Demet PARLAK, Aysun ERZİNCAN, Nurcan YILDIZ, Elif ERKEN, Levent MERCİN

Endüstriyel Tasarım Ürünü Sofra Seramiklerinde Biyomimetik ve Biyomorfizm’den Yararlanılması

Endüstriyel tasarım, endüstri alanında üretimi yapılabilecek olan tüketiciye yönelik işlevsel, estetik ve fonksiyonel ürünlerin seri üretime uygun olacak şekilde geliştirildiği ve yenilikçi yönü olan projelerin ortaya çıkması olarak tanımlanabilir. Bir endüstriyel ürünün tasarlanma sürecinde piyasa araştırması yapılarak tüketicinin ihtiyaçları göz önüne alındıktan sonra tasarımcı tarafından ürünün hazırlanma süreci başlar. Piyasa araştırmaları esnasında tüketicinin beğenisi, finansal yeterliliği ve ürüne ulaşım kolaylığı test edildikten sonra üretim aşamasında yaşanacak olan problemler ve çözümleri üzerine yoğunlaşılır. Bir endüstriyel tasarım sürecinde tasarımcının göz önünde bulundurması gerekenler ise, ihtiyaç belirleme, araştırma ve gözlemleme, fikir geliştirme, çözümleme, modelleme, rafine etme ve eylem olarak sıralanabilir. Bir tasarımcının bu gereksinimleri yerine getirebilmesi için ilham alabileceği en önemli alanlardan birinin doğa olduğu söylenebilir. Çünkü doğa, renk, doku, form, şekil ve işlevsellik açısından eşsiz bir zenginliğe sahiptir. Doğadan ilham alan tarihin en önemli kişiliklerinden biri olan Leonardo Da Vinci, bu kriterleri göz önünde bulundurarak 1480’ler de uçan araç buluşunu gerçekleştirmiştir. Önceleri bir tanımlamaya gidilmeden yararlanılan sonra ise bilinçli olarak 1969 yılında kullanılmaya başlanılan doğadan esinlenme yöntemi, her geçen yıl gelişerek devam etmiş 1997 yılında ise “biyomimikri” kavramı olarak ifade edilmeye başlanmıştır. Günümüzde teknoloji, uzay, mimari yapılar, bilim ve endüstriyel tasarım alanlarında olmak üzere pek çok alanda kullanılan biyomimikri ve biyomorfizm, birçok bilim adamı ve tasarımcıya ilham kaynağı olmaya devam etmektedir. Ancak genellikle biyomimikri ile karıştırılan biyomorfizm, görsel olarak yaşamdaki öğelere benzeyen (doğaya "benzerler") tasarımlara atıfta bulunurken, biyomimetik tasarımlar işleve odaklanır (doğa gibi çalışırlar). Bu araştırmada hem biyomimikri hem de biyomorfizm’in diğer yararlanılan tasarım alanlarının yanı sıra, sofra seramiği endüstrisindeki form ve dekor tasarımlarına yansıması üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda ilgili literatür taranmış, form ve dekor uygulamalarına uygun doğadan canlı örnekleri seçilmiş, onlardan esinlenilmiş ve sonrasında örnek sofra seramikleri hazırlanmıştır. Bu süreç araştırmanın bulgular ve yorum kısmında değerlendirilerek, elde edilen veriler analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Biyomimikri, Endüstriyel Tasarım, Doğa, Sofra Seramiği, Biyomorfizm

PDF

___

Avcı, F. (2019), “Doğa ve İnovasyon: Okullarda Biyomimikri”, Anadolu Öğretmen Dergisi, Cilt 03, Sayı 02, ISSN 2587-1706, s. 215-216.
Eryılmaz, S. (2020), “Tasarımla Rekabet Avantajı: Türkiye’deki İşletmeler Üzerine Bir İnceleme”. Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2020, 3/1: 85-107.
Eser, A. (2021), “Biyomorfik Yapıların Algısal Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı.
Fesligil, A. Ö. (2007), “Ürünlerinin Değerlendirilmesi İçin Bir Yöntem”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, s. 15-16.
İnner, S. (2019), “Biyomimikri ve Parametrik Tasarım İlişkisinin Mimari Alanında Kullanımı ve Gelişimi, Tasarım Enformatiği”, Uluslararası Hakemli Akademik Dergi, Enformatik Abd, Bost, Cilt 01, Sayı 01, s. 15-29.
Karabacak, P. ve Dilmaç S. (2021), “1851 Yılı ve Sanayi Devrimi Sonrası Endüstride Seri Üretim Bağlamında Tasarımın Rolü”, Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, s. 32.
