ULUSLARARASI MÜLTECİ HUKUKU ve TÜRKİYE

Uluslararası hukukun unsurlarından birisini oluşturan mülteci hukuku, insanlık tarihinin en eski zamanlarına kadar uzanmaktadır. Đnsanların bir arada yaşamaya başlamaları; baskı, şiddet ve zulüm gibi kavramları beraberinde getirmiştir. Söz konusu kavramların sosyal hayattaki varlığı ise, bunlara maruz kalan kitlelerin yer değiştirmeleri sorununun, uluslararası alanda düzenlenmesini gerektirmiştir. Konuyla ilgili çalışmaların sonucunda ortaya çıkan kurum ve kuruluşlar, günümüz mülteci hukukunun temelini oluşturmaktadır. Đkinci Dünya Savaşı ve sonrasında yaşanan ağır insan hakları ihlalleri ile tüm dünyada gerçekleşen yoğun nüfus hareketleri, mülteci hukukunu, Mülteci hukuku bakımından, Türkiyenin içinde bulunduğu coğrafya, her zaman önemli nüfus hareketlerine sahne olmuştur. Mültecilerin Hukuki Statüsüne Đlişkin 1951 Sözleşmesini onayladıktan ve Mültecilerin Hukuki Statüsüne Đlişkin 1967 Protokolüne katıldıktan sonra, uzun bir süre iç hukukunda konu hakkında genel bir düzenleme bulundurmayan Türkiyenin, mülteci hukukuna ilişkin ulusal mevzuatına bakıldığında, öncelikle farklı kanunlardaki birbirinden ayrı hükümlerle mülteci sorununa çözüm aranılan dönem göze çarpmaktadır. Đlgili düzenlemeler uygulamada sorunlara neden olduğundan, içinde bulunduğumuz Avrupa Birliği katılım süreci çerçevesinde, tek bir mülteci hukuku mevzuatı oluşturma çalışmaları başlatılmış ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, 11.04.2013 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Çalışmada, öncelikle, dünya çapındaki mülteci hareketlerinin tarihsel süreç içerisindeki özellikleri ve bunların uluslararası mülteci hukukunun seyrine etkileri göz önüne alınarak, söz konusu hukuk dalının gelişim süreci ile temel esasları üzerinde durulmakta; devam eden kısımda ise, tüm bu veriler ışığında, adı geçen konuda Türkiye'nin uygulamaları incelenmektedir. Birleşmiş Milletlerin en önemli gündem maddelerinden biri haline getirmiştir. Uluslararası alanda mülteci hukukuna ilişkin temel belgeler; 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne Đlişkin Sözleşme ve Mültecilerin Hukuki Statüsüne Đlişkin 1967 Protokolü olmakla birlikte, konu, başka uluslararası belgelerde de dolaylı olarak ele alınmıştır.

International Refugee Law and Turkey

Refugee law as an element of international law dates back to the earliest times of human history. The cohabitation of different people brings about social pressure, violence, persecution. These social phenomena call for regulations in international law for the remedy of the people injured. Foundations and institutions arising out of legislative works directed towards this area constitute the basis of contemporary refugee law. Grave human rights violations during and after the Second World War as well as global population movements put refugee law on the agenda of the United Nations. At the international level the main instruments related to refugee law consist of the 1951 United Nations Convention Relating to the Status of Refugees and the 1967 Protocol Relating to the Status of Refugees as well as other international instruments dealing indirectly with the subject. Mülteci hukuku bakımından, Türkiyenin içinde bulunduğu coğrafya, her zaman önemli nüfus hareketlerine sahne olmuştur. Mültecilerin Hukuki Statüsüne Đlişkin 1951 Sözleşmesini onayladıktan ve Mültecilerin Hukuki Statüsüne Đlişkin 1967 Protokolüne katıldıktan sonra, uzun bir süre iç hukukunda konu hakkında genel bir düzenleme bulundurmayan Türkiyenin, mülteci hukukuna ilişkin ulusal mevzuatına bakıldığında, öncelikle farklı kanunlardaki birbirinden ayrı hükümlerle mülteci sorununa çözüm aranılan dönem göze çarpmaktadır. Đlgili düzenlemeler uygulamada sorunlara neden olduğundan, içinde bulunduğumuz Avrupa Birliği katılım süreci çerçevesinde, tek bir mülteci hukuku mevzuatı oluşturma çalışmaları başlatılmış ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, 11.04.2013 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Çalışmada, öncelikle, dünya çapındaki mülteci hareketlerinin tarihsel süreç içerisindeki özellikleri ve bunların uluslararası mülteci hukukunun seyrine etkileri göz önüne alınarak, söz konusu hukuk dalının gelişim süreci ile temel esasları üzerinde durulmakta; devam eden kısımda ise, tüm bu veriler ışığında, adı geçen konuda Türkiye'nin uygulamaları incelenmektedir.

