Tripolis Mezar Tipolojisi

Bu çalışma, kazı ve yüzey araştırmalarında ele geçen veriler göz önüne alınarak, Tripolis’in nekropolisalanlarında karşımıza çıkan mezar tipleri üzerine yapılan genel bir değerlendirmeyi ve tarihlendirmeyikapsamaktadır. Tripolis, Lydia, Karia ve Phrygia arasındaki bölgede, verimli toprakları ve önemli ticaretyolu üzerinde olan bir kenttir.En görkemli yıllarını Roma imparatorluk çağında yaşamıştır. Tripolisnekropolis alanlarında 2007-2009 yıllarında yapılan kazı (Doğu Nekropolisi’nde yedi kaya mezarı ve ikitraverten lahit) ve yüzey araştırmaları sonucunda Değirmentepe veya Kaletepe olarak adlandırılan tepe-nin hemen altındaki yamaçlarda yayılan nekropolis alanları, Kuzey, Doğu ve Batı Nekropolisi alanlarıolmak üzere üçe ayrılmaktadır. En çok yapılan mezar türü kaya mezarları ve traverten lahitlerdir. Üçüncümezar türü örgü tekne mezarlar tarzında inşa edilen mezarlardır. Doğu Nekropolisinde karşımıza çıkanve düzensiz taşlardan örülü iki adet tonozlu mezar son mezar türüdür. Kaya mezarları MÖ 2.-1. yüzyıldanbaşlayarak, MS 7. yüzyıl ortalarına kadar kullanılmıştır. Lahitler kullanımı ise MS 1. yüzyıl ile 7. yüzyılortalarına kadar olan sürede karşımıza çıkmaktadır. Örgü tekne mezarlar ve tonozlu mezarların ise GeçAntik Çağda yapıldığı düşünülmektedir.

The Tomb Typology of Tripolis

This study includes a general evaluation and dating of the tomb types encountered in the necropolis areas of Tripolis, taking into account the data found in excavations and surface surveys. Tripolis is settled on fertile land and is located on important trade routes in the region between Lydia, Caria and Phrygia. The city of Tripolis lived through its most glorious years during the Roman Empire Age. As a result of exca- vations and survey examination trips made in the Tripolis necropolis areas in 2007-2009 revealed that Necropolis areas spread on the slopes just below the hill called Değirmentepe or Kaletepe (seven rock- cut-tombs and two travertine sarcophagi in the Eastern Necropolis) are divided into three areas, which are called North, East and West necropolis areas. The most builded tomb type are the rock-cut tombs and the travertine sarcophagi. Then other grave type are stone chest graves and barrel-vaulted tombs. The two barrel-vaulted tombs that have been builded up of irregular stones in the East Necropolis are the last tomb type. The rock-cut tombs was constantly reused from the 2-1st century BC to the mid 7th century AD. Sarcophagi was used from 1. century AD middle to middle of 7. century AD. Stone chest graves and barrel-vaulted tombs are thought to have been built in the Late Antiquity.

PDF

___

Abbasoğlu 1987: H. Abbasoğlu, “1986 Yılı Termessos Yüzey Araştırmaları”, AST 5.1, 213-230.
Akçay 2012: T. Akçay, “Olba Mezarlık Alanları”, Seleucia 1, 77-104.
Akçay 2016: T. Akçay, Olba’da Ölü Kültü, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Akçay ve Erdem 2016: T. Akçay-B. Erdem, “Doğu Dağlık Cilicia Mezarları, Olba’dan Yeni Mezar Tipleri ve Terminoloji Önerileri”, Seleucia 6, 261-286.
Al-Muheisen 2008: Z. Al-Muheisen, “Archeological Excavations At The Yasileh Site In Northern Jordan”, Syria, 315-337.
Altunay 2008: B. Altunay, Seleukeia Pieria Doğu Nekropolü, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Hatay.
Arıcı 2017: S. Arıcı, Tripolis Nekropolisleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
Arıcı ve Erdoğan 2017: S. Arıcı-A. Erdoğan, “Tripolis 6. No.lu Kaya Mezarı”, Seleucia 7, 297-324.
