Fatih KUMBASAR, Elif ŞAHİN, Ömer Faruk UZUN

Mera kiralama taleplerinin değerlendirilmesi: Çakırgümüş köyü merası örneği

Bu çalışma; Lâdik ilçe merkezine 4 km, Samsun’a ise 54 km kuş uçuşu mesafede bulunan Çakırgümüş köyünün ve 879 m rakımdaki 101/1 ve 101/2 no’lu mera parsellerinin kiralanması talebi üzerine 2017 yılında yürütülmüştür. Çalışmanın amacı vejetasyon etüdü ve diğer bazı hesaplamalar yapılarak meranın ıslah amaçlı kiralamaya uygunluğunun ve ihtiyaç fazlası olup olmadığının belirlenmesidir. Lup yöntemiyle yapılan çalışma neticesinde mera durumu sınıfının %6.7’lik değer ile “Zayıf” sınıfta yer aldığı belirlenmiştir. Eğim derecesinin %1 olduğu belirlenen mera parsellerinin taban bir alanda yer aldığı görülmüştür. Vejetasyonda teşhis edilen azalıcı bitki türleri içerisinde en fazla oranda bulunanlar Dactylis glomerata (%1.2) ve Poa pratensis (%0.6)'tir. Çoğalıcı bitki grubu içerisinde en yüksek oranda bulunan tür %3.5 ile Brachipodium pinnatum’dur. Vejetasyonda yer alan istilacı bitkilerin çok büyük bir çoğunluğu %81.5’lik oranla çalı-ağaç türlerinden oluştuğu, bunlardan da Prunus spinosa çalısının en yüksek oranda yer aldığı tespit edilmiştir. Vejetasyondaki otsu istilacıların oranı ise %11.9 olup, Carex sp. %5.5 ile en yüksek değeri göstermiştir. Elde edilen verilere göre Mera Yönetmeliği’nin 7/b maddesi gereği, 101/1 ve 101/2 numaralı parsellerde ıslah amaçlı kiralama yapılmasının uygun olduğu değerlendirilmiştir. Meranın ıslahı halinde ıslahtaki başarıya bağlı olarak otlatma kapasitesinde 3-4 kat artış sağlanması mümkündür. Diğer yandan köyün 1912.0 da alana sahip 139/1 numaralı diğer bir mera parselinin, köyün 3 kültür ırkı sığır ve 94 adet koyun varlığının ot ihtiyacını karşılayabildiği hesaplanmıştır. Bu nedenle kiralama işleminin Yönetmeliğin 7/a maddesi kapsamında da yapılabileceği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mera durumu, Mera ıslahı, Mera kiralama, Otlatma şiddeti, Otlatma kapasitesi, Taşınmaz hukuku

Evaluation of range lease requests: Çakırgümüş village rangeland example

This study was carried out in 2017 upon the request of leasing the Çakırgümüş village, which is 4 km from Lâdik town centre and 54 km from Samsun, and the rangeland parcels no. 101/1 and 101/2 at an altitude of 879 m. The aim of the study was to determine whether the rangeland was suitable for leasing for rehabilitation purposes and whether it was surplus to needs by making vegetation survey and some other calculations. As a result of the study conducted with the loop method, it was determined that the rangeland condition was in the "Poor" class with a value of 6.7%. It was observed that the rangeland parcels, whose slope level was determined to be 1%, were located in a lowland area. Dactylis glomerata (1.2%) and Poa pratensis (0.6%) are the most common of the decreaser plant species identified in vegetation. The species with the highest rate in the increaser plant group is Brachipodium pinnatum with 3.5%. It was determined that the majority of the invasive plants in the vegetation consisted of bush-tree species with a rate of 81.5%, of which Prunus spinosa shrub took the highest rate. The rate of herbaceous invaders in the vegetation was 11.9%, and Carex sp. showed the highest value with 5.5%. According to the data obtained, it has been decided that it would be appropriate to lease the parcels numbered 10/1 and 101/2 according to article 7/b of the Rangeland Legislation for the purpose of rehabilitation and use. In case of rehabilitation of the rangeland, it is possible to increase the grazing capacity by 3-4 times depending on the success in the rehabilitation. On the other hand, it has been calculated that another rangeland parcel numbered 139/1 with an area of 1912.0 da of the village can meet the roughage needs of livestocks in the village. For this reason, it has been understood that the leasing process can also be made within the scope of article 7/a of the Legislation.