Karabetça, A. R. (2015), Doğadan Esinlenmiş Tasarımlar: Tasarım Stratejisi Olarak Biyomimikri, MSGSU 4. Ulusal İç Mimarlık Sempozyumu, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık Bölümü, s. 3.
Kuday, I. (2009), “Tasarım Sürecinin Destekleyici Faktör Olarak Biyomimikri Kavramının İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, s. 19.
Önder, A. M. (2019), “Seramik Sanatında Form Oluşumları ve Çağdaş Türk Seramik Sanatçılarının Eserlerinden Örnekler”, Konya Sanat Dergisi, Sayı 2, s. 53-65.
Özdoğan, E., Demir, A. ve Seventekin N. (2006), Lotus Etkili Yüzeyler, Tekstil ve Konfeksiyon Dergisi, Cilt 16, Sayı 01, s. 287.
Sezer, A. (2020). “Kandinsky’nin Biyomorfik Soyutlamaları”, International Journal of CulturalandSocialStudies (IntJCSS) June 2020: Volume 6 (Issue 1) / e-ISSN: 2458-9381.
Şık, A. (2020), Endüstriyel Tasarım ve Üretim, Mühendis ve Makina Güncel, https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/014_.pdf, Ocak, s. 32.
Uçar, S. Ve Çelikel S. B. (2020), “Biyomimikri: Doğayla Uyumlu Yeni Bir Tasarım Modeli”, Humanities Sciences (NWSAHS), 4C0235, 15 (2), s. 51-60. Volstad, N. L.and Boks, C. (2008), “Biomimicry – a usefultoolfortheindustrialdesigner?”, Nord Design 2008 August 21 – 23, 2008 Tallinn, Estonia.
Http 1: Akgün, B. (2012). İş dünyasına gelecek stratejilerine biyomimikri ile yön veriyor. http://www.trenddesk.com/wp-content/uploads/2013/07/Biomimicry-Shapes-BusinessStrategies-Platin-Mar-2012.pdf s. 138. Erişim tarihi: 12.12.2021.
Http 2: Arhon, Z. (2017), “Biyomimikri: Sürdürülebilirlik İçin Doğadan Gelen İnovasyon”, https://www.calik.com/Home/DownloadMagazine?id=8038, Erişim tarihi: 12.09.2021, s. 36.
Http 3: Bardakçı, H. (2021). “Biyomimikri: Doğa, günümüz teknolojisine nasıl ilham verdi?”, https://shiftdelete.net/biyomimikri-doga-gunumuz-teknolojisine-nasil-ilham-verdi, Erişim Tarihi: 28.09.2021.
Http 4: Bilginin Anahtarı, (2015). “Teknolojinin Doğadan İlham Alarak İlerlediği Biyomimetik Biliminden 24 Örnek”, http://www.bilgininanahtari.net/teknolojinin-dogadan-ilham-alarakilerledigi-biyomimetik-biliminden-24-ornek/20-teknoloji-ve-doga/, Erişim Tarihi: 28.09.2021.
Http 5: Çolak, C. S. (2020). “Biyomimikri: Tasarımda Doğadan İlham Alma Akımı”, https://peyzax.com/tasarimda-dogadan-ilham-alma-biyomimikri-ornekleri/, Erişim Tarihi: 29.09.2021.
Http 6: Demir, E. (2020). “Biyomimikri: Doğadan İlham Alan Teknoloji”, https://medium.com/@EzgiDemirr/biyomimikri-do%C4%9Fadan-i%CC%87lham-alan-teknoloji9b95b183c668,Erişim Tarihi: 28.09.2021.
Http 7: Mercin L. veDiksoy İ. (2018), Teknoloji ve Tasarım Dersi Öğretmenler İçin Kılavuz Kitap. Ankara. Editörler: L. Mercin ve Gökay, M. MEB Yayınevi. https://www.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.488/index.html# /main/dashboard/2/9/0. Erişim tarihi: 18.09.2021.
Http 8: Zonuz, N. ve Arslan, D. (2018), Teknoloji ve Tasarım Dersi Öğretmenler İçin Kılavuz Kitap. Ankara. Editörler: L. Mercin ve M. Gökay. MEB Yayınevi. https://www.eba .gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.488/index.html#/main/dashboard/2/9/0. Erişim tarihi: 26.09.2021.
