2015

Taklîdî İmanın Geçerliliği

Bazı âlimler, itikadî konularda akıl yürütmeye karşı çıkmışlardır. Bazı âlimler ise itikadî konularda akıl yürütmenin caiz olduğunu söylemişlerdir. Bazılarına göre de kimileri iman esaslarını ancak akıl yürütme yoluyla bilebilir, bunların itikadî konularda istidlalde bulunması vaciptir. Bu görüşleri benimseyen âlimler taklit yoluyla imanın geçerli olduğunu düşünürler. Onlara göre mukallidin imanı, ahirette kişinin kurtuluşu için yeterlidir. Kelam âlimlerin hemen hepsi itikadî konularda akıl yürütmenin vacip olduğunu söylerler. Ancak Eş‗arîlere ve Maturîdîlere göre taklit yoluyla iman eden kimse, istidlali terk ettiği için günahkâr olmakla birlikte, mümindir. Mu‘tezile‘den bazıları istidlali terk etmenin büyük olduğunu ve büyük günahın kişiyi imandan çıkarttığını (el-menzile) söylemişlerdir. Diğer bazıları da taklidin bilgi kaynağı olmayacağını ve mukallidin mümin sayılamayacağını ileri sürmüşlerdir

Anahtar Kelimeler:

İman, marifetullâh, akıl yürütme, taklidî iman, vacip

“Validity and Authenticity of Imitatively Belief”

Some scholars opposed reasoning in matters of faith. Some others say that such reasoning is religiously permissible. Still some others stated that certain people know the articles of faith only by way of reasoning and hence it is obligatory for them to do so. All scholars who are of these views also think that faith by imitation (taqlid) is valid and acceptable. So faith by blind following is sufficient for salvation in the hereafter. Almost all Muslim theologians claim that reasoning in matter of faith is a religious obligation for everyone. According to the Ash‗ariyyah and the Maturidiyyah, although he who has faith through following an authority commits a sin for refraining from reasoning, he is still a believer. On the other hand, certain Mu‗tazili scholars asserted likewise that such a believer is charged with grave sin for refraining from resoning, but they also claimed that this sin obliterates the faith of that believer, places him in an in-between position (al-manzilah). Yet some other Mu‗tazilites argue that imitation or following blindly cannot be a source of knowledge and whoever believes by imitating the beliefs of Muslim society cannot be considered as a fatihful

Keywords:

