Makâm-ı Mahmûd Ayetine Farklı Bir Yaklaşım

İsra suresinin 79. ayetinde geçen makām-ı mahmûd terkibi genelde şefaat olarak anlaşılmaktadır. Ancak Mekke döneminde nâzil olan bu ayet ve nâzil olduğu doğal tarihî ortamı, anlama ilkeleri ışığında analiz edildiğinde ortaya farklı bir anlam çıkmaktadır: Makām-ı mahmûd ayeti, Hz. Muhammed‟in bağımsız, özgür yeni bir vatana; Medine‟ye gönderileceğini konu almaktadır. Makaleye göre bu, geleneksel anlayışa aykırı düşmektedir; ancak makām-ı mahmûdun gerçek anlamı budur. Bu sonuç, Kur‟ân kavramları ile ilişkili rivayetlerin Kur‟ân tefsirleri üzerinde olumsuz etkiler yapabildiğini ortaya koymaktadır

Anahtar Kelimeler:

Kur‟ân, Hz. Peygamber, Tefsir, makâm-ı mahmûd, vatan, bağımsızlık, Medine, şefaat

A Different Approach to the Verse of Maqām Mahmüd

The expression of maqām mahm d which occurs in the Qur‟ān 17/79 has been understood as intercession (حػافش) in general. But when we analyze this Meccan verse and its natural historical atmosphere in the light of the principles of interpretation, we find a different meaning: the maqām mahm d verse means that Muhammad will be sent to a free and independent homeland (i.e. Medina). Although this meaning contradicts the commonly accepted interpretation, it turns out to be the real meaning of the maqām mahm d. This conclusion clarifies that the traditional narratives about Qur‟ānic concepts could affect the Qur‟ānic commentaries in a negative way

Keywords:

The Qur‟ān, Muhammad, Commentary, maqām mahm d, homeland, independence, Medina, intercession (حػافش),

