Kaya YILMAZ, Ceylan AKCAN

Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Ortaokulda Tarih Konularının Uzaktan Öğretimine İlişkin Deneyimleri: Bir Olgubilim Çalışması

Bu çalışma, sosyal bilgiler öğretmenlerinin uzaktan eğitim sürecinde tarih konularının öğretimine yönelik deneyimlerini ve bu deneyimlerine yükledikleri anlamı ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden olan betimleyici fenomenolojik araştırma kullanılarak yürütülmüştür. Gaziantep İlinin farklı okullarında görev yapan 12 sosyal bilgiler öğretmeni çalışmanın katılımcılarını oluşturmaktadır. Öğretmenlerin seçiminde amaçlı örnekleme çeşitlerinden ölçüt örnekleme tekniği kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimleyici fenomenolojik araştırma desenine özgü dört aşamalı çözümleme süreci takip edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin uzaktan eğitimle tarih konularının öğretimine yönelik deneyimlerinin yapısını ve özünü altı bileşenin oluşturduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin (1) sanal ortamda soyut tarihi kavramların öğretiminde ve somutlaştırılmasında zorluk yaşadıkları, (2) teknolojiye erişim ve kaynak sorunu ile karşılaştıkları, (3) öğrencilerin derse karşı ilgilerini ve katılımlarını yetersiz buldukları, (4) öğrencilerin derse karşı ilgilerini ve motivasyonlarını artırma ihtiyacı hissettikleri (5) canlı derslerde iletişim ve etkileşim problemleri yaşadıkları ve (6) daha fazla dijital materyal ve kaynak kullanmak zorunda kaldıkları belirlenmiştir.

Social Studies Teachers' Experiences in Teaching History via Distance Education in Middle Schools: A Phenomenological Study

This study was conducted to reveal social studies teachers’ experiences in teaching history via distance education in elementary schools and what these experiences mean to them. The study was carried out using descriptive phenomenological research design, one of the qualitative research methods. 12 social studies teachers working in different schools of Gaziantep province constituted the participants of the study. The criterion sampling technique, one of the purposeful sampling methods, was used for the selection of teachers. To analyze the data, the unique four-stage analysis process of the descriptive phenomenological research design was followed. As a result of the analysis, it was found that there were six components that make up the structure and essence of the social studies teachers’ experiences in teaching history via distance education. It was found that teachers (1) had difficulties in teaching and concretizing abstract historical concepts in the virtual environment, (2) encountered problems related to technology access and sources, (3) thought that students had little interest and their participation was insufficient, (4) felt the need to increase students’ interest and motivation toward the lesson, (5) experienced communication and interaction problems in live lessons, and (6) had to use more digital materials and resources.