PDF

___

ACER, Yücel/KAYA, Đbrahim/GÜMÜŞ, Mahir (2010): Küresel ve Bölgesel Perspektiften Türkiyenin Đltica Stratejisi, Ankara, USAK Yay. ACER, Yücel/KAYA, Đbrahim/GÜMÜŞ, Mahir (2011): Türkiye Đçin Yeni Bir Đltica Stratejisi Üzerine Gözlemler, Đltica, Uluslararası Göç ve Vatansızlık: Kuram, Gözlem ve Politika, Ankara, BMMYK. AKIN, Tansu (Ed.) (2001): Sığınmacı, Mülteci ve Göç Konularına Đlişkin Türkiyedeki Yargı Kararları, Ankara, BMMYK. ALTINIŞIK, Çiğdem/YILDIRIM, Mehmet Şahin (2002): Mülteci Haklarının Korunması, Ankara, Ankara Barosu Yay. AOIFE, Duffy (2008): Expulsion to Face Torture? Non-Refoulement in International Law International Journal of Refugee Law, Vol. 20, s.373-390. ARENAS, Nuria (2005): The Concept of 'Mass Influx of Displaced Persons' in the European Directive Establishing the Temporary Protection System, European Journal of Migration and Law, Vol. 7, s.435-450. ÇAYBOYLU, Đrfan (Haz.) (1991): Göçmen Aileleri ve Göç Olayı Paneli, Ankara, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı. ÇĐÇEKLĐ, Bülent (2009): Uluslararası Hukukta Mülteciler ve Sığınmacılar, Ankara, Seçkin Yay. ÇĐÇEKLĐ, Bülent (2010): Mülteci, Sığınmacı ve Göçmenler: Sınıflandırma ve Yasal Statünün Belirlenmesine Đlişkin Sorunlar, Vatandaşlık, Göç, Mülteci ve Yabancılar Hukukundaki Güncel Gelişmeler, Uluslararası Sempozyum Bildirileri 15 ve 16 Mayıs 2009, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Ankara, Türkiye Barolar Birliği Yay., s.327-362. EGGLI, Ann Vibeke (2002): Mass Refugee Influx and the Limits of Public International Law, Hague, Martinus Nijhoff Pub. EKŞĐ, Nuray (2008): AĐHM Kararlarında Sığınmacı ve Mültecilerin Türkiyeden Sınırdışı Edilmelerini Engelleyen Haller, Đstanbul Barosu Dergisi, C. 82, S. 6, s.2803-2837. EKŞĐ, Nuray (2010): Mültecilere ve Sığınmacılara Đlişkin Mevzuat, Đstanbul, Beta Yay. EKŞĐ, Nuray (2012): Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (Tasarısı), Đstanbul, Beta Yay. FITZPATRICK, Joan (2000), "Temporary Protection of Refugees: Elements of Formalized Regime", The American Journal of International Law, Vol. 94, s.279-306. GAMMELTOFT-HANSEN, Thomas (2011): Access to Asylum, International Refugee Law and the Globalisation of Migration Control, New York, Cambridge University Press. GOODWIN-GILL, Guy S. (1996): The International Refugee in International Law, Oxford-New York, Oxford University Press. HATHAWAY, James C./DENT, John A. (1995): Refugee Rights: Report on a Comparative Survey, Toronto, York Lane Press. HATHAWAY, James C./NEVE, R. Alexander (1995): Making International Refugee Law Relevant Again: A Proposal for Collectivized and Solution-Oriented Protection, Harvard Human Rights Journal, Vol. 10, s.115-212. JASTRAM, Kate/ACHIRON, Marilyn (2001): Refugee Protection: A Guide to International Refugee Law, Inter-Parliamentary Union. KAYA, Đbrahim (2012): Seeking a Legal Perspective on International Migration and Turkey, Đstanbul, Legal Yayıncılık. KAYNAK, Muhteşem: (1992): The Iraqı Asylum Seekers and Türkiye, Ankara, Tanmak Yay. KESKĐN, Funda (2005): Birleşmiş Milletler ve Türkiye, Ankara, Ekin Yay. KILIÇ, Taner (2010): Bir Đnsan Hakkı Olarak Đltica, http://multecihaklari.org/dosya/Taner_Kilic- Bir_Insan_Hakki_Olarak_Iltica-2010.pdf. KORKUT, Levent (2006): Dünyada ve Türkiyedeki Son Dönemde Mülteciler Hukuku Alanındaki Gelişmeleri, Đnsan Hakları (Konferans, Panel ve Sempozyumlar), (31 Ocak 2005-23 Aralık 2005), Ankara, Ankara Barosu Đnsan Hakları Merkezi Yay., s.578-589. KUSHNER, Tony/KNOX, Katharine (1999): Refugees in an Age of Genocide, London, Routledge. LAUTERPACHT, Elihu/BETHLEHEM, Daniel (2003): "The Scope and Content of the Principle of non-refoulement: Opinion", Refugee Protection in International Law, UNHCR's Global Consultations on International Protection, Cambridge, Cambridge University Press, s.87- 177. MCADAM, Jane (2005): The European Union Qualification Directive: The Creation of a Subsidiary Protection Regime, International Journal of Refugee Law, Vol. 17, s.461-516. NAZIR, Bayram (2006): Macar ve Polonyalı Mülteciler, Osmanlı'ya Sığınanlar, Đstanbul, Yeditepe Yayınevi. ODMAN, Tevfik (1995): Mülteci Hukuku, Ankara, AÜSBF Đnsan Hakları Merkezi Yay. PAZARCI, Hüseyin (2005): Uluslararası Hukuk Dersleri 2. Kitap (8. bs.), Ankara, Turhan Kitabevi. PEKER, Bülent/SANCAR, Mithat (2001): Mülteciler ve Đltica Hakkı: Yaşamın Kıyısındakilere Hoşgeldin Diyebilmek, Ankara, Đnsan Hakları Derneği Yay. PIOTROWICZ, Ryszard/VAN ECK, Carina (2004): Subsidiary Protection and Primary Rights, International and Comparative Law Quarterly, Vol. 53, s.107-138. STEINBOCK, Daniel J. (1998): Interpreting The Refugee Definition, Ucla Law Review, Vol. 45, s. 733-816.