Çiler ÇİLİNGİROĞLU, Berkay DİNÇER, İsmail BAYKARA, Ece SEZGİN, Ahmet UHRİ, Canan ÇAKIRLAR, Didem TURAN, Ece DİNÇERLER

Kömür Burnu: İzmir-Karaburun’da Çok Dönemli Bir Prehistorik Buluntu Alanı

Karaburun Arkeolojik Yüzey Araştırması 2015-2017 yıllarında Kömür Burnu’nda arazi çalışmaları ger-çekleştirmiştir. Bu makale söz konusu çalışmaların sonuçlarını sunmaktadır. Kömür Burnu, çok dönemlibir arkeolojik alan olarak Paleolitik, Neolitik, Kalkolitik, Tunç Çağı ve Roma dönemlerine ait kalıntılarve malzemeler barındırmaktadır.Bu arkeolojik alan kıyı Batı Anadolu’da keşfedilmiş ilk in situ Paleolitik buluntu alanı olma özelliğinesahiptir. Alandaki bazalt yontma taş aletler iki yüzeyli formlar ve Levallois tekniğinin kullanımıyla karak-terize olmakta ve bu endüstri olasılıkla geç Alt Paleolitik veya erken Orta Paleolitik’e tarihlenmektedir.Alanda daha sonra MÖ 7. binyılın sonuna ait bir Neolitik Dönem yamaç yerleşimi kurulmuştur. KömürBurnu, Karaburun Yarımadası’nda bilinen tek Neolitik Dönem yerleşim alanıdır ve bu özelliğiyle yarıma-dadaki Neolitik Dönem materyal kültürü üzerine ilk verileri bize sağlaması açısından önem taşır. Alandaayrıca MÖ 2. binyıla ait yerel tipte ve Miken tipinde çanak çömlekler ele geçmiştir. Stratejik konumu,tatlı su kaynaklarına yakınlığı, bazalt hammaddenin erişilebilirliği ve deniz ürünlerinin varlığı nedeniyleKömür Burnu çağlar boyunca toplumlar tarafından tercih edilen önemli bir yerleşim alanı olmuştur.

Kömür Burnu: A Multi-Component Prehistoric Site in Karaburun, İzmir

The Karaburun Archaeological Survey Project conducted fieldwork at the site of Kömür Burnu in three seasons between 2015-2017. This paper is a presentation of this work. Kömür Burnu is a multi-component site with evidence from the Paleolithic, Neolithic, Chalcolithic, Late Bronze Age and Roman periods. It represents the first geologically in situ Paleolithic site in coastal western Turkey. The basalt industry in- cludes bifacial forms and the use of Levallois technique, indicating a probable late Lower or early Middle Paleolithic date for the hominin activity. The site was later occupied by early farmer-herders, possibly in the late 7th millennium BC. Kömür Burnu is the only known Neolithic site in Karaburun Peninsula. As such, it presents the first tangible evidence from Neolithic groups in this part of western Anatolia. The site also yielded a good collection of second millennium BC ceramics, along with few possible Mycenaean pieces. It appears that Kömür Burnu, with its strategic location and proximity to fresh water, marine re- sources and basalt offered prehistoric groups of multiple periods many advantages .

PDF

___

Arsebük 1998: G. Arsebük, “Yarımburgaz Mağarası, Pleistosen arkeolojisi ile ilgili son çalışmalara 1997 gözüyle özet bir bakış”, TÜBA-Ar 1, 9- 25.
Aykurt 2010: A. Aykurt, “Late Bronze Age Pottery from Çeşme Bağlararası”, Olba XVIII, 1-63.
Aykurt 2013: A. Aykurt, “An Updated Assessment on Western Anatolian Middle Bronze Age Chronology in Light of Excavations of the Izmir Region”, Colloquium Anatolicum XII, 37-78.
Bar-Yosef 1998: O. Bar-Yosef, “Early colonizations and cultural continuities in the Lower Paleolithic of western Asia”. In: M.D. Petraglia, R. Korisettar (yay. haz.); Early Human Behaviour in Global Context: The rise and diversity of the Lower Paleolithic record, New York, 221-279.
Baykara vd. 2016: İ. Baykara, B. Dinçer, S. Şahin, E. Koç, D. Silibolatlaz-Baykara, İ. Özer, M. Sağır, “2014 Yılı Van İli Neojen ve Pleistosen Dönemleri Yüzey Araştırması”, AST 33.2, 539-552.