PDF

___

Akbaş, Bahattin, Hadislere Göre Hz. Peygamber'in Şefaati Meselesi (yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1994).
Albayrak, Halis, Kur‟ân‟ın Bütünlüğü Üzerine, İstanbul: Şule Yayınları, 1992.
Ateş, Süleyman, Kur‟ân‟a Göre Hz. Muhammed‟in (s.a.s.) Hayatı, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 2008.
---------, Yüce Kur‟ân‟ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
El-Bağavî, Me„âlimu‟t-Tenzîl, nşr. H. A. el-„Akk ve Mervan Süvâr. Beyrut: Dâru‟l-Ma„rife, 1992.
Bâzergân, Mehdî, Kur‟ân‟ın Nüzul Süreci, çev. Yasin Demirkıran ve M. Muhammed Feyzul- lah Ankara: Fecr Yayınları, 1998).
Bedir, Ahmet, Baküvî Tefsirinin Tahlil ve Tahrîci, (yayınlanmamış doktora tezi, Harran Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa 1997). Eser, daha sonra Ahmet Dolunay imza- sıyla, Gerçeğin Doğuşu; Alevî Kur‟ân Tefsiri adıyla iki cilt halinde neşredilmiştir (İstanbul: Merkür Yayınları, 2000).
El-Beydâvî, Envâru‟t-Tenzîl ve Esrâru‟t-Te‟vîl, İstanbul: Matba„a-i „Âmire, 1319.
Bursevî, İsmail Hakkı, Rûhu‟l-Beyân, İstanbul: Eser Neşriyat, 1389.
Cündioğlu, Dücane, Kur‟ân‟ı Anlamanın Anlamı, İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2009.
Derveze, İzzet, et-Tefsîru‟l-Hadîs; Nüzul Sırasına Göre Kur‟ân Tefsiri, İstanbul: Ekin, 1998.
---------, Kur‟ân‟a göre Hz. Muhammed‟in Hayatı, İstanbul: Ekin, 1998.
Ed-Dihlevî, Şah Veliyullah, el-Fevzü‟l-Kebîr fî Usûli‟t-Tefsîr, çev. Mehmed Sofuoğlu. İstan- bul: Çağrı Yayınları, 1980.
Ebû Hayyân, el-Bahru‟l-Muhît, Beyrut: Dâru İhyâ‟i‟t-Türâsi‟l-„Arabî, 1990.
Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur‟ân Dili (HDKD), İstanbul: Matbaa-i Ebüzzıya, 1936.
Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan, 1980.
III. Kur‟ân Haftası Kur‟ân Sempozyumu, 13-19 Ocak 1997 (Ankara: Fecr Yayınları, 1998)
İbn „Atıyye el-Endelüsî, el-Muharraru‟l-Vecîz fî Tefsîri‟l-Kitâbi‟l-„Azîz, nşr. Abdüsselâm „A. Muhammed. Beyrut: Dâru‟l-Kütübi‟l-„İlmiyye, 1993.
İbn Hacer, Fethu‟l-Bârî, Kahire: Dâru‟l-Hadîs, 2004.
İbn Kesîr, Tefsîru‟l-Kur‟âni‟l-„Azîm, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1987.
İslamî Araştırmalar Dergisi, Ankara, 1996.
Kâşânî, Abdürrezzak, Te‟vîlât-ı Kāşâniyye, nşr. M. Vehbi Güloğlu, çev. Alirıza Doksanyedi. Ankara: Kadıoğlu Matbaası, 1988,
Kur‟an‟ı Anlamada Tarihsellik Sempozyumu, İstanbul: Bursa KURAV, 2000.
Kurtubî, el-Câmi„u li-Ahkâmi‟l-Kur‟ân, Beyrut: Dâru İhyâ‟it-Türâsi‟l-„Arabî, 1995.
El-Maturidî, Ebu Mansûr, Te‟vilâtü‟l-Kur‟ân, nşr. Bekir Topaloğlu ve diğerleri. İstanbul: Mizan Yayınları 2006.
El-Mâverdî, en-Nuket ve‟l-‟Uyûn, nşr. es-Seyyid b. „Abdülmaksûd. Beyrut: Dâru‟l-Kutubi‟l- „İlmiyye, tsz.
Palovî, „Abdülfettah, Zübdetü‟l-„İrfân, İstanbul: Hilal Yayınları, tsz.
Pekolcay, A. Necla, “Mevlid,” Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2004.
Rahman, Fazlur, İslâm ve Çağdaşlık, çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yayın- ları, 1998.
Er-Râzî, Fahreddin, Mefâtîhu‟l-Ğayb, Beyrut: Dâru‟l-Kütübi‟l-„İlmiyye, 1990.
Es-San„ânî, Abdürrezzak, Tefsîru‟l-Kur‟âni‟l-„Azîz, nşr. A. Emin Kal„acî. Beyrut: Dâru‟l- Ma„rife, 1991.
Serinsu, Ahmet Nedim, Kur‟ân‟ın Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzulün Rolü, İstanbul: Şule Yayınları, 1994.
Es-Suyûtî, Celâleddîn, Lübâbu‟n-Nukûl fî Esbâbi‟n-Nuzûl, Dimaşk: Dâru Kuteybe, 1987.
---------, ed-Dürru‟l-Mensûr fi‟t-Tefsiri bi‟l-Me‟sûr, Beyrut: Dâru‟l-Fikr, 1983.
Eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali, Fethu‟l-Kadîr el-Câmi„u Beyne Fenneyi‟r-Rivâye ve‟d- Dirâye mine‟t-Tefsîr, Kahire: Şeriketü ve Matba„atu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1964.
Et-Taberî, İbn Cerir, Câmi„u‟l-Beyân „an Te‟vîli Âyi‟l-Kur‟ân, Beyrut: Dâru‟l-Ma„rife, 1978.
Tâhir b. „Âşûr, et-Tahrîr ve‟t-Tenvîr, Beyrut: Müessesetü‟t-Târîh, 2000.
Vâhidî, Esbâbu‟n-Nüzûl, Kahire: Müessesetül-Halebî ve Şurekâhu, 1968.
Yıldırım, Suat, Peygamberimizin Kur‟ân‟ı Tefsiri, İzmir: Işık Akademi Yayınları, 2006.
Ez-Zemahşerî, el-Keşşâf „an Hakā‟ikı Ğavâmidı‟t-Tenzîl ve „Uyûni‟l-Ekāvîl fî Vücûhi‟t- Te‟vîl, nşr. M. Mürsî „Âmir. Kahire: Dâru‟l-Mushaf, tsz.
http://www.mehmetalidemirbas.com/detay_alfabetik.asp?Aid=2668