Atik ve Koçel Erdem 2002: N.Atik-Z.K.Erdem, “Tüba-Tüksek Buldan (Denizli) Arkeolojik Kültür Varlıkları Envanter Çalışması, 2002 Yılı Raporu”, Buldan Türkiye Kültür Envanteri Pilot Bölge Çalışmaları 1, 2, (Ed. F. Arman-T. Taş), 2-16, Ankara.
Atik ve Koçel Erdem 2003: N.Atik-Z.K.Erdem, “Tüba-Tüksek Buldan (Denizli) Arkeolojik Kültür Varlıkları Envanter Çalışması”, Buldan Türkiye Kültür Envanteri Pilot Bölge Çalışmaları 2, 2, (Ed. F. Arman-T. Taş), 2-16, Ankara.
Atik ve Koçel Erdem 2004: N. Atik-Z.K. Erdem, Arkeolojik Kültür Varlıkları Envanteri 2001-2003 Yılı Saptamalarının Değerlendirilmesi”, TÜBA Kültür Envanteri Dergisi 2, 9-39.
Atunel 2000: E. Atunel, “Hierapolis ve yakın çevresinde tarihsel deprem aktivitesi”, Ricerche Archeologiche Turche Nella Valle Del Lykos Lykos vadisi Türk Arkeoloji Araştırmaları, (Ed. F. D’Andria-F. Silvestrelli), 229-325, Lecce.
Aydan ve Kumsar 2005: Ö. Aydan-H. Kumsar, “2003 Buldan depremlerinin özellikleri ve hasar Gören Yenice (Denizli) Roma yeraltı mezarlarına ilişkin bir değerlendirme”, Mühendislik Jeolojisi Bülteni (Bulletin of Engineering Geology), Uluslararası Mühendislik Jeolojisi Türk Milli Komitesi Yayını, sayı 20, 61-73.
Bahadır 2011: G. Bahadır, “Anadolu’da Bizans-Sasani Etkileşimi (IV-VII. yüzyıllar)”, Turkish Studies 6.1, 707-726.
Başaran 2006: C. Başaran “Parion: Karanlıktan Gün Işığına”, Anadolu Arkeolojisine Katkılar 65. Yaşında Abdullah Yaylalı’ya Sunulan Yazılar, (Ed. T. Takaoğlu), 185-200, İstanbul.
Baumeister 2006: P. Baumeister, “Die Nekropolen von Blaundos. Typologie Ausgestaltung und Kunsthistorische Einordnung”, B l a u n d o s , Berichte zur Erforschung einer Kleinstadt im Lydisch-Phrygischen Grenzgebiet, İstForsch 48, 222-261, Tübingen.
Baysal ve Elton 2014: E. L. Baysal-H. Elton, “A Tomb With a Wiev: The Rock-cut Cemetery at Alahan in Isauria, Adalya 17, 181-208.
Berber 2015: S. Berber, Isparta İli Keçiborlu İlçesi ve Çevresi Kaya Mezarları, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Brown 1942: D. F. Brown, “The Arcuated Lintel and Its Symbolic Interpretation in Late Antique Art”, AJA 46, 389-399.
Cohen 1995: M. G. Cohen, The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands, and Asia Minor, Los Angeles.
Corselas 2013: M. Parada López de Corselas, “The Arcuated Lintel and the “Serlian Motif”. SOMA 12 Identity and Connectivity: Proceedings of the 16th Symposium on Mediterranean Archaeology, Florence, Italy, 1–3 March 2012, (Ed. L. Bombardieri- A. D’Agostino-G. Guarducci-V. Orsi-S. Valentini), 479-486, Oxford,
Çelgin 1994: A. V. Çelgin, “Termessos Ve Çevresinde Nekropol ve Epigrafya Araştırmaları: 1975 - 1 9 9 1 Yılları Arasında Yapılan Çalışmaların Toplu Sonuçlarına Kısa Bir Bakış”, AnadoluAraş 13, 153-177.
Duman 2013: B. Duman, “Son Arkeolojik Araştırmalar Yeni Bulgular Işığında Tripolis ad Maeandrum”, Cedrus 1, 179-200.
Duman 2015: B. Duman, “Tripolis’deki Geç Bizans Kalesi”, Mustafa Büyükkolancı’ya Armağan, (Ed. C. Şimşek-B. Duman-E. Konakçı), 229-246, İstanbul.