Baykara vd. 2017: İ. Baykara, B. Dinçer, S. Şahin, D. Baykara, İ. H. Bolkan, “2015 Yılı Van İli Pleistosen Dönem Yüzey Araştırması”, AST 34.1, 295-314.
Blegen vd. 1950: C. W. Blegen, J. L. Caskey, M. Rawson ve J. Sperling, Troy: General Introduction, First and Second Settlements Volume 1. Part II: Plates. Princeton.
Caymaz 2008: T. Caymaz, “Urla Yarımadası Prehistorik Yerleşimleri”, Ege Üniversitesi ADerg 11, 1-56.
Caymaz 2013: T. Caymaz, “Yeni Veriler Işığında Orta Batı Anadolu Kalkolitik Çağı Kültürleri”, ADerg 13, 39-112.
Çakmakoğlu vd. 2013: B. Çakmakoğlu, F. Göktaş, M. Demirhan, C. Helvacı, “Karaburun Yarımadası’nın Kuzey Kesimindeki Killerin Stratigrafisi, Sedimantolojisi ve Ekonomik Kullanım Olanaklarının Araştırılması”, Türkiye Jeoloji Bülteni 56.1, 39-58.
Çilingiroğlu vd. 2004: A. Çilingiroğlu, Z. Derin, E. Abay, H. Sağlamtimur, İ. Kayan, Ulucak Höyük. Excavations Conducted Between 1995 and 2002, Leuwen.
Çilingiroğlu 2010: Ç. Çilingiroğlu, “Appearance of Neolithic Impressed Pottery in Aegean and Its Implications for Maritime Networks in the Eastern Mediterranean”,TÜBA-AR 13, 9-22.
Çilingiroğlu 2012: Ç. Çilingiroğlu, The Neolithic Pottery at Ulucak in Aegean Turkey. Organization of Production, Interregional Comparisons and Relative Chronology, BAR International Series 2426, Oxford.
Çilingiroğlu 2017: Ç. Çilingiroğlu, “The Aegean Before and After 7000 BC Dispersal: Defining Patterning and Variability”, Neo-Lithics 1.16, 32-41.
Çilingiroğlu vd. 2016: Ç. Çilingiroğlu, B. Dinçer, A. Uhri, İ. Baykara, C. Gürbıyık, C. Çakırlar, “New Paleolithic and Mesolithic Sites in the eastern Aegean: the Karaburun Archaeological Survey Project”, Antiquity Project Gallery, Antiquity 90, Issue 353, DOI: http://dx.doi.org/10.15184/ aqy.2016.168
Çilingiroğlu vd. 2017: Ç. Çilingiroğlu, A. Uhri, B. Dinçer, C. Gürbıyık, C. Çakırlar, G. Özçolak, E. Sezgin, “Karaburun Arkeolojik Yüzey Araştırması (KAYA) 2015”, AST 34.1, 151-174.
Çilingiroğlu vd. baskıda: Ç. Çilingiroğlu, B. Dinçer, İ. Baykara, A. Uhri, C. Gürbıyık, P. Özlem Aytaçlar, C. Çakırlar, “Karaburun Arkeolojik Yüzey Araştırması (KAYA) 2016”, AST 35.
Çilingiroğlu ve Çakırlar 2013: Ç. Çilingiroğlu, C. Çakırlar, “Towards configuring the neolithization of Aegean Turkey”, Documenta Praehistorica 40, 21-29.
Derin 2012: Z. Derin, “Yeşilova Höyük”, In. M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (yay. haz.); Neolithic in Turkey. New Excavations and New Research. Volume 4. Western Turkey, Istanbul, 177-195.
Dinçer 2010: B. Dinçer, “Bursa ve Çevresi Yüzey Araştırmaları 2008-2009 Tarihöncesi Buluntuları”, Arkeoloji ve Sanat 134, 1-16.
Dinçer 2016: B. Dinçer, “The Lower Paleolithic in Turkey: Anatolia and hominin dispersals out of Africa”, In. K. Harvati ve M. Roksandic (yay. haz.); Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human Evolution and its Context, Dordrecht, 213–228. ADerg XXIII
Dinçer 2017a: B. Dinçer, “Kütahya’da Paleolitik Çağ (Kuzeybatı Anadolu)”. Kütahya Müzesi Yıllığı IV (2016), 267-282.