Faith, knowledge of God, reasoning, faith by imitation,

PDF

___

‗Abdillah, Halid b., Menhecü Ehli's-Sünne ve‟l-Cema‛a ve Menhecü‟l-Eşâ‛ira fî Tevhîdi‟llâhi Ta‛âlâ, Medine, 1995.
El-Âmidî, Ebu‘l-Hasen Seyfuddîn, Ebkâru‟l-Efkâr fî Usûli‟d-Dîn, Ayasofya Kütüphanesi, no: 2165.
El-Bağdâdî, Abdulkâhir Tâhir, el-Fark beyne‟l-Firak, tah. M. M. Abdulhamîd, Beyrut: el- Mektebetu‘l-‗Asriyye, 1995.
--------- Usûlu‟d-Dîn, Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1981.
Birinci, Züleyha, ―Ebû Mutî‗ Rivâyetli ―el-Fıkhu‟l-Ekber Şerhi‖nin Müellifi Meselesi,‖ M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 35:2 (2008).
El-Cûzcânî, ‛Atâ b. Ali, Şerhu‟l-Fıkhı‟l-Ekber, Haydarâbâd: Meclisi Dâ‘ireti‘l-Ma‘ârifi‘n- Nizâmiyye, 1321.
Dağ, Mehmet, ―Eşari Kelamında Bilgi Problemi,‖ İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi, 4 (1980).
Ebû Hanife, ―el-Âlim ve‘l-Muteallim,‖ İmam-ı Azam‟ın Beş Eseri, Mustafa Öz (ed.), İstanbul: İFAV Yayınları, 1992.
--------- ―el-Fıkhu‘l-Ebsat,‖ İmam-ı Azam‟ın Beş Eseri, Mustafa Öz (ed.), İstanbul: İFAV Yayınları, 1992.
Ebû Uzbe, el-Hasen b. Abdilmuhsin, er-Ravdatu‟l-Behiyye fîmâ beyne‟l-Eşâ‛ira ve‟l- Mâturîdiyye, Haydarabad: Meclisi Dâireti‘l-Ma‘ârifi‘n-Nizâmiyye, 1322.
Ebû Ya‛lâ, İbn Ferrâ Muhammed b. Huseyn, el-Mu‛temed fî Usûli‟d-Dîn, tah. V. Z. Harrâd, Beyrut: Dâru‘l-Maşrık, 1974.
El-Eş‛arî, Ebu‘l-Hasen, Kitâbu‟l-Luma„ fi‟r-Reddi alâ Ehli‟z-Zeyğ ve‟l-Bida„, tah. R. J. Maccarty, Beyrut: Matba‘atu‘l- Katolikiyye, 1953.
--------- Risâle fî İstihsâni‟l-Havd fî „Ilmi‟l-Kelâm, tah. R. J. Maccarty, Beyrut: Matba‗atu Katulikiyye, 1953.
Fuzulî, Muhammed b. Süleyman, Matla‛u‟l-‛İtikâd fî Ma‛rifeti‟l-Mebde′i ve‟l-Ma‛âd, tah. Muhammed b. Tavid et-Tancî, Ankara: A.Ü.İ.F. Yayınları, 1962.
El-Hemedânî, Kâdî Abdulcebbâr, ―el-Muhtasâr fî Usûli‘d-Dîn,‖ Resâilu‟l-Adl ve‟t-Tevhid, tah. M. Ammara, Kahire: Müessesetu Dâri‘l-Hilâl, 1971.
--------- el-Muğnî fî Ebvâbi't-Tevhîd ve'l-‛Adl, Kahire: Dâru‘l-Kutub, 1963.
--------- Şerhu‟l-Usûli‟l-Hamse, tah. Abdülkerim ‛Usman, Kahire: Matbaatu‘l-İstiklâl, 1988.
El-Hudarî, Muhammed, Usûlu'l-Fıkh, Beyrut: Dâru‘l-İhyâi‘t-Turâsi‘l-Arabî, 1969.
El-Gazzalî, Ebû Hamid Muhammed, el-Munkız mine‟d-Dalâl, İstanbul: Hakikat Kitabevi, 1994.
--------- ―İlcâmu‘l-Avâm an ‛İlmi‘l-Kelâm,‖ el-Munkız mine‟d-Dalâl (İstanbul: Hakikat Kitabevi, 1994) içinde.
Guleyman, Abdullah, ―Allah‘ı Bilmede İstidlal Mi Yoksa Tevhid Mi Gerekir?,‖ terc. Ramazan Altıntaş, Yeni Ümit, 36 (1997). ss. 19-26.
İbn Cevzî, Ebu‘l-Ferec Abdurrahman, Nakdu‟l-„Ilm ve‟l-‛Ulemâ ev Telbîsü İblîs, tah. M. Mehdi el-İstanbulî, Şam: Kutubi‘s-Sakâfiyye, 1976.
İbn Hazm, el-İhkâm fî Usûli‟l-Ahkâm, tah. A. M. Şakir, [Kahire], Matba‘atu‘s-Sa‘âde, 1347.
--------- el-Usûl ve‟l-Furû‟, Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1984.