PDF

___

Adalar, H. (2021). Social Studies Teacher Candidates’ Self-Efficacy Beliefs for Technological Pedagogical Content Knowledge (TPACK). International Journal of Education and Literacy Studies, 9(3), 169-183. http://dx.doi.org/10.7575/aiac.ijels.v.9n.3p.169
Akbaba, B., Kaymakcı, S., Birbudak, T. S. ve Kılcan, B. (2016). Üniversite öğrencilerinin uzaktan eğitimle Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi öğretimine yönelik görüşleri [University students' opinions on teaching Ataturk's principles and history of revolution through distance education]. Journal of Theoretical Educational Science, 9(2), 266-284. doi: http://dx.doi.org/10.5578/keg.8238
Akgül, G. ve Oran, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin, ortaokul öğrencilerinin ve öğrenci velilerinin pandemi sürecindeki uzaktan eğitime ilişkin görüşleri [Vıews of socıal studıes teachers, of mıddle school students and student parents about dıstance educatıon durıng the pandemıc process]. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi. 3(2), 15-37. https://dergipark.org.tr/en/pub/eyyad/issue/59733/847318
Al-Arimi, A. M. A. K (2014). Distance learning. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 152, 82-88. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.09.159
Arkan, A. (2020). Koronavirüs Sonrası Eğitim [Education After Coronavirus]. https://www.setav.org/koronavirus-sonrasi-egitim/.html adresinden erişilmiştir.
Avcı, E. (2020, Eylül). Uzaktan eğitim ve geleneksel eğitimin karşılaştırılması [Comparison of distance education and traditional education, Sözlü sunumu]. 4th ECLSS International Online Conference on Economics and Social Sciences, Kıbrıs İlim Üniversitesi, Kıbrıs.
Ayaydın, Y. ve Aktaş, V. (2020). Opinions of social studies teachers regarding teaching history topics in social studies lessons. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(3), 393-408. doi: 10.38089/ekuad.2020.35 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1480632
Aydemir, A. (2021). Uzaktan eğitim sürecinde öğretmen ile öğrenci-veli iletişimi: sosyal bilgiler öğretmenlerinin deneyimleri [Teacher-student-parent communication in the distance education process: social studies teachers' experiences]. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 813-827. https://dergipark.org.tr/en/pub/mjss/issue/61382/824033
Bakioğlu, B. ve Çevik, M. (2020). Covıd-19 pandemisi sürecinde fen bilimleri öğretmenlerinin uzaktan eğitime ilişkin görüşleri [Science teachers' views on distance education in the COVID-19 pandemic process]. Turkish Studies.15(4), 109-129. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43502
Bayburtlu, Y. S. (2020). Covid-19 pandemi dönemi uzaktan eğitim sürecinde öğretmen görüşlerine göre Türkçe eğitimi [Turkish education during Covid-19 pandemic distance education process ]. Electronic Turkish Studies, 15(4). 131- 152. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44460
Can, (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları [Coronavirus (Covid-19) pandemic and its pedagogical reflections: Open and distance education practices in Turkey]. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi. 6(2), 11-53. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1179832.
Canpolat, U. ve Yıldırım, Y. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin COVID-19 salgın sürecinde uzaktan eğitim deneyimlerinin incelenmesi [Examining the distance education experiences of secondary school teachers during the COVID-19 epidemic]. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi. 7 (1), 74-109. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1446616
Creswell, J. W., & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into practice, 39(3), 124-130. https://doi.org/10.1207/s15430421tip3903_2
Creswell, J.W. (2007). Qualitative inquiry & research design choosing among five approaches. Sage.
Çevik, H. & Duman, T. (2018). Analyzing the effects of e-learning on science education. International Journal of Instruction, 11(1), 345-362.. https://doi.org/10.12973/iji.2018.11124
De Oliveira, M. M. S., Penedo, A. S. T., & Pereira, V. S. (2018). Distance education: advantages and disadvantages of the point of view of education and society. Dialogia, (29), 139-152. https://periodicos.uninove.br/dialogia/article/view/7661/4942
Demircioğlu, İ. H. (2008). Türkiye'de tarih eğitiminin tarihi [History of history education in Turkey]. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi,6(12), 431-450. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/655154.
Dikmen, S. ve Bahçeci, F. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde yükseköğretim kurumlarının uzaktan eğitime yönelik stratejileri: Fırat Üniversitesi örneği [Strategies of higher education ınstitutions for distance education in the covid- 19 pandemic process: example of Fırat University]. Turkish Journal of Educational Studies. 7(2), 78-98.https://dergipark.org.tr/en/download/article- file/1108982
Doğan, S. & Tatık, R. Ş. (2015). Marmara üniversitesi'ndeki uzaktan eğitim uygulamasının öğrenci görüşleriyle değerlendirilmesi [Evaluatıon of dıstance educatıon program ın Marmara Unıversıty accordıng to the vıews of students]. Route Educational and Social Science Journal, 2(1), 247- 261.http://www.ressjournal.com/Makaleler/65108552_16%20Ramazan%20%c 5%9eamil%20Tat%c4%b1k.pdf
Duman, N. (2020). Üniversite öğrencilerinde COVID-19 korkusu ve belirsizliğe tahammülsüzlük [Fear of COVID-19 and ıntolerance to uncertaınty among unıversıty students]. Sosyal Bilimler Dergisi , 4 (8), 426-437. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=970962
Durmuşçelebi, M. ve Temircan, S. (2017). MEB (Eğitim Bilişim Ağı) EBA’daki eğitim materyallerinin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi [Determining the views of students on teaching materials and course content in the education and ınformation network (EBA)]. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 632-652. https://doi.org/10.26466/opus.357033
