Kitsch ve Estetik

Kitsch kavramının kökeni çok eski tarihlere dayalı olsa da gerçek varlığını ilk olarak 1800’lü yılların ikinci yarısından sonraki sanat piyasasında bulunan basit, gösterişli, kolayca pazarlanabilen, karşıt estetik değer ve klişe tarzdaki özellikleri içeren eserleri tanımlamak adına ortaya çıktığı gözlemlenebilir. Çok yönlü uygulanma alanına sahip olan kitschin geçmişten günümüze birçok sanatsal yaratı ve uygulamalarda var olduğu kabul edilebilir fakat kitsch olarak nitelenen görüntülerin anlamına yönelik tanımının bugün dahil bir kesinlik barındırmaması kitsch kavramını sanatsal yönlerden tartışmalara açık hale getirmektedir. Bu araştırmanın amacı da çoğu zaman farkında olmadan üretilen, sanatın beklentileri karşısında yetersiz olarak değerlendirilebilen kitsch eserleri güzel ve çirkin kavramları arasındaki karşıtlık yönünden ele almak ve 21. Yüzyıldaki estetik anlayışla birlikte kitschin güncel sanat pratiklerinde farklı ve yaratıcı bir yöntem olarak da kullanılabilecek bir yönü olduğunu vurgulamaktır. Bu amaç doğrultusunda yöntem olarak döküman analizi uygulanmış ve konuyla ilişkili eser görselleri ek kaynak olarak değerlendirilmiştir. Araştırma Giriş; Kitsch; Güzel, Estetik ve Çirkin; Kitsch ve Estetik; Sonuç ve Öneriler olmak üzere 5 başlıktan oluşmaktadır. Sonuç olarak güzel ve çirkinin çatışkısındaki kitsch kavramından yola çıkarak, kitschin sanatsal yönü incelenmiş ve bu alanda üretilen eserler için farklı gözlem ve ele alış biçimleri kaynaklarla birlikte değerlendirilmiştir. Böylelikle değişen estetik anlayışla birlikte kitschin tanımının da yeni anlamlara büründüğü vurgulanmak istenmiştir. Araştırmada kitsch kavramı sanatsal bir ifade biçimi olarak belirtilmiş ve bundan sonraki süreçte sanat alanında kitsche atfedilen değerleri tanımlayabilmek için araştırmanın yarar sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Güzel, Çirkin, Beğeni, Sanat, Resim Sanatı.

PDF

___

Akbulut, H. (t.y.). Film Çözümlemeleri, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları Radyo Televizyon Sinema Lisans Programı, İstanbul.
Aslışen, M. (2006). Postmodern Süreçte Kitsch Olgusu, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim Anasanat Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Berk, E. (2017). Fotoğraf Sanatına Kitsch Yaklaşımlar, idil, 2017, Cilt 6, Sayı 39, 3187-3209. DOI: 10.7816/idil-06-39-12.
Demir, G. İ. (2009). Kiç ve Plastik Sanatlar Üzerine, Ankara: Ütopya Yayınevi.
Doğan, H. (2014). Çağdaş Sanatta Çirkinlik, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
Gombrich, E. H. (1997). Sanatın Öyküsü, çev. Erol Erduran ve Ömer Erduran, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Greenberg, C. (2016). Avangard ve Kitsch, Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi, Ed: Charles Harrison ve Paul Wood, Tercüme: Sabri Gürses, Küre Yayınları: İstanbul: 577-587.
Kagan, M. (1993). Estetik ve Sanat Dersleri, çev. Aziz Çalışlar, Ankara: İmge Kitabevi.
Keskin, G. (2018). Baumgarten'ın Felsefesinde Estetik ve Mantık, Felsefe Arkivi - Archives of Philosophy, Sayı/Issue: 49: 13-22. DOI: 10.26650/arcp2018-591061.
Kulka, T. (2014). Kitsch ve Sanat. I. Basım. İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
Mamur, N. (2012). Kitsch (Kiç) Olgusunun Sanat Eğitiminde Estetik Beğeniler Açısından Sorgulanması, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 3, Aralık 2012, ss.70-79, ISSN: 1306-7850.
Orman, E. (2010). Estetik, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları, Sosyoloji Lisans Programı, İstanbul.
Sakallı, M. (2018). Çağdaş Sanatta Beden Kullanımı Olarak Çirkinin Estetiği, Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Sena, C. (1971). Estetik, Sanat ve Güzelliğin Felsefesi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Soley, U. (2021). Zevk Meselesi, ed. U. Soley, B. Akkoyunlu Ersöz, Y. Ülgen. İstanbul: MAS Matbaacılık.
