Öz Manisa İli Anadolu’nun, dokuma kültürünün yüzyıllar öncesinden gelen geleneklerle devam ettirildiği önemli yörelerinden birisidir. Yörede dokuma kültürünün oluşumuna katkı yapan Gördes, Yuntdağı gibi birçok önemli yerleşim merkezi bulunmaktadır. Bu yerleşim merkezlerinden birisi olan Kula ilçesi de kendine özgü renk, motif ve desen özelliklerine sahip geleneksel halıları ile isim yapmış bir yöredir. Ancak son zamanlarda geleneksel dokumacılığımızın, başta ticari kaygılar olmak üzere birçok etken sonucunda yaşadığı değişim Kula halılarında da kendisini hissettirmektedir. Bu çalışmada da Kula halılarının renk, motif ve desen özelliklerinde görülen bu değişimin belirlenmesi ve Kula halılarının günümüzdeki durumunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yapılan araştırma sonucunda Kula halılarının dokunmasında ciddi bir azalma olduğu, bugün ilçe merkezinde tüccara dokuma yapan birkaç aile ve İlçe Belediyesi dışında bu sanat ile uğraşan kimsenin kalmadığı görülmüştür. Çalışmada Kula halılarında ki en belirgin değişimin 1995 tarihinde dokunan halılarda olduğu görülmüş ve bu tarihten sonra dokunan halılar günümüz Kula halıları olarak değerlendirilmiştir. Renklerde görülen değişimin en önemli sebebi ticari kaygıların ön planda tutularak dokumaların renklerinin tüketici tercihlerine göre şekillendirilmesi olarak belirlenmiştir. Bununla beraber tüccar ve İlçe Belediyesinin çabaları ile devam eden yöre halıcılığında, büyük ölçüde geleneksel desenlere sadık kalınsa da zaman içerisinde motiflerde de bazı bozulmalar yaşandığı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Kula, dokumacılık, hal. KULA CARPETS AND CURRENT STATUS Abstract Manisa Province is one of important regionsof Anatolia where weaving culture continued from centuries-old traditions.In the region, there are many important residential centers such as Gördes, Yuntdağıthat contribute to the formation ofweaving culture.Kula town, one of these settlements,is a region made a name with its traditional carpets having specific colors, motives and patternsfeatures. However, recent changes traditional weaving experiencing,primarily as a result of commercial concerns and including many other factors is made itself evident in Kula carpets. In this study, determination of changes in the colors, motives and patterns of Kula carpets and identification of the current status is intended. As a result of the research, a very serious decrease in weaving of Kula carpets and apart from a few families engaged in weaving for traders and town municipality, no one dealing with this art is observed. In this study, the most significant change in Kula carpets has been seen in the carpets wowen in 1995 and the carpets woveafter that date are treated as present-day Kula carpets. It is specified that the most important reason for the change in colorsarises from optimization of weaving colors according to customer preferences by keeping at the forefront of commercial concerns However, although largely adhered to traditional motives in region carpeting with the ongoing efforts of merchants and town municipality, some deterioration in motives have been identified. Key words: Kula, weaving, carpet.

 Manisa   Province   is   one   of   important   regionsof   Anatolia   where   weaving  culture   continued   from   centuries-­‐old   traditions.   In   the   region,   there   are   many  important   residential   centers   such   as   Gördes,   Yuntdağıthat   contribute   to   the  formation  ofweaving  culture.  Kula  town,  one  of  these  settlements,  is  a  region  made  a   name   with   its   traditional   carpets   having   specific   colors,   motives   and  patternsfeatures.   However,   recent   changes   traditional   weaving   experiencing,  primarily   as   a   result   of   commercial   concerns   and   including   many   other   factors   is  made  itself  evident  in  Kula  carpets.  In  this  study,  determination  of    changes  in  the  colors,  motives  and  patterns  of  Kula  carpets  and  identification  of  the  current  status    is  intended.  As  a  result  of  the  research,  a  very  serious  decrease  in  weaving  of  Kula  carpets   and   apart   from   a   few   families   engaged   in   weaving   for   traders   and   town  municipality,   no   one   dealing   with   this   art   is   observed.   In   this   study,   the   most  significant  change  in  Kula  carpets  has  been  seen  in  the  carpets  wowen  in  1995  and  the   carpets   woveafter   that   date   are   treated   as   present-­‐day   Kula   carpets.   It   is  specified   that   the   most   important   reason   for   the   change   in   colorsarises   from  optimization  of  weaving  colors  according  to  customer  preferences  by  keeping  at  the  forefront  of  commercial  concerns  However,  although  largely  adhered  to  traditional  motives   in   region   carpeting   with   the   ongoing   efforts   of   merchants   and   town  municipality,  some  deterioration  in  motives  have  been  identified.    