Karçal Dağlarında iklimin Göknar, Ladin ve Sarıçam ağaç halkalarına etkisi

Bu çalışma, Karçal Dağları'nda (Artvin) Sarıçam (Pinus sylvestris L. subsp. hamata), Göknar (Abies nordmanniana (Stev.) Spach. subsp. nordmanniana) and Ladin (Picea orientalis L.carr.)'nin alt ve üst yetişme sınırlarında sıcaklık ve yağışın yıllık halka gelişimine etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu saha biyoçeşitlilik açısından Türkiye'nin ilk ve öncü biyosfer rezerv alanına ev sahipliği yapar. Burası aynı zamanda Türkiye'de Sarıçam, Göknar ve Ladin ağaçlarının bir arada bulunduğu ender yerlerden biridir. Dendrokronolojik analizler için Göknar, Sarıçam ve Ladin ağaçlarının alt ve üst yetişme sınırlarından artım burgusu kullanılarak 15’er ağaçtan 2’şer kalem örnek alınmıştır. Yıllık halka serileri standardize edilmiştir. Yıllık halka gelişimi ile sıcaklık ve yağış arasındaki istatistiksel ilişkileri ortaya çıkarmak için, Tepki Fonksiyonları her bölge kronolojisi için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Eylül ayının yağışlı geçmesi Ladin yıllık halka gelişimine pozitif etki yapmaktadır. İnceleme alanında Sarıçamın alt ve üst yetişme sınırları için temmuz ayı yağışları ile yıllık halka gelişimi arasında genel olarak pozitif bir ilişki saptanmıştır. Çalışma alanında tüm yöre kronolojileri için Nisan ve Ekim yağışları yıllık halkayı olumsuz, Mayıs ve Haziran yağışları ise olumlu etkilemektedir. Sıcaklık yıllık halka ilişkileri analizi sonuçlarına göre önceki yılın ekim ayı ile halka oluşum yılının Mayıs Haziran ayının ortalama sıcaklıkları arasında negatif; Şubat, Mart ve Temmuz aylarının ortalama sıcaklıklar ile halka gelişimi arasında pozitif yönlü ilişki ağır basmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Karçal Dağları, Sarıçam, Göknar, Ladin, Dendroklimatoloji

The effect of climate on tree-ring of Fir, Spruce and Scotch pine in Karçal Mountains

This study aims to analyze the effects of temperature and precipitation on tree-ring growth in the lower and upper growing borders of Scots pine (Pinus sylvestris L. subsp. hamata), Caucasian Fir (Abies nordmanniana (Stev.) Spach. subsp. nordmanniana) and Oriental Spruce (Picea orientalis L.carr.) in the Karçal Mountains (Artvin). This area hosts the first and pioneering biosphere reserve area of Türkiye in terms of biodiversity. This area is also one of the rare areas in Türkiye where Scots pine Fir and Spruce trees coexist. For dendrochronological analysis, 2 core samples were taken from each of the 15 trees using an increment borer from the lower and upper growth limits of Fir, scotch pine and Spruce. Tree-ring series are standardized. To reveal the statistical relationships between tree-ring growth and temperature and precipitation, Response functions were calculated separately for each site chronology. The rainy month of September has a positive effect on the tree-ring growth of Spruce. In the study area, a generally positive relationship was determined between July precipitation and the tree-ring growth for the lower and upper growing limits of Scots pine. In the study area, the precipitations of April and October affect the tree ring negatively for all regional chronologies, and May and June precipitation positively. The average temperatures between October of the previous year and May-June of the current year were negative; The positive relationship between the average temperatures of February, March and July and the growth of the ring predominates.