Dinçer 2017b: B. Dinçer, Marmara Çevresinde Alt Paleolitik Çağ: İlk İnsan Hareketleri. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
Dinçer ve Slimak 2007: B. Dinçer, L. Slimak, “The Paleolithic of Turkish Thrace: Synthesis and Recent Results”, TÜBA-Ar X, 49-61.
Doronichev 2008: V. Doronichev, “The Lower Paleolithic in Eastern Europe and the Caucasus: A Reappraisal of the Data and New Approaches”, PaleoAnthropology 2008, 107-157.
Erdem ve Tanrıver 2016: A.Ü. Erdem, C. Tanrıver, “2015 yılı Bayraklı Höyük kazıları: Tunç Çağı Çalışmalarına Dair Ön Rapor”, ADerg 21, 1-9.
Erdoğan vd. 1990: B. Erdoğan, D. Altıner, T. Güngör, S. Özer, “Karaburun Yarımadasının Jeolojisi”, Maden Tetkik ve Arama Dergisi 111, 1-24.
Ersoy ve Koparal 2009: Y. Ersoy, E. Koparal, “Urla ve Seferihisar İlçeleri Yüzey Araştırması 2007 Yılı Çalışmaları”, AST 26.3, 73-90.
Galanidou vd. 2016: N. Galanidou, “The Acheulean site at Rodafnidia, Lisvori on Lesbos, Greece: part I”, In: K. Harvati, M. Roksandic (eds.); Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human Evolution and its Context, Dordrecht, Springer, 119-138.
Gilead 1970: D. Gilead, “Handaxe industries in Israel and the Near East”, WorldA 2 (1), 1-11.
Güleç vd. 2009: E. Güleç, T. White, S. Kuhn, İ. Özer, M. Sağır, H. Yılmaz, F. C. Howell, “The Lower Pleistocene lithic assemblage from Dursunlu (Konya), Central Anatolia, Turkey”, Antiquity 83, 11-22.
Günel 2010: S. Günel, “Mycenaean Cultural Impact on the Çine (Marsyas) Plain, Southwest Anatolia: The Evidence from Çine-Tepecik”, AnSt 60, 25-49.
Hood 1981: S. Hood, Excavations in Chios 1938-1955. Prehistoric Emporio and Ayio Gala, BSA 15–16 (supplement), London.
Horejs 2012: B. Horejs, “Çukuriçi Höyük. A Neolithic and Bronze Age settlement in the region of Ephesos”, In. M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm (yay. haz.); Neolithic in Turkey. New Excavations and New Research. Volume 4. Western Turkey, Istanbul, 117-131.
Işık 2012: Ş. Işık, Karaburun Yarımadası’nın Tarihsel Coğrafyası, İzmir.
Kalafatçıoğlu 1961: A. Kalafatçıoğlu, “Karaburun Yarımadasının Jeolojisi”, Maden Tetkik ve Arama Dergisi 56, 53-62.
Kansu 1963: Ş.A. Kansu, “Ege (İzmir) Alt Paleolitiğine Ait İlk Not”, Belleten 27.107, 485-490.
Kansu 1969: Ş.A. Kansu, “İzmir Dolaylarında Bulunan İkinci Bir Alt Paleolitik Alete Ait Not”, Belleten 33/129, 79-80.
Keil 1912: J. Keil, “Forschungen in der Erythraia II.” ÖJh 15, 49-76.
Kelder 2006: J. M. Kelder, “Mycenaeans in Western Anatolia” In. J.P. Stronk ve M.D. de Weerd (yay. haz.); TALANTA Proceedings of the Dutch Archaeological and Historical Society, Volumes 36-37, 49-88.
Konakçı 2015: E. Konakçı, “Ayasuluk Tepesi Orta Tunç Çağı Seramiği Üzerine Bir Değerlendirme”, In. C. Şimşek, B. Duman, E. Konakçı (yay. haz.); Mustafa Büyükkolancı’ya Armağan, İstanbul, 381-404.
Kopaka ve Matzanas 2009: K. Kopaka, C. Matzanas, “Palaeolithic industries from the island of Gavdos, near neighbour to Crete in Greece”, Antiquity Project Gallery, Antiquity 83, Issue 321.
Koparal vd. 2017: E. Koparal, V. Emirciler, M. Massa, “Urla ve Seferihisar ilçeleri yüzey araştırması 2015 yılı çalışmaları”, AST 34.1, 483-504.
