ğ ), Tercüme: Fer şat BALLI, İ stanbul.
CHASE, Kenneth (2008); Ate şli Silahlar Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayı nları , İ stanbul.
CROSBY, Alfred W. (2003); Ate ş Etmek, Kitap Yayı nevi, İ stanbul.
ÇORUHLU, Tülin (1993); Osmanlı Tüfek, Tabanca ve Teçhizatlar ı (Askerî Müzeden Örneklerle), Genelkurmay ATASE Ba şkanlı ğı , Ankara,. EY İ CE, Semavi (1992); Baruthane, Türkiye Diyanet Vakfı İ slam Ansiklopedisi, C 5, İ stanbul.
F İ DAN, Giray (2011); Kanuni Devrinde Çinde Osmanlı Tüfe ği ve Osmanlı lar, Yeditepe Yayı nlar ı , İ stanbul.
GÖLEN, Zafer (2006); Osmanlı Devletinde Baruthane-i Amire (XVIII. yüzyı l), Türk Tarih Kurumu, Ankara,.
HÜLAGÜ, Metin; Osmanlı Devletinde Güherçile Üretimi ve Kayseri Güherçile Fabrikası , Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yı l: 2001, Sayı : 11.
İ NCE, Yunus (2013); Osmanlı Devletinde Barutun ve Ateşli Silahları n Kullan ı mı nı n Yayg ı nlaşması , Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ Arma ğan ı , Türkiyat Araştı rmaları Enstitüsü Yayı nları .
KÜTÜKO Ğ LU, Mübahat S. (1997); Baruthane-i Amire, Türkiye Diyanet Vakfı İ slam Ansiklopedisi (D İ A), C 5, İ stanbul.
PARRY, V.J. (1973); Osmanlı İ mparatorluğ unda Kullanı lan Harp Malzemesinin Kaynaklar ı , İ Ü Edebiyat Fakültesi, Tarih Enstitüsü Dergisi, S 3, Ekim 1972, İ stanbul.
RTW KEMPERS(1998); Eprouvettes, A Comprehensive Study of Early Devices For The Testing of Gunpowder, Royal Armouries, Leeds.
SEZG İ N, İ brahim (2008); Osmanlı İ mparatorlu ğunda Dumansı z Barut Üretme Çabaları , Eski Çağ dan Modern Çağ a Ordular, Editör: Feridun
EMECEN, Kitabevi Yayı nları , İ stanbul.
SÖZEN, Metin - TANYELİ , U ğ ur (1996); Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İ stanbul.
TEZ, Zeki (2010); Patlayı cı , Silah ve Sava ş Tekniğinin Kültürel Tarihi, Doruk Yayı nlar ı , İ stanbul.
www.arpacik.net/ate şli_silahlar/karabarut.htm(28.02.2013)