Dündar, R. ve Yeşilyurt, S. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin eğitim bilişim ağı özelinde uzaktan eğitime bakış açılarının değerlendirilmesi [Assessment of social studies teachers' perspectives on distance education specific to education ınformation network]. International Journal of Social Science Research, 9(1),79-95. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1184196
Er, A. R. ve Bayındır, N. (2015). Sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine ilişkin değer kazanımı ile öğretim programı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi [Determining the opinions of teachers regarding to teaching history subjects in the context of social studies]. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 357- 379.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/609694.
Er Türküresin, H. (2020). covid-19 pandemi döneminde yürütülen uzaktan eğitim uygulamalarının öğretmen adaylarının görüşleri bağlamında incelenmesi [Examınatıon of dıstance educatıon practıces conducted durıng the covıd-19 pandemıc regardıng the vıews of preservıce teachers]. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 597-618. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1263116
Erdoğan, E. (2021). Uzaktan eğitim kapsamında hazırlanan tarih dersi elektronik ders içeriklerinin tarih öğretmenleri ve ortaöğretim öğrencileri açısından değerlendirilmesi: Eba örneği [Evaluation of history course electronic course contents prepared within the scope of distance education from the perspective of history teachers and secondary school students: Eba example.]. (Tez No. 664538). [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Erol Şahin, A. N. (2019). Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi dersinin uzaktan eğitim yoluyla öğretilmesi hakkında öğretim elemanlarının görüşleri [Opinions of ınstructors about Atatürk's principles and revolution history teaching via distance learning]. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 477- 502. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/674457
Fidalgo, P., Thormann, J., Kulyk, O., & Lencastre, J. A. (2020). Students’ perceptions on distance education: A multinational study. International journal of educational Technology in Higher Education, 17(1), 1-18. https://doi.org/10.1186/s41239-020-00194-2
Gez, A. ve Yeşiltaş, E. (2021, Nisan). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin covıd-19 salgını döneminde uzaktan eğitim sürecine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi [Evaluation of social studies teachers' opinions on the distance education process during the covid-19 epidemic, Sözlü sunumu]. International Symposium on Business, Economics & Education (ISBE-2021), Gazi Üniversitesi, Ankara.
Giorgi, A. (2012). The descriptive phenomenological psychological method. Journal of Phenomenological psychology, 43(1), 3– 12. doi:10.1163/156916212x632934
Gunawardena, C. N., Lowe, C.A. & Anderson, T. (1998). Transcript analysis of computer-mediated conferences as a tool for testing constructivist and social- constructivist learning theories. U.S. Department Of Educatıon Office Of Educational Research And Improvement Educatıonal Resources Informatıon Center (Erıc). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED422854.pdf adresinden erişilmiştir.
Güllühan, N. Ü. (2021). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerinde uzaktan eğitim sürecine yönelik veli tutumları ve teknolojiye karşı dirençlerinin incelenmesi [Investigation of parents' attitudes towards distance education process and their resistance to technology in life sciences and social studies courses]. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 155-177. https://dergipark.org.tr/en/download/article- file/1628055
Harasim, L. M. (2000) Shift happens: online education as a new paradigm in learning, The Internet and Higher Education, 3(1-2). 41–61. https://doi.org/10.1016/S1096-7516(00)00032-4
Işık, H. (2011). Ortaöğretim Tarih derslerinde birinci ve ikinci el kaynaklar ile etkinlik temelli ders işlemenin öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerine etkisi [Effect of teachıng lessons based on actıvıtıes wıht fırst and second hand sources to students’ hıstorıcal thınkıng abılıtıes ın secondary school hıstory lessons]. Turkish Studies, 6(1), 1323-1337. https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TVRFNU1Ua3hNUT09
İbicioğlu, H. ve Antalyalı, U. Ö. L. (2005). Uzaktan eğitimin başarısında imkân algı motivasyon ve etkileşim faktörlerinin etkileri: Karşılaştırmalı bir uygulama [The effects of opportunıty, perceptıon, motıvatıon and ınteractıon factors on the success of dıstance educatıon: a comparatıve applıcatıon]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 325-338. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/50240
Karagözoğlu, A. G. (1966). İlkokullarda sosyal bilgiler öğretimi [Teaching social studies in primary schools]. Öğretmeni İş Başında Yetiştirme Bürosu.
Karatekin, K., Elvan, Ö. ve Öztürk, D. (2015). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin Fatih Projesi hakkındaki düşünceleri [Socıal studıes and classroom teachers’s opınıons about Fatıh Project]. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 81-114.http://www.ijoess.com/Makaleler/234665454_81- 114%20Kadir%20Karatekin.pdf
Köstüklü, N. (2004). İlk ve orta öğretimde tarih öğretimi problemler ve öneriler [Hıstory teachıng ın prımary and secondary educatıon: problems and solutıons]. Erdem, 14(41), 1-28. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/683152
Köstüklü, N. (2006). Sosyal Bilimler ve Tarih Öğretimi [Teaching Social Sciences and History]. Kişisel Yayınları.
Kürtüncü, M. ve Kurt, A. (2020). Covıd-19 pandemisi döneminde hemşirelik öğrencilerinin uzaktan eğitim konusunda yaşadıkları sorunlar [Problems of nursıng students ın dıstance educatıon ın the covıd-19 pandemıa perıod]. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi.7(5), 66-7. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1128112