Görsel 1 a. “Leonardo da Vinci’nin 10 Müthiş Makine Tasarımı”, http://www.leblebitozu.com /leonardo- da-vinci-makineleri/, Erişim tarihi: 28.09.2021. Görsel 1 b. “Leonardo da Vinci’nin 10 Müthiş Makine Tasarımı”, http://www.leblebitozu.com/ leonardo-da-vinci-makineleri/, Erişim Tarihi: 28.09.2021.
Görsel 2 a. “Termit Yuvasından Esinlenilen Eastgate Building “https://sanalmecmua.com /2021/04/15/dogayla-tasarlamak-mimarlikta-biyomimikri/, Erişim Tarihi: 28.09.2021. Görsel 2 b. “Morphotex Elbise ve MorphoRhetenor Kelebeği “https://www.textilejourney. com/post/do%C4%9Fan%C4%B1n-tasar%C4%B1m%C4%B1-biyomimetik-tekstiller (Erişim Tarihi: 28.09.2021). Görsel 2 c. “Lotus Bitkisinden Esinlenilen Boya, Biyomimikri Örneği” https://www.gelisenbeyin.net/biyotaklit-ornekleri.html, Erişim tarihi: 28.09.2021.
Görsel 3 a. “Leonardo da Vinci’nin Kaplumbağa Kabuğundan Esinlendiği Savaş Makinesi“ https://medium.com /@EzgiDemirr/biyomimikri-do%C4%9Fadan-i%CC%87lham-alan-teknoloji9b95b183c668, Erişim tarihi: 28.09.2021.Görsel 3 b. “Yusufçuk Böceği ve Helikopter Tasarımı Biyomimikri Örneği” https://www.gelisenbeyin.net/biyotaklit-ornekleri.html, Erişim tarihi: 28.09.2021.
Görsel 4 a. “Naulites ve Denizaltı Tasarımı” https://www.milliyet.com.tr/dogadan-ilham-alarakyapilan-6-icat-molatik-5781/?Sayfa=4, Erişim Tarihi: 28.09.2021. Görsel 4 b. “Kedi Balığı ve Aerospace Uçağı Tasarımı” https://i2.wp.com/argevetasarim.com/wp-content/uploads/ 2019/02/Aerospace-U%C3%A7a%C4%9F%C4%B1-Kedi Bal%C4%B1%C4%9F %C4%B1.jpg?ssl=1, Erişim tarihi: 28.09.2021. Görsel 4 c. “Yunus Balığı ve Sonar Sistemi Biyomimikri Örneği” https://m.harunyahya.info/tr/Kitaplar/570/biyomimetik-teknoloji-dogayi-taklit-ediyor/chapter/ 6094, Erişim tarihi: 28.09.2021.
Görsel 5 a. “Böcekler ve Robot Tasarımı” https://i2.wp.com/argevetasarim.com/wpcontent/uploads/2019/02/B%C3%B6cekler-ve-Robot-Teknolojisi.jpg?ssl=1, Erişim tarihi: 28.09.2021. Görsel 5 b. “Yarasalar ve Radar” https://bilimvegelecek.com.tr/index.php/2 019/04/04/yarasalar-ve-mukemmel-radar-sistemleri/, Erişim tarihi: 28.09.2021. Görsel 5 c. “Balıkçıl Kuş ve EijiNakatsu Hızlı Tren Biyomimikri Örneği” https://www.inegolonline.com/fotogaleri/detay/dogadan-ilham-alinarak-olusan-teknoloji-1171/sayfa-2, Erişim Tarihi: 28.09.2021.
Görsel 6 a. “Köpek Balığı Derisinden Esinlenilerek Tasarlanmış Tekne Yüzeyi” http://www.bilgininanahtari.net/teknolojinin-dogadan-ilham-alarak-ilerledigi-biyomimetikbiliminden-24-ornek/20-teknoloji-ve-doga/,Erişim tarihi: 28.09.2021.
Görsel 6 b. “Termit Yuvaları ve Pasif Soğutma Sistemleri”, https://v3.arkitera. com/g146biomimicry.html? year=&aID=2656&o=2653, Erişim tarihi: 28.09.2021. Görsel 6 c. “Kambur Balina ve Türbin Kanadı Biyomimikri Örneği” https://dergice.com/dogadan-esinlenentasarim-biyomimikri-hakkinda-her-sey, Erişim tarihi: 29.09.2021.
Görsel 7 a. “Lotus Çiçeği ve Kendi Kendini Temizleyebilen Kimyasal Boyalar” https://www. temizmekan.com/tasarimda-doganin-iz-dusumu-biyomimikri/, Erişim Tarihi: 29.09.2021. Görsel 7 b. “İnsan Vücudundan Örnek Alınarak Tasarlanan Biyo-Piller Biyomimikri Örneği” https://shiftdelete.net/biyomimikri-doga-gunumuz-teknolojisine-nasil-ilham-verdi, Erişim Tarihi: 29.09.2021.