Şahin, H, (2016). Sanatta Kitsch Olgusu Üzerine, Akdeniz Sanat Dergisi, 2016, Cilt 9, Sayı 17: 1-27. ISSN: 1307-9700.
Şimşek, İ. (2014). Antikçağdan Alman İdealizmine; Estetik Bir Değer Olarak Güzellik, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 41; Erzurum: 330-344. ISSN: 1303 – 295X.
Tunalı, İ. (2004). Estetik, İstanbul: Remzi Kitapevi.
Uncu, G. ve Çalışır, G. (2018). Sanatta Çirkinin Temsili, International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7670 Number: 71 , p. 455-480, Autumn II 2018: 455-480.
Yıldız, N, (2013). Günümüz Sanat Yapıtlarını Okuma Girişimi Olarak Güzel ve Güzel Yerine Geçen Kavramlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Resim Öğretmenliği Programı Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Zeybek, H, (2017). Modern Sanatta İfade ve Yapıt, Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat ve Tasarım Anasanat Dalı Doktora Tezi, Lefkoşa.
http 1: “About Moba”, http://museumofbadart.org/about-moba/, Erişim tarihi: 10.12.2021.
Benmayor, G. (2021). “Rüküş Sanat Oldu”, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/rukus-sanatoldu-1816556, Erişim Tarihi: 15.05.2021.
Berk, E. (2018). “Fotoğrafta Kitsch ve Martin Parr”, https://gaiadergi.com/fotograftakitschmartin-parr/, Erişim Tarihi: 20.06.2021.
Brown, R. (2010). “Nick Cave’s exhibit of ‘Soundsuits’ at the Fowler Museum moves beyond identity and the familiar”, https://dailybruin.com/2010/02/02/nick-caves-exhibit-soundsuitsfowler-museum-moves, Erişim Tarihi: 18.05.2021.
Çete, Ş. (2021). Kitsch Bir Zevk Meselesi mi? https://artdogistanbul.com/kitsch-bir-zevkmeselesi-mi/, Erişim Tarihi: 15.11.2021.
Ezik, A. (2021). Ulya Soley: “Beğeni günümüzde hâlâ sınıfa işaret edebilecek bir gösterge.” https://sanatkritik.com/sk-soylesileri/ulya-soley-begeni-gunumuzde-hala-sinifa-isaretedebilecek-bir-gosterge/ Erişim Tarihi: 15.11.2021.
Gazete Festival Tv (2021). Pera Müzesi’nin Yeni Sergisi Zevk Meselesi Ziyarete Açıldı. http://www .gazetefestivaltv.com/pera-muzesinin-yeni-sergisi-zevk-meselesi-ziyarete-acildi/, Erişim tarihi: 15.11.2021.
İzmir, O. (2021). Kitsch Yanıltır: Zevk Meselesi mi Para Meselesi mi? https://narmanlisanat.com/kitsch-yaniltir-zevk-meselesi-mi-para-meselesi-mi/, Erişim tarihi: 15.11.2021.
Kavrakoğlu, F. (2013). “Kitsch (Kiç)”, https://kavrakoglu.com/kitsch-kic/, Erişim tarihi: 20.07.2021.
Korkmaz Ekici, F. D. (2014). “Dada'dan Günümüze Plastik Sanatlarda Anti-Estetik Form Olarak Beden”, skopbülten, https://www.e-skop.com/skopbulten/tezler-dadadan-gunumuze-plastik-sanatlardaanti-estetik-form-olarak-beden/2154, Erişim Tarihi: 18.06.2021.
“Pera Müzesi” (t.y.). https://www.peramuzesi.org.tr/sergi/zevk-meselesi/1265, Erişim Tarihi: 28.07.2021.
“Sanatta Güzellik Kavramı Nedir?” (2016). https://sanatta-guzellik-kavrami.nedir.org/, Erişim Tarihi: 03.05.2021.
Scruton, R. (2015). “Kitsch’in Dayanılmaz Çekiciliği”, çev. Ayşe Boren, https://www.eskop.com/skopbulten/kitschin-dayanilmaz-cekiciligi/2273, Erişim tarihi: 20.07.2021.
Şüyün, F. (2021). “Kitch” mi, “Zevk Meselesi” mi?! https://www.dunya.com/kose-yazisi/kitch-mizevk-meselesi-mi/612651, Erişim tarihi: 25.06.2021.
Türkmen, B. (2017). “Göz Ardı Edilemeyecek Kadar Kötü Eserlerin Sergisi: Kötü Sanat Müzesi (MOBA)”, https://wannart.com/icerik/8182-goz-ardi-edilemeyecek-kadar-kotu-eserlerin-sergisikotu-sanat-muzesi-moba, Erişim tarihi: 12.02.2021.