Duman ve Baysal 2016: B. Duman-H.H. Baysal, “Tripolis ad Maeandrum 2014 Yılı Kazı, Onarım ve Koruma Çalışmaları”, KST 37.1, 563-584.
Duman ve Konakçı 2006: B. Duman-E. Konakçı, “Kolossai: Höyük, Kalıntı ve Buluntuları”, ADerg 8, 79-106.
Doğanay 2009: O. Doğanay, İsauria Bölgesi Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri, Konya.
Dökü 2008: E. Dökü, Paphlagonia Bölgesi Kaya Mezarları ve Kaya Tapınakları, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Antalya.
Durukan 2001: M. Durukan, Dağlık Kilikia Mezarları ve Ölü Kültü, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
Durukan 2012: M. Durukan, Kappadokia’da, Argaios Dağı Çevresinde Hellenistik-Roma Dönemi Mezarları ve Ölü Kültü, İstanbul.
Düzgün 2013: T. Düzgün, “Kibyra Nekropolü ve Ölü Gömme Gelenekleri”, Pisidia Araştırmaları I, Sempozyum Bildiri Kitabı, (05-06-2012), (Ed. B. Hürmüzlü-M. Fırat- A. Gerçek), 271-284, Isparta.
Erdoğan 2011: A. Erdoğan, “Tripolis 2008- 2009 Yılı Kazıları”, KST 32.3, 328-347.
Erdoğan 2012: A. Erdoğan, “Tripolis”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları, (Ed.A. Çilingiroğlu-G. Polat-Z. Mercangöz), 314-332, İzmir.
Erdoğan ve Aktaş 2011: A. Erdoğan-R. Aktaş, “Tripolis Doğu Nekropolis Kazı Çalışmaları” ADerg 16, 1-82.
Erdoğan ve Çörtük 2009: A. Erdoğan-U. Çörtük, “Tripolis Kazısı 2007 Çalışmaları”, KST 30, 4, 107-138.
Ergeç 1995: R. Ergeç, Güney Kommagene Bölgesindeki Antik Dönem Nekropol ve Mezarları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
Er ve Söğüt 2005: Y.Er-B. Söğüt, “Dağlık Kilikia’da Olba-Diocaesarea Nekropollerindeki Kaya Mezarları”, TED 5, 97-110.
Habicht 1975: C. Habicht, “New Evidence on the Province of Asia”, JRS 65, 64 – 91.
Haspels 1971: E. Haspels, The Highlands of Phrygia Sites and Monuments I-II, Princeton.
Hürmüzlü 2007: B. Hürmüzlü, “Pisidia’da ‘Gömü Geleneklerinin’ Işığında Kültürler Arası İlişkiler”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi 15, 1-22.
Işık 1999: C. Işık, “Kaunos 1997 Araştırmaları”, KST 20.2, 195-205.
Jones 1971: A. H. M. Jones, The Cities of the Eastern Roman Provinces, Oxford.
Karagöz 2002 : Ş. Karagöz, “Eski Anadolu ve Ege uygarlıklarında deprem izleri”, Mimarlık Dergisi 303, 44-49.
Karauğuz vd. 2004: G. Karauğuz-H. İ. Kunt-O.Doğanay, Lykaonia Bölgesi Kaya Mezarları, Konya.
Kaya 2006: F. H. Kaya, Soli/Pompeipolis Mezar Tipolojisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İzmir.
Kızıl 1999: A. Kızıl, Karia Bölgesi Roma Dönemi Anıt Mezarları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
Koçak 2013: İ.E. Koçak, Magnesia ad Maeandrum Mezar Tipolojisi, (Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Kortanoğlu 2006: R. E. Kortanoğlu, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi Kaya Mezarları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
LadstÄtter ve Zimmermann 2011: S. Ladstatter- N. Zimmermann, Ephesos Duvar Resimleri - Hellenistik Dönemden Bizans Dönemine Kadar, İstanbul.
Linnemann 2013: J. C. Linnemann, Die Nekropolen von Diokaisareia. Diokaisareia in Kilikien, Band 3, Berlin, Boston.
Machatschek 1967: A. Machatschek, Die Nekropolen und Grabmäler im Gebiet von Elaiussa-Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien, Wien.
Mclauchlin 1985: E. Mclauchlin, Lydian Graves and Burial Customs, University of California Yayınlanmamış Doktora Tezi, Berkeley.