Keywords:

Rangeland condition, Rangeland rehabilitation, Rangeland lease, Grazing intensity, Stocking rate, Real estate law,

PDF

___

Alay F, İspirli K, Uzun F, Çınar S, Aydın İ, Çankaya N (2016) Uzun süreli serbest otlatmanın doğal meralar üzerine etkileri (Effects of long-term free grazing on natural rangelands). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 33(1):116-124
Altın M, Gökkuş A, Koç A (2005) Çayır mera ıslahı. TC. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Mart Matbaası, İstanbul
Anonim (1998a) Mera Kanunu. Resmî Gazete Tarih: 28/2/1998, Sayı: 23272, Tertip: 5, Cilt: 38, Kanun Numarası: 4342, Kabul Tarihi: 25/2/1998. https://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.4342.pdf (erişim tarihi: 02.08.2021)
Anonim (1998b) Mera Yönetmeliği. Resmî Gazete Tarihi: 31.07.1998, Resmî Gazete Sayısı: 23419. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. https://www.mevzuat.gov.tr/ mevzuat?MevzuatNo=5057&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (erişim tarihi: 01.08.2021)
Anonim (2005) Toprak ve arazi sınıflaması standartları teknik talimatı. URL: http://www. tarim.gov.tr/Belgeler/ Mevzuat/Talimatlar/Toprak Arazi Siniflamasi Standartlari Teknik Talimati ve IlgiliMevzuat_yeni.pdf (erişim tarihi: 28.07.2021)
Anonim (2011) Türk Borçlar Kanunu. Yayımlandığı Resmî Gazete Tarihi: 4/2/2011. Kanun Numarası: 6098. Sayı: 27836 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6098.pdf
Anonim (2012) Ulusal mera kullanım ve yönetim projesi (Sonuç raporu). TÜBİTAK Proje No:106G017). TC. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırma ve politikalar Genel Müdürlüğü. Ankara
Anonim (2016) Aydeniz iklim sınıflandırmasına göre Türkiye iklimi. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/ iklim_siniflandirmalari/aydeniz.pdf
Anonim (2020) Samsun Tarım İl Müdürlüğü Hayvan Sayısı Kayıtları
Anonim (2021a) 4342 Sayılı mera kanununa göre 2006-2020 yıllarında yapılan ıslah amaçlı ve mevsimlik kiralamalara ait bilgiler. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Cayir-Mera-ve-Yem-Bitkileri (erişim tarihi: 01.04.2022)
Anonim (2021b) Samsun Tarım İl Müdürlüğü Mera Kayıtları
Aydın İ, Uzun F (2000) Lâdik ilçesi Salur köyü merasında farklı ıslah metotlarının ot verimi ve botanik kompozisyon üzerine etkileri. Turkish Journal of Agricultural and Forestry 24(2):301-307
Aydın İ, Uzun F (2002) Çayır-mera amenajmanı ve ıslahı. Ders Kitabı No:9, Ziraat Fak. Basımevi, Samsun
Bakır Ö (1999) Otlatma Kapasitesi. (ed: Anonim) Çayır mera amenajmanı ve ıslahı (Mera kanunu eğitim ve uygulama el kitabı-1). Matsa Basımevi, Ankara, ss 181-206
Büyükburç U (1999) Mera ve çayırların önemi ve özellikleri. Çayır-mera amenajmanı ve ıslahı. Mera kanunu eğitim ve uygulama el kitabı - 1. Matsa Basımevi, Ankara, ss 137-145 Davis PH (1970) Flora of Turkey and East Aegean Islands. University Press, Edinburg, UK, 3:518-531
Dönmez B, Uzun F (2013) Meralarımızda görülen sütleğen türlerinin (Euphorbia sp.) bitkisel özellikleri ve kontrolü. Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi. Konya, ss 254-259
DPT (2007) DPT (Mülga Devlet Planlama Teşkilatı), Dokuzuncu kalkınma planı 2007–2013: Toprak ve su kaynaklarının kullanımı ve yönetimi özel ihtisas komisyonu raporu, DPT Yayın No: 2718, Ankara, ss.5-10- 110-111-145
Farazmand A, Arzani H, Javadi SA, Sanadgol AA (2019) Determining the factors affecting rangeland suitability for livestock and wildlife grazing. Applied Ecology & Environmental Research, 17(1):317-329
Holechek JL, Pieper RD, Herbel CH (2010) Range management: Principles and practices (6th Edition). Prentice Hall, One Lake Street, Upper Saddle River, Amsterdam
