Olasılık Kuramının Doğuşu

Tarihsel süreç olasılık kuramının kumardan (şans oyunlarından) doğduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, bu köken, söz konusu kuramın gelişmesi doğrultusunda bir hızlandırıcı olduğu gibi, bir engelleyici olarak da işlev görmüştür. Olasılık (probability), salt kumarla ilişkili bir kavram olarak kalsaydı, Girolamo Cardano'nun eğilim (proclivity) kavramından pek öteye gidemezdi. Tarihsel süreçteki dönüm noktası, olasılık ile bilgideki belirsizlik arasındaki ilişkinin açıklıkla anlaşıldığı andır. Blaise Pascal'm olasılık kuramı açısından yaşamsal önemdeki bir başarısı olan bu buluş söz konusu kuramının gelişmesinin önündeki engelleri kaldırmıştır.

The Birth of the Probability Theory

The historical process has been pointed out that the probability theory has been born from the gambling (the games of chances). This root, however, plays a role as an accelerator as well as a barrier for the probability theory to develop. The concept of probability could not go beyond Girolamo Cardano's concept of the proclivity if it were stayed a topic in relation only to the games of chances. The turning point in the historical process is the event in which it is clearly understood the relation of probability with uncertainty of knowledge. The discovery, which was the vital success of Blaise Pascal from the perspective of the probability theory, has been put the barriers out of sight for that theory to develop.

PDF

___

ARİSTOTELES (1996), Metafizik (İstanbul: Sosyal Yayınlar) (Çev.: Ahmet Arslan).
BACON, F. (1986), Denemeler (İstanbul: İnkılap Kitabevi) (Çev.: Akşit Göktürk).
BEAN, G. E. (2001), Eski Çağda Ege Bölgesi (İstanbul: Arion Yayınevi) (Çev.: inci Delemen).
BOYER, C. B./MERZBACH, U. C. (1989), A History of Mathematics (New York: John Wiley and Sons).
CARRIERE, J. C. (1991), Mahabharata (İstanbul: Can Yayınları) (Çev.: Nazım Aslan)
COOKE, R. (1997), The History of Mathematics (New York: John Wiley and Sons).
DAVID, F. N. (1955), "Dicing and Gaming (A Note on the History of Probability)," Biomethka, Vol. 42:1-15.
EVES, H. (1964), An Introduction to the History of Mathematics, (New York: Holt, Rinehart and Winston).
GILLIES, D. (2000), Philosophical Theories of Probability (London: Routledge).
GÖKBERK, M. (2002), Felsefe Tarihi (İstanbul: Remzi Kitabevi).
HACKING, 1.(1975), The Emergence of Probability (Cambridge: Cambridge University Press).
HALD, A. (1990), A History of Probability and Statistics and Their Applications before 1750 (New York: John Wiley and Sons).
HASOFER, A. M. (1967), "Random Mechanism in Talmudic Literature," Biometrika, Vol. 54: 316-321.
HEISENBERG, W. (1968), Çağdaş Fizikte Doğa (İstanbul: Çan Yayınları) (Çev.: Vedat Günyol-Orhan Duru).
HOMEROS (2002), llyada (İstanbul: Can Yayınları) (Çev.: Azra Erhat-A. Kadir)
KASNER, E./ NEWMAN, J. (1997), Mathematics and the Imagination (New York: Penguin Books).
KRANZ, W. (1984), Antik Felsefe (İstanbul: Sosyal Yayınlar) (Çev.: Suad Y. Baydur).
MATTA (1995), İncil (İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları).
MİLLİYET (1991), Bilim ve Teknoloji Ansiklopedisi (İstanbul: Milliyet Tesisleri).
NEEDHAM, J. (1983), Doğunun Bilgisi, Batının Bilimi (Ankara: MAB) (Der.: A.N. Acar; H.Ü. Nalbantoğlu, A. Akçay, M. Yılmazer)b
ORE, O. (1960), "Pascal and the Invention of Probability Theory," American Mathematical Montly, Vol. 67, No 5: 409-419.
PLATO, J. V. (1994), Creating Modern Probability (Cambridge: Cambridge University Press).
POPPER, K. (1998), Bilimsel Araştırmanın Mantığı (İstanbul: YPY Kazım Taşkent Klasik Yapıtlar • Dizisi) (Çev.: İlknur Aka-İbrahim Turan).
PRIGENT, S./SIMONI, G. (1982), Kim Kimdir (İstanbul: Başkan Yayınlan) (Çev.: Mehmet Arseven).
SAMBURSKY, S. (1956), "On the Possible and Probable in Ancient Greece," Osiris, Vol. 12:35-48.
SENA, C. (1974), Filozoflar Ansiklopedisi (İstanbul: Remzi Kitabevi).
SHEYNIN, O. B. (1968), "A Note on the Early History of the Law of Large Numbers," Biometrika, Vol. 45: 282.
WEBER, A. (1991), Felsefe Tarihi (İstanbul: Sosyal Yayınları) (Çev.: H. Vehbi Eralp)
WELLS, D. (2000), Matematiğin Gizli Dünyası (İstanbul: Mavi Ada Yayınları) (Çev.: Selçuk Alsan).