Pamir 2006: H. Pamir, “Doğu Akdeniz’de Bir Liman Kenti”, Hatay’da 10 Sıcak Gün, 105-111, Hatay.
Ramsay 1890: W. M. Ramsay, The Historical Geography of Asia Minor, London.
Ramsay 1895: W. M. Ramsay, The Cities And Bishoprics Of Phyrgia: I, Oxford.
Rosenbaum 1971: A. E. Rosenbaum, Anamur Nekropolü The Necropolis of Anemurium, Ankara.
Rosenbaum 1980: A. E. Rosenbaum, The Necropolis of Adrassus (Balabolu) in Rough Cilicia, Wien.
Rosenbaum vd. 1967: E. A. Rosenbaum-G. Huber-S. Onurkan, A Survey of Coastal Cities in Western Cilicia, Ankara.
Rousseau 2010: V. Rousseau, Late Roman Wall Painting at Sardis, The University of Wisconsin-Madison Yayınlanmamış Doktora Tezi, Madison.
Scarborough 1991: Y. E. Scarborough, The Funerary Monuments of Cilicia Tracheia, The University of Cornel, Yayınlanmamıs DoktoraTezi, İthaca.
Scarborough 2017: Y. E. Scarborough, The Funerary Monuments of Rough Cilicia and Isauria, Oxford.
Schneider 2008: E. E. Schneider, Elaiussa Sebaste, İstanbul.
Sevin 2013: V. Sevin, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I, Ankara.
Sivas 2012: T. T. Sivas, “Frig Kaya Mezarları”, Frigler Midas’ın Ülkesinde Anıtların Gölgesinde, (Ed. T. T. Sivas-H. Sivas), 260-287, İstanbul.
Spanu 2000: M. Spanu, “Bruial in Asia Minor during Imperal Period, with particular reference to Cilicia and Cappadocia”, Burial, Society and contex in the Roman Wold, (Ed. J. Pearce-M. Millet-M. Struck), 169-178, Oxford.
Şimşek 1997: C. Şimşek, Hierapolis Güney Nekropolü, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
Şimşek 2002a: C. Şimşek, 229-245 “Attouda Nekropolü”, 1. Uluslarası Aşağı B. Menderes Havzası, Tarih, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Sempozyumu, (15-16 Kasım 2001), (Ed. A. A. Öztürk), 229-245, Söke.
Şimşek 2002b: C. Şimşek, “Trapezopolis Nekropolü I”, Arkeoloji ve Sanat 109-110, 3-17.
Şimşek 2002c: C. Şimşek, “Trapezopolis Nekropolü II”, Arkeoloji ve Sanat 111, 27-40.
Şimşek 2011: C. Şimşek, “Eumeneia Antik Kenti Üzerine”, Eumeneia, Şeyhlü-Işıklı, (Ed. B. Söğüt), 1-18, İstanbul.
Şimşek vd. 2011: C. Şimşek,-M. Okunak-M. Bilgin, Laodikeia Nekropolü (2004-2010 Yılları), Laodikeia Çalışmaları 1-2, (Ed. C. Şimşek), İstanbul.
Şimşek 2013: M. Şimşek, Kibyra Yer Altı Oda Mezarları: Mimari Tipoloji, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Thomas 2007: E. Thomas, Monumentality and the Roman Empire. Architecture in the Antonine Age, New York.
Tonybee 1971: M. C. Tonybee, Death and Burial in The Roman Wold, Baltimore.
Üreten 2006: H. Üreten, “Tripolis Antik Kent Tarihi ve İnanç Coğrafyası: Tanrıça Leto Örneği”, Buldan Sempozyum Bildirileri (23-24 Kasım 2006), (Ed. İ. Ertuğrul-T. Tok), 941-949, Denizli.
Yılmaz 2007: N. Yılmaz, “Necropoleis and Funerary Monuments in Pisidia During the Roman Period”, Adalya 10, 157-204.
Zeyrek 2007: T.H. Zeyrek, “Yukarı Söğütlü Nekropollerinden Kaya Mezarları”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6, 2,
Zoroğlu 1994 L. Zoroğlu, Kelenderis I, Ankara. 194-221.
Zoroğlu 2000: L. Zoroğlu, “Kelenderis Nekropolü”, Olba 3, 115-133.