Key  words:  Kula,  weaving,  carpet.     1.  GİRİŞ  El   sanatları   önceleri   insanların   ihtiyaçlarını   karşılamak   için   ortaya   çıkmış,  zaman   içerisinde   de   toplumların   kendi   kültürel   değerleri   ile   şekillenerek   her  toplumun  kendine  özgü  geleneksel  sanatları  oluşmuştur.  Türk  kültürünün  geleneksel  sanatları  içersinde  de  el  dokuması  halıcılığın  ayrı  bir  yeri  vardır.  Anadolu’nun  birçok  yöresinde  dokunmuş  ve  günümüze  kadar  ulaşabilen  el  dokuması  halılar,  birbirinden  farklı  renk,  motif  ve  desen  özellikleri  ile  Türk  Halı  Sanatını  şekillendirmektedir.    Anadolu’nun  halı  sanatını  şekillendiren  merkezlerinden  birisi  de  Manisa’dır.  Manisa,   Spil   dağı   ve   Gediz   nehri   arasında,   İzmir-­‐   İstanbul   karayolunun   kuzeyinde,  İzmir’e  36  km  uzaklıkta  olup  Ege  bölgesinin  önemli  bir  ilidir.  Manisa  yöresinde  13.  yy.’dan   sonra   yerleşik   hayata   geçen   Yörük   ve   Türkmen   boyları   bu   süre   içerisinde  gelenek   ve   göreneklerini   korumuş   ve   halı   sanatını   devam   ettirmişlerdir   (Anonim,  2000:185).  Batı  Anadolu’nun  önemli  merkezlerinden  olan  Manisa  ilimizin  halıcılık  sanatı  ile  uğraşan  yerleşim  yerlerinden  biri  de  Kula  ilçesidir  (Anonim,  2000:65).  Kula’nın   ne   zaman   kurulduğu   konusunda   kesin   bir   bilgi   bulunmamaktadır.  Türklerden  önceki  dönemlerden  kalan  ve  yerleşim  yeri  olduğunu  gösteren  kalıntılara  veya   eserlere   fazlaca   rastlanmamakta,   bulunan   işlenmiş   mermer   parçaları   ve  kitabelerin   yakın   zamanda   Kula’ya   getirildiği   kabul   edilmektedir.   Bunun   yanında,  bugün  Kula’ya  bağlı  Gökçeören  (Menye),  Sandal  ve  Gölde  yerleşim  yerlerinin  antik  çağda   Lidya   şehir   merkezleri   konumunda   olduğunu   gösteren   belgeler  bulunmaktadır.   Bu   merkezler   sırasıyla,     belli   dönemlerde   Lidya(   M.Ö.   7.yy),   Pers  İmparatorluğu  (M.Ö.  6.yy),  Makedonya  Krallığı  (M.Ö.  4.yy),  Selefkoslar  (M.Ö.  3.yy),  Bergama  Krallığı  (M.Ö.  2.yy)  ve  sonrasında  Bizans  İmparatorluğu’nun  elinde  kalmış,  Orta   çağda   (M.S.   395   -­‐   M.S.   1453)   ise   önemlerini   yitirmişlerdir.   Bu   tarihten   sonra  Kula  önem  kazanmaya  başlamıştır.  İlçe,  Anadolu’ya  Türklerin  göç  etmesi  ile  Beylikler  Devri’nde   Germiyanoğulları’nın   15.   yüzyılda   da   Osmanlılar’ın   idaresine   girmiştir  (Tosun,  1986:23).  Denizden   630   m   yükseklikte   olan   Kula’nın   doğusu   Eşme   ve   Gediz,   batısı  Salihli   ve   Gördes,   kuzeyi   Simav   ve   Demirci,   güneyi   Alaşehir   ilçeleri   ile   çevrili   olup  yüzölçümü  960  km2  dir    (Tosun  ,  1986:23).  Kula   seccade   boyutunda   dokunan   halıları   ile   adını   duyurmuştur   ve   Gördes  halılarına  benzerlikleri  ile  de  Saray  halıları  grubuna  giren  önemli  örnekler  vermiştir  (Aslanapa,  1999:25).    Kendine   özgü   renk,   motif   ve   desen   özellikleriyle   Kula   halıları,   Türk   Halı  Sanatının   köklü   geleneğinin   oluşmasında   önemli   bir   yapı   taşı   olmuştur.   Ancak   son  zamanlarda   geleneksel   dokumacılığımızın   yaşadığı   değişim   Kula   halılarında   da  görülmektedir.   Ticari   kaygıların   sonucunda   ortaya   çıkan   bu   değişim   daha   çok  halıların  renk,  motif  ve  desen  özeliklerinde,  kendisini  belli  etmektedir.    Bu  çalışmada  da   geçmişte   dokunmuş   ve   bugün   hala   azalarak   da   olsa   dokumacılığı   devam   eden  Kula   halılarının   zaman   içerisinde   renk,   motif   ve   desen   özelliklerinde   görülen  değişimin  incelenmesi  amaçlanmıştır.    Araştırma   sürecinde   Manisa   ilinin   Kula   ilçesine   bağlı   Taşköprü   mahallesi   ile  Ayazören,  Başıbüyük  ve  Encekler  köyü,  Manisa  İl  Kültür  ve  Turizm  Müdürlüğü  ve  ilçe  merkezinde  yer  alan  Kula  Evi(  Kültür  Müzesi)’ne  ziyaretler  yapılmış  ve  dokumacılarla  karşılıklı   görüşülerek   yöre   halıcılığı   ile   ilgili   bilgilere   ulaşılmıştır.   Ancak   Taşköprü  mahallesi   ile   Ayazören,   Başıbüyük   ve   Encekler   köylerinde,   daha   önce   geleneksel  olarak   halı   dokumacılığı   ile   uğraşılmasına   rağmen   araştırma   sırasında   halı  örneklerine  rastlanılmamıştır.  Yapılan  ziyaretler  ve  incelemeler  sonunda  yöresel  halı  örnekleri  Kula  Belediyesine  bağlı  Kula  Evi  (Kültür  Müzesi)  ile  ilçe  merkezindeki  çok  az  dokumacıda   görülmüştür.   Ayrıca   T.C.   Kültür   ve   Turizm   Bakanlığının   “Türk   El  Dokuması  Halı  Kataloğu”  ile  literatürde  yer  alan  geleneksel  Kula  halıları  da  araştırma  kapsamında  incelenmiştir.