Yalçın, C. (2017). “Dünyanın en kötü eserlerini toplayan müze: Kötü Sanat Müzesi”, https://www.nolm.us/dunyanin-en-kotu-eserlerini-toplayan-muze-kotu-sanat-muzesi/, Erişim tarihi: 15.06.2021.
Yılmaz, N. (2017). “Sanata Yüzeysel Bir Tepki: Kiç”, https://nalanyilmaz.blogspot.com /2017/02/sanata-yuzeysel-bir-tepki-kitsch.html, Erişim tarihi: 18.06.2021.
Görsel 1. Anonim, “Kabuklu Hayvan Süren Kadın”, 1980, Tuval Üzeri Yağlıboya, http://museumofbadart.org/, Erişim tarihi: 05.04.2021.
Görsel 2. Anonim, “Protez pençe”, 1994, Tuval Üzeri Yağlıboya, http://museumofbadart.org/, Erişim tarihi: 05.04.2021.
Görsel 3. Rubens, “Oğlu Nicholas’ın portresi”, 1514-1620 dolayları, Kağıt Üstüne Siyah ve Kırmızı Pastel, Gombrich, E. H. (1997). Sanatın Öyküsü, Çev: Erol Erduran ve Ömer Erduran, İstanbul: Remzi Kitabevi:16.
Görsel 4. Dürer, “Annesinin Portresi”, 1514, Kağıt Üzerine Siyah Tebeşir, Gombrich, E. H. (1997). Sanatın Öyküsü, Çev: Erol Erduran ve Ömer Erduran, İstanbul: Remzi Kitabevi:17.
Görsel 5. Alex Da Corte & Jayson Musson, “Doğusporları”, 2014, 4 kanallı video, 146’ Yer karosu, halı, neon, metal sandalye, yapay portakal, difüzör, portakal esansiyel yağı, Zevk Meselesi Sergisi Kataloğu, Ed. U. Soley, B. Akkoyunlu Ersöz, Y. Ülgen. İstanbul: MAS Matbaacılık: 42.
Görsel 6. Zevk Meselesi Sergisinden görüntü. https://www.peramuzesi.org.tr/sergi/zevkmeselesi/1265, Erişim tarihi: 16.11.2021.
Görsel 7. Gilles, “Çiçekler ve Gözyaşları”, 2016, Tuval Üzeri İnkjet Baskı Ve Boya, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/rukus-sanat-oldu-1816556, Erişim tarihi: 15.06.2021.
Görsel 8. Slavs and Tatars, “Turşu Suyu”, Cam Şişe. 2019-2021. https://www.google.com/imgres?imgurl=https://www.peramuzesi.org.tr/Repo/SliderAndBoxs/ vk- meseles igaleri0 6.jpg&imgrefurl=https ://www.peramuzesi.org.tr/ sergi/zevkmesel esi/1265&h=2668&w=4000&tbnid=qYhFFYMwtUbb6M&tbnh=183&tbnw=275&usg=AI4_kTrGXh ukpByBdJF6PJ4otdHqxAFsQ&vet=1&docid=oGg411qSG4DYrM&itg=1, Erişim tarihi: 16.11.2021.
Görsel 9. Slavs and Tatars, “Dönmek”, 2019, UV baskı, PVC, çelik, 340x580 cm. Zevk Meselesi Sergisi Kataloğu, Ed. U. Soley, B. Akkoyunlu Ersöz, Y. Ülgen. İstanbul: MAS Matbaacılık: 123.
Görsel 10. Cave, “Drive-by”, 2011, Video, https://www.peramuzesi.org.tr/sergi/zevkmeselesi/1265, Erişim tarihi: 13.03.2021.
Görsel 11. Phalle, “Afiyet Olsun”, Enstalasyon, 1980, https://www.revierpassagen. de/39113/der-schmerz-und-die-wut-hinter-den-froehlichen-nanas-frauenbilder-von-niki-de saint -phalle-in-dortmund/20161209_1405/bon_apettit-robe_mauve, Erişim tarihi: 13.03.2021.
Görsel 12. Phalle, “Ölüm”, Enstalasyon, 1985. https://www.widewalls.ch/magazine/niki-desaint-phalle-tarot-garden-italy, Erişim tarihi: 16.04.2021.
Görsel 13. Parr, “Otoportre”, 1999, Fotoğraf, Berk, E. (2017). Fotoğraf Sanatına Kitsch Yaklaşımlar, idil, 2017, Cilt 6, Sayı 39: 15.
Görsel 14. Parr, “Otoportre”, 2000, Fotoğraf, Berk, E. (2017). Fotoğraf Sanatına Kitsch Yaklaşımlar, idil, 2017, Cilt 6, Sayı 39: 17.