Görsel 8 a. “Durian Meyvesinden Esinlenerek Hazırlanan Singapur Esplanade Tiyatroları” https://tr.phhsnews.com/articles/culture/biomimicry-how-nature-inspired-todaystechnology.html /, https://www.internethaber.com/durian-meyvesi-nedir-1938247h.htm, Erişim Tarihi: 29.09.2021. Görsel 8 b. “Uyluk Kemiğinden Esinlenilerek Yapılan Eyfel Kulesi” https://peyzax.com/tasarimda-dogadan-ilham-alma-biyomimikri-ornekleri/,Erişim Tarihi: 29.09.2021. Görsel 8 c. “Kuş Yuvasından Esinlenilen Pekin Ulusal Stadyumu, Biyomimikri Örneği” https://www.popularch.com/surdurulebilirlik/biyomimikri-ve-biyomimetik-mimari/, Erişim Tarihi: 29.09.2021.
Görsel 9 a. “Lotus Çiçeğinden İlham Alınan Lotus Tapınağı” https://www.popularch.com/ surdurulebilirlik/biyomimikri-ve-biyomimetik-mimari/, Erişim Tarihi: 29.09.2021. Görsel 9 b. “Venüs’ün Bir Tür Cam Sünger Olan Çiçek Sepeti Süngerinden Esinlenilen 30 St Mary Axe Norman Foster’ın Kornişon Kulesi, Biyomimikri Örneği” https://www.popularch.com/ surdurulebilirlik/biyomimikri-ve-biyomimetik-mimari/, Erişim Tarihi: 29.09.2021.
Görsel 10 a. “Sarımsaktan Esinlenilen Seramik Sosluk Seti” https://www.revistainteriores.es /organizador-de-especias-ajori-de-photoalquimia_336058_ 109.html?gallery=140, Erişim Tarihi: 29.09.2021. Görsel 10 b. “Kirpiden İlham Alınan Kürdanlık” https://www.ofdesign.net/interior-design/the-holder-of-a-stick-hedgehog-brings-the-charmof-the-food-3894, Erişim Tarihi: 29.09.2021. Görsel 10 c. “Kertenkele Ayağından Esinlenilen Ayakkabı” https://www.bresslergroup.com/blog/biomimetic-product-desig/, Erişim Tarihi: 29.09.2021. Görsel 10 d. “Ağaçlardan Yola Çıkılarak Tasarlanan Sokak Aydınlatmaları” https://www.archdaily.com/954004/what-is-biomimetic-, Erişim Tarihi: 29.09.2021. architecture/5fbea38563c017d62c000d4b-what-is-biomimetic-architecture-image, Erişim Tarihi: 29.09.2021. Görsel 10 e. “Çiçek ve Sandalye, Biyomimikri Örneği” http://sayhitodesign.blogspot.com/2010/03/kenneth-cobonpue-bloom-chair.html, Erişim Tarihi: 29.09.2021.
Görsel 11 a. “Portobello Mantarından Esinlenerek Üretilen Tabak Tasarımı” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 11 b. “Balık Kuyruğundan Esinlenerek Hazırlanan Çay Tabağı Tasarımı” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 11 c. “Nautilusdan Örnek Alınarak Hazırlanan Çay Tabağı Tasarımı” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 11 d. “Kuş Kanadından İlham Alınarak Hazırlanan Çay Tabağı Tasarımı” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 11 e. “Salyangoz ve Midye Kabuğundan İlham Alınarak Hazırlanan Sosluk Tasarımı” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 12 a. “Mavi Deniz Tavşanından İlham Alınarak Hazırlanan Dekor Tasarımları” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 12 b. “Mandarin Ördeğinden İlham Alınarak Hazırlanan Dekor Tasarımları” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 12 c. “Ay Deniz Anasından İlham Alınarak Hazırlanan Dekor Tasarımları” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 12 d. “Écailleux Champignon, Pullu Mantardan İlham Alınarak Hazırlanan Dekor Tasarımları” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 12 e. “Mor Mantarından İlham Alınarak Hazırlanan Dekor Tasarımları” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021. Görsel 12 f. “Wild Mushroom’dan İlham Alınarak Hazırlanan Dekor Tasarımları” Keramika Tasarım Merkezi Arşivinden, Erişim Tarihi: 30.09.2021