Çocuğun Soyadıyla İlgili Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi
Öz Bireyin kimliğinin parçası olan soyadı, 2525 sayılı Soyadı Kanunu ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununda düzenlenmektedir. Türk Medeni Kanunu uyarınca çocuğun soyadının belirlenmesinde, soybağı esası kabul edilmiştir ve çocuk soyadını doğumla kendiliğinden kazanır. Söz konusu düzenleme uyarınca evlilik içinde doğan çocuğun soyadı babanın soyadıdır. Çocuğa aktarılan soyadı babanın ölümü ya da tarafların boşanması halinde dahi değişmeyecektir. Başka deyişle, velayet hakkı verilen kadın, soyadının soybağı esasına dayanması ve çocuğun velayete sahip annesinin soyadını alabileceğine dair bir düzenleme bulunmaması nedeniyle, velayeti altındaki çocuğuna kendi soyadını verememektedir ve çocuğun soyadı babanın soyadı olarak kalmaktadır. Çocuğun annesiyle farklı soyadının olması, arkadaşlarının alaylarına maruz kalması, anne babasının boşanmış olduğunu arkadaşlarına açıklamak zorunda kalması, mutsuz olması, psikolojisinin olumsuz etkilenmesi gibi sorunlara yol açmaktadır. Belirtilen bağlamda araştırmanın amacı, velayeti annesine bırakılan çocuk ile annesinin soyadının farklı olması nedeniyle yapılan soyadı değişikliği istemlerinin, mahkeme kararlarında nasıl incelendiğini ve annesiyle soyadının farklı olması nedeniyle çocuğun günlük yaşamında ve okul yaşamında yaşadığı sorunları belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda, veri toplama tekniği olarak belge incelemesi yapılmıştır. Bu araştırmada, 2011-2015 yılları arasında verilmiş, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun kararlarından ve Anayasa Mahkemesi’nin iptal ve bireysel başvuru kararlarından konuyla ilgisi olduğu belirlenen sekiz karar incelenmiştir. İncelenen kararlarda çocuğun soyadının soybağı hükümleri yerine, velayet hükümlerine dayandırılarak incelendiği, hakimlerin çocukların soyadı değişikliği istemlerini karara bağlarken Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