--------- Kitâbu‟l-Fasl fi‟l-Milel ve‟l-Ehvâi ve‟n-Nihal, Kahire: Matbaatu‘t-Temeddün, 1321.
İbn Humâm, Kemâleddin, Kitâbu‟l-Musâyere, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
İbn Murtazâ, Ahmed b. Yahya, Kitâbu Tabakâti‟l-Mu‛tezile, tah. Susanna Diwald-Wilzer, Beyrut: Imprimerie Catholique, 1961.
İbn Rüşd, Ebu‘l-Velîd Muhammed b. Ahmed, ―Kitâbu‘l-Keşf an Menâhici'l-Edille,” terc. N. Ayasbeyoğlu, İbn Rüşd‟ün Felsefesi, N. Ayasbeyoğlu (ed.), Ankara: TTK Yayınları, 1955.
İbn Teymiyye, Ebu‘l-Abbâs Takıyyu‘d-Dîn, Mecmu‛u‟l- Fetavâ, tah. Abdurrahman b. Mu- hammed, Mekke: Dâru‘l-Âlemi‘l-Kutub, 1381-1386.
--------- Der‟u Te„ârudi‟l-„Akl ve‟n-Nakl ev Muvâfakatu Sahîhu‟l-Menkûl li-Sarîhi‟l-Ma‟kûl, tah. M. Reşâd Sâlim, Riyad: Câmi‘atu İmâm Muhammed b. Su‘ûd, 1979.
El-İsfahânî, Râğıb, el-Mufradât fî Elfâzi‟l-Kur'ân, tah. Safvan Adnan Davudî, Beyrut: Dâru‘l- Kalem, 1997.
İzutsu, Toshihiko, Kur'an‟da Allah ve İnsan, terc. Süleyman Ateş, (İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, tsz.).
El-Mâturîdî, Ebu Mansûr Muhammed, ―Risâle fi‘l-Akâ‘id,‖ İslam Akaidine Dair Eski Metinler-I-, Y. Ziya Yörükan (ed.), İstanbul: A.Ü.İ.F. Yayınları, 1953.
--------- Kitâbu‟t-Tevhîd, tah. Fethullah Huleyf, Beyrut: el-Mektebetu‘l-İslâmiyye, 1970.
El-Muhâsibî, Hâris b. Esed, Kitâbu‟r-Ri‛âye li-Hukûkillâh, tah. Margaret Smith, Londra: Gibb Memorial, 1940.
En-Nesefî, Ebu‘l-Mu‛în Meymun b. Muhammed, Tebsıratu‟l-Edille fî Usûli‟d-Dîn, tah. Hüseyin Atay, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1994.
En-Nîsaburî, Ebû Reşîd Saîd b. Muhammed, el-Mesâ‟il fi‟l-Hılâf beyne‟l-Basriyyîn ve‟l- Bağdâdiyyîn, tah. M. Ziyâde, R. es-Seyyid, Beyrut: Ma‗hedu'l-Enmâ'i'l-‛Arabî, 1979.
El-Pezdevî, Ebu‘l-Yusr, Ehl-i Sünnet Akaidi, terc. Şerafeddin Gölcük, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1988.
Rahman, Fazlur, Allah'ın Elçisi ve Mesajı –Makaleler I-, terc. Adil Çiftçi, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1997.
Er-Rassî, El-Kâsım, ―Usûlu‘l-Adl ve‘t-Tevhîd,‖ Resâilu‟l-Adl ve‟t-Tevhîd, tah. Muhammed Ammâra, Kahire: Müessesetu Dâri‘l-Hilâl, 1971.
Es-Sâbûnî, Nureddin, el-Bidâye fî Usûli'd-Dîn, tah. Bekir Topaloğlu, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1995.
Serhendî, Ahmed Faruk (İmam Rabbânî), Mektûbât, terc. H. H. Işık, İstanbul: Hakikat Kitabevi, 2008.
Eş-Şehristânî, Ebu‘l-Feth Muhammed b. Abdilkerîm, el-Milel ve‟n-Nihal, tah. Emir Ali Mehnâ, Ali Hasen Fâur, Beyrut: Dâru‘l-Ma‛rife, 1995.
Şeyhzade, Nazmu'l-Ferâid, İstanbul: el-Matba‘atu'l-Âmira, 1288.
Et-Taftazânî, Sa‛duddin, Şerhu'l-Makâsıd, tah. Abdurrahmân Umeyra, Ammân: Âlemu‘l- Kutub, 1407.
Yücedoğru, Tevfik, ―Mukallidin İmanı‖, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14:1 (2005).