Koşay ve Gültekin 1949: H Koşay, H.Gültekin H, “Karaburun (İzmir) Çakmak Civa Madeninde Öntarih Buluntuları“, Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi V, 16-25.
Kuhn 2010: S. L. Kuhn, “The Yarımburgaz Lithic Assemblage”, In: F. C. Howell, G. Arsebük, S. L. Kuhn, M. Özbaşaran, M. C. Stiner (yay. haz.) Culture and Biology at a Crossroads: The Middle Pleistocene Record of Yarimburgaz Cave (Thrace, Turkey), İstanbul, 93-129.
Kuhn vd. 2015: S. L. Kuhn, B. Dinçer, N. Balkan-Atlı, M. K. Erturaç, “Paleolithic occupations of the Gollu Dag, Central Anatolia, Turkey”, Journal of Field Archaeology, 40.5, 581-602.
Lıchter vd. 2008: C. Lichter, L. Herling, K. Kasper, R. Meriç, “Im Westen nichts Neues? Ergebnisse der Grabungen 2003 und 2004 in Dedecik-Heybelitepe” IstMitt 58, 13-65.
Lykousıs 2009: V. Lykousis “Sea-level changes and shelf break prograding sequences during the last 400 ka in the Aegean margins: Subsidence rates and palaeogeographic implications” Continental Shelf Research 29: 2037-2044.
Maddy vd. 2015: D. Maddy, D. Schreve, T. Demir, A. Veldkamp, J. R. Wijbrans, W. van Gorp, D. J. J. van Hinsberger, M. J. Dekkers, R. Scaife, J. M. Schoorl, C. Stemerdink, T. van der Schriek, “The earliest securely-dated hominin artefact in Anatolia?”, Quaternary Science Reviews 109, 68-75.
Milić ve Horejs 2017: B. Milić, B. Horejs, “The Onset of Pressure Blade Making in Western Anatolia in the 7th Millennium BC: A Case Study from Neolithic Çukuriçi Höyük” In. B. Horejs (yay. haz.), Çukuriçi Höyük 1: Anatolia and the Aegean from the 7th to the 3rd Millennium BC, OREA 5, Vienna, 27-46.
Milić 2014: M. Milić, “PXRF characterisation of obsidian from central Anatolia, the Aegean and central Europe” JASc 41, 285-296.
Milić 2016: M. Milić, “A question of scale? Connecting communities through obsidian exchange in the Neolithic Aegean, Anatolia and Balkans” In B.
Molloy (yay. haz.), Of Odysseys and Oddities: Scales and modes of interaction between prehistoric Aegean societies and their neighbours, Sheffield Studies in Aegean Prehistory, Oxford, 97-123.
Minzoni-Deroche 1987: A. Minzoni-Déroche, Le Paléolithique du bassin du Nizip (Gaziantep), Istanbul.
Mountjoy 1998: P. Mountjoy, “The East Aegean West Anatolian Interface in the Late Bronze Age: Mycenaeans and the Kingdom of Ahhiyawa”, AnSt 48, 33-67. Mountjoy 1999: P. Mountjoy, Regional Mycenaean Decorated Pottery. Volume 1. Deutsches Archaeologisches Institut, Rahden. Mountjoy 2006: P. Mountjoy, “Mykenische Keramik in Troia -ein Überblick”, In. M.O. Korfmann (yay. haz.); Troia: Archaeologie eines Siedlungshügels und seiner Landschaft, Mainz, 241-252.
Özbek ve Erdoğu 2014: O. Özbek, B. Erdoğu, “Initial Occupation of the Gelibolu Peninsula and Gökçeada (Imbros) Island in the pre-Neolithic and Early Neolithic”, Eurasian Prehistory 11/1-2, 97-128.
Özçelik 2017: K. Özçelik, “Ege Bölgesi’nde Neandertal İnsanın İzleri”, Dil ve Tarih-Coğrafya Dergisi 57.1, 525-537.
Özçelik vd. 2016: K. Özçelik, G. Kartal, B. Fındık, “Denizli İli Prehistorik Dönem Yüzey Araştırması”, AST 33.1, 377-396.
Pavúk 2010: P. Pavúk, “Minyan or not. The Second Millennium Grey Ware in Western Anatolia and its Relation to Mainland Greece”, In. A. Philippa- Touchais, G. Touchais, S. Voutsaki, J. Wright (yay. haz.); MESOHELLADICA: The Greek Mainland in the Middle Bronze Age, Paris, 931-943.