İspirli K, Alay F, Uzun F, Çankaya N (2016) Doğal meralardaki vejetasyon örtüsü ve yapısı üzerine otlatma ve topoğrafyanın etkisi (Impacts of livestock grazing and topography on vegetation cover and structure in natural rangelands). Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 3:14-22
İspirli K, Yavuz T, Uzun F, Alay F, Çankaya N, Terzi YE (2021a) Orta ve Batı Karadeniz Bölgesi mera ıslah çalışmalarının etkinliğinin belirlenmesi. Entegre Proje Sonuç Raporu. TAGEM/TBAD/B/19/A7/P7/2128
İspirli K, Alay F, Çankaya N, Şahin M, Uzun ÖF, Uzun F (2022) Nemli-mezotermal iklim kuşağında yer alan hasanlar köyü mera ıslahı çalışmalarının etkinliğinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi. Basımda
Koç A, Gökkuş A, Altın M (2003) Mera durumu tespitinde dünyada yaygın olarak kullanılan yöntemlerin mukayesesi ve Türkiye için bir öneri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, Diyarbakır, ss 36-42
Koç A, Çakal Ş (2004) Comparison of some rangeland canopy coverage methods. In: International Soil Congress Natural Resource Management for Sustainable Development, Erzurum, ss 41-45 Lyons RK, Machen RV (2002) Livestock grazing distribution: considerations and management. Texas Farmer Collection. URL: https:/hdl.handle.net/1969.1/87089 (erişim tarihi: 08.06.2021)
Serin Y (2008) Türkiye’nin Çayır ve Mera Bitkileri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara
Şahinoğlu O, Uzun F (2016). Taban mera ıslahında farklı metotların etkinliği: I. Agronomik özellikler. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 31(3):423-432
Turan M, Dengiz O, Turan İD (2018) Samsun ilinin Newhall modeline göre toprak sıcaklık ve nem rejimlerinin belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 5(2):131-142
Uzun F (2009) Ontogenetic changes in hypericin content of some Hypericum species in natural pastureland of Turkey. Bangladesh Journal of Botany 38(1):13-17
Uzun F, Garipoğlu AV, Algan D (2010) Meralarımızda görülen sarı peygamber çiçeği (Centaurea solstitialis L.)’nin bitkisel özellikleri ve kontrolü. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 25(3):213-222
Uzun F, Garipoğlu AV, Dönmez HB (2015) Mera yabancı otlarının kontrolünde keçilerin kullanımı. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi 1(1):40-50 Uzun F, Alay F, İspirli K (2016a) Bartın ili meralarının bazı özellikleri. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 3(2):173-184
Uzun F, Ocak N, Şenel MZ, Karadağ Y (2016b) The rates of desirable grazing plant species in rangelands: effect of different animal species and grazing pressures. Ecosystem services and socio-economic benefits of Mediterranean grasslands. In: Kyriazopoulos A, Lopez-Francos A, Porqueddu C, Sklavou P (ed). Options Mediterraneennes, Series A, No: 114, ss 83-86
Uzun F, Alay F, İspirli K (2018) Rangeland Characteristic of open for grazing area for long years of West Black Sea Region. I. International Agricultural Science Congress. Van, ss 295
Uzun F, Ocak N (2019) Some vegetation characteristics of rangelands subjected to different grazing pressures with single-or multi-species of animals for a long time (A case of Zonguldak province, Turkey). Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 34(3):360-370
Uzun F, İspirli K, Uzun ÖF (2022) Meralarda tahsis amacı değişikliği talebinin mevzuata uygunluk değerlendirmesi: Kayı köyü merası örneği, Çorum, Türkiye. Black Sea Journal of Engineering and Science 5(1):1-6
Virágh K, Bartha S (1998) Interspecific associations in different successional stages of Brachypodium pinnatum grassland after deforestation in Hungary. Tiscia 31:3-12