Lyons, J. F. (2008).Teaching history online. Routledge.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2015). Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi [An expanded sourcebook: Qualitative data analysis] (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy Çev.). Pegem Akademi. (Orijinal eserin basım yılı 1994)
Moore, M. G. (1989) Editorial: Three types of interaction. American Journal of Distance Education, 3(2). 1–6. https://doi.org/10.1080/08923648909526659
Öner, G. (2017). Sosyal bilgiler ve tarih dersleri için alternatif bir kaynak: eba.gov.tr. [An alternatıve source for socıal studıes and hıstory lessons: eba.gov.tr]. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(9), 227-257. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/406736
Öztaş, S. ve Kılıç, B. (2017). Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi dersinin uzaktan eğitim şeklinde verilmesinin üniversite öğrencilerinin görüşleri açısından değerlendirilmesi (Kırklareli üniversitesi örneği) [The evaluatıon of unıversıty students' opınıons of teachıng the Atatürk’s prıncıples and hıstory of revolutıon course with dıstance educatıon (Kırklareli Unıversıty sample)]. Turkish History Education Journal, 6(2), 268-293. https://dergipark.org.tr/en/download/article- file/354968
Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research & Evaluation Methods (3rd Edition). Thousands Oaks: Sage.
Picard, P. M. (2009), Technology based interviews: Constructing better student attitudes toward history by using technology to develop a technology based ınterview archive of the great depression (Publication No. 3368375) [Doctoral dissertation, Columbia University]. Proquest Dissertations and Theses.
Seyhan, A. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının covid-19 salgını sürecinde uzaktan eğitim deneyimleri ve görüşleri [Distance education experiences and opinions of prospective social studies teacher during the covid-19 epidemic]. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 7(3), 65-93. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1687334
Staley, D. J. (2000). Technology, authentic performance, and history education. International Journal of Social Education 15(1), 1-12. https://www.learntechlib.org/p/94692/ adresinden erişilmiştir
Steinke, I. (2004). Quality criteria in qualitative research. U. Flick, E. V. Kardorff & I. Steinke (Editörler). A Companion to Qualitative Research (s. 184–190) (Thousand Oaks, Sage).
Stenbacka, C. (2001). Qualitative research requires quality concepts of its own. Management Decision, 39(7), 551–556. https://doi.org/10.1108/EUM0000000005801
Sümer, M. (2016). Sanal derslere ilişkin öğrenci görüşlerinin incelenmesi [Investigation of learners’ opinions registering virtual classes]. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(27/3), 181-200. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/228039
Şahin, M. (2020). Uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin yaşadığı sorunlar [Problems experienced by teachers in the distance education process]. Tarih Okulu Dergisi. 14(LII). 1734-1757. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.50089
Tuncer, M. ve Bahadır, F. (2017). Uzaktan eğitim programlarının bu programlarda öğrenim gören öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi [Evaluation of the distance education programs according to student views that learned in these programs]. Journal of Educational Reflections, 1(2), 29-38. https://core.ac.uk/download/pdf/162900287.pdf
Türkiye Bilimler Akademisi [TÜBA] (2020). Türkiye bilimler akademisi covid-19 pandemi değerlendirme raporu [Turkish Academy of Sciences covid-19 pandemic evaluation report], Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, http://www.tuba.gov.tr/files/yayinlar/raporlar/TUBA-978-605-2249-52-9.pdf
Ulusoy, K. ve Gülüm, K. (2009). Sosyal bilgiler dersinde tarih ve coğrafya konuları işlenirken öğretmenlerin materyal kullanma durumları [To use of teachers to the teachıng materıals whıle studyıng hıstory and geography subjects ın socıal scıence lessons]. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 85-99. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1494823
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization [UNESCO] (2020). Distance Learning Strategies, What do we know about effectiveness? https://en.unesco.org/covid19/educationresponse/webinars adresinden erişilmiştir.
Uşun, S. (2006). Uzaktan eğitim [Distance Learning] (1.Basım). Nobel Yayın Dağıtım.
Yaylak, E. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde internet tabanlı öğretim yönteminin ders başarısına etkisi [The effect of internet-based teaching method on course success in primary school social studies teaching.] (Tez No. 265516) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences] (11. Baskı), Seçkin.
Yılmaz, K. ve Kaya, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih algısı ve tarih öğretimine pedagojik yaklaşımları [Socıal studıes teachers’ conceptıons of hıstory and pedagogıcal orıentatıons toward teachıng hıstory]. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6), 73-95. https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TVRZMk9UQXlNZz09
Yilmaz, K. (2013). Comparison of quantitative and qualitative research traditions: epistemological, theoretical, and methodological differences. European Journal of Education 48(2), 311-325. https://doi.org/10.1111/ejed.12014
Yılmaz, K. ve Şeker, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin müze gezilerine ve müzelerin sosyal bilgiler öğretiminde kullanılmasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi [Examining the opinions of primary school students on museum tours and the use of museums in social studies teaching]. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 3(9), 21-39. https://dergipark.org.tr/en/download/article- file/319325