Pavúk 2014: P. Pavúk, Troia VI Früh und Mitte. Keramik, Stratigraphie, Chronologie. Studia Troica Monographien 3, Bonn.
Pavúk ve Rıgter 2006: P. Pavúk, W. Rigter, “Goblets, Schüsseln und Kratere -Die Keramik der Perioden Troia VI und VIIa”, In. M.O. Korfmann (yay. haz.); Troia: Archaeologie eines Siedlungshügels und seiner Landschaft, Mainz, 231-240.
Pınarcık 2015: P. Pınarcık, “Batı Anadolu tarihi açısından Karaburun Yarımadası’nın Önemi” In. E. Okan, A. Cenker (yay. haz.), Prof. Dr. Ömer Özyiğit’e Armağan, İstanbul, 347-361.
Polat 2018: S. Polat, “Prehistorik Arkeoloji Çalışmaları Açısından Travertenlerin Önemi: Sürmecik (Banaz) Örneği”, Marmara Coğrafya Dergisi 37, 306-321.
Roosevelt ve Luke 2010: C. Roosevelt, C. Luke, “Central Lydia archaeological survey: 2008 results”, AST 27.2, 1-24.
Roosevelt ve Luke 2017: C. Roosevelt, C. Luke, “The Story of a Forgotten Kingdom? Survey Archaeology and the Historical Geography of Central Western Anatolia in the Second Millennium BC”, EJA 20.1, 120-147.
Sağlamtimur 2012: H. Sağlamtimur, “The Neolithic settlement of Ege Gübre”, In. M. Özdoğan, N. Başgelen, P. Kuniholm (yay. haz.); Neolithic in Turkey. New Excavations and New Research. Volume 4. Western Turkey, Istanbul, 117-131.
Schoop 2005: U. D. Schoop, “Das anatolische Chalcolithikum” Urgeschichtliche Studien I. Rehmshalden.
Slımak ve Dinçer 2007: L. Slimak, B. Dinçer, “Kaletepe Deresi 3. Orta Anadolu’da Tabakalanma Veren Bir İlk Paleolitik Çağ Yerleşmesi”, TÜBA-Ar X, 33- 47.
Strasser vd. 2010: T. F. Strasser, E. Panagopoulou, C. N. Runnels, P. M. Murray, N. Thompson, P. Karkanas, F. W. McCoy, K. W. Wegmann, “Stone Age Seafaring in the Mediterranean: Evidence from Plakias Region for Lower Palaeolithic and Mesolithic Habitation of Crete”, Hesperia 79, 145-190.
Strasser vd. 2011: T. F. Strasser, C. Runnels, K. Wegmann E. Panagopoulou, F. McCoy, C. DiGregorio, P. Karkanas, N. Thompson, “Dating Palaeolithic sites in southwestern Crete, Greece”, Journal of Quaternary Science 26.5, 553-560.
Taşkiran 2008: H. Taşkıran, “Réflexions sur l’Acheuléen d’Anatolie”, L’anthropologie 112, 140-158.
Taşkiran 2017: H. Taşkıran, “Uşak Banaz Sürmecik Paleolitik Kazısı – 2016”, 39. Uluslararası Kazı, AST, sözlü bildiri (22-26 Mayıs 2017, Bursa).
Taşkiran ve Z. Taşkiran 2011: H. Taşkıran, Z.Taşkıran, “İki yüzeyli aletlerin Anadolu’daki dağılımında yeni bir nokta: Afyonkarahisar”, In: H. Taşkıran, M. Kartal, K. Özçelik, M. B. Kösem, G. Kartal (yay. haz.); Işın Yalçınkaya’ya Armağan, Ankara, 235-244.
Tourloukis ve Karkanas 2012: V. Tourloukis, P. Karkanas, “The Middle Pleistocene archaeological record of Greece and the role of the Aegean in hominin dispersals: new data and interpretations”, Quaternary Science Reviews 43, 1-15.
Uhri vd. 2010: A. Uhri, A.K. Öz, O. Gülbay, “Karaburun/ Mimas Yarımadası Araştırmaları”, Ege Üniversitesi ADerg 15, 15-20.
Vialet vd. 2018: A. Vialet, S. Prat, P. Wilms, M. C. Alçiçek, “The Kocabaş (Denizli Basin, Turkey) at the crossroads of Eurasia: New insights from morphometric and cladistics analyses”, Comptes Rendus Palevol (baskıda).