Keywords:

Karçal Mountains, Scotch pine, Fir, Spruce, Dendroclimatology,

PDF

___

Akkemik Ü (2000) Tree-ring chronology of Abies cilicica Carr. in the Western Mediter. region of Turkey and its response to climate. Dendrochronologia, 18: 73-81.
Akkemik Ü (2004) Dendrokronoloji. İstanbul Üniversitesi Yayını, İstanbul.
Atalay İ, Efe R (2015) Biogeography of Turkey. META Printing Printing Services İzmir
Avcı M (1993) Turkey's flora regions and a geographical approach to the "Anatolian Diagonal". Turkish Journal of Geography, 28:225-248.
Aydın İZ, Türker MF (2010) Artvin- Borçka Camili Biyosfer Rezerv Alanındaki ekoturizm potansiyelinin orman köylüleri üzerindeki sosyo-ekonomik etkilerinin irdelenmesi. Artvin Çoruh University Faculty of Forestry Journal, 11(1):43-51
Biondi F and Waikul K (2004) DENDROCLIM2002: A CCC program for statistical calibration of climate signals in tree-ring chronologies. Comp. Geosci., 30: 303–311
Bozkurt AE, Şahan EA, Köse N (2021) Growth responses of Pinus sylestris L. to climate from the Southeastern limit of its natural distribution area, Turkey. Dendrochronologia, 70:125897
Cook E (1985) A time series analysis approach to tree-ring standardization. PhD Dissertation, University of Arizona, Tucson, 171 p.
Dağdeviren N (2002) Dendrochronological studies on gymnosperm taxa growing naturally in Kaz Mountains. Master Thesis, Istanbul University Institute of Science and Technology, İstanbul, 104 p.
Dağdeviren N, Akkeemik Ü, Dalfes HN (2004) Dendroklimatolojik analizlerde tepki fonksiyonunun kullanımı. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, B Serisi, 54(2):61-82
Eminağaoğlu Ö (2018) Picea A. Dietr (Natural-Exotic Trees and Shrubs of Turkey). Editor Unal Akkemik.
Fritts HC (1976) Tree Rings and Climate. London: Akademic Press.
Grissino-Mayer HD (1993) An update list of species used in tree-ring research. Tree Ring Bulletin, Tree-Ring Research, 57(2): 205-221
Holmes RL (1983) Computer-assisted quality control in tree-ring data and measurements. Tree-ring Bulletin, 43: 69-78.
İrdem C (2019) Analysis of Elmacık Mountain and ıts surroundings by dendroclimatological and dendrogeomorphological methods. Karabuk University Institute of Social Sciences, Published Doctoral Thesis. 290 p.
Köse N, Güner HT (2012) The effect of temperature and precipitation on the intra-annual radial growth of Fagus orientalis Lipsky in Artvin, Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 36(4):501-509
Köse N, Guner HT, Harley GL, Guiot J (2017) Spring temperature variability over turkey since 1800 ce reconstructed from a broad network of tree- ring data. Climate of The Past, 13:1-15
Martin-Benito D, Ummenhofer CC, Köse N, Güner HT, Pederson N (2016) Tree-ring reconstructed May-June precipitation in the Caucasus since 1752 CE. Climate Dynamics, 47:3011-3027
Martin-Benito D, Pederson N, Köse N, Doğan M, Bugmann H, Mosulıshvılı M, Bigler C (2018) Pervasive effects of drought on tree growth across a wide climatic gradient in the temperate forests of the Caucasus. Global Ecology and Biogeography, 27(11):1314-1325
Martin-Benito D, Pederson N, Lanter C, Köse N, Doğan M, Bugman H, Bigler C (2020) Disturbances and climate drive structure, stability, and growth in mixed temperate old-growth rainforests in the Caucasus. Ecosystems, 23:1170–1185
MGM (2020) Directorate, General of Meteorology
Özel HB, Yaman B, Varol T (2021) The effect of climate on radial growth of Scots pine (Pinus sylvestris L.) In a coastal mixed stand in Kapısuyu, Bartın, Turkey. Indonesian Journal of Forestry Research, 8(2): 187-197
Özkan ZC (1990) Dendrochronological studies on eastern Spruce (Picea orientalis (L.) Link.) in Turkey. Black Sea Technical University Graduate School of Natural and Applied Sciences, Doctorate Thesis
Yaman B, Metin S (2004) Dendroclimatological studies in Bartın-Kumluca Scotch Pine (Pinus sylvestris L.). Anadolu Uni. Journal of Science and Tech. 5(1):129-135
Yılmaz S (2016) Vegetation cover of Karçal Mountains (Artvin). Marmara Üniversity, Institute of Social Sciences, Master’s Thesis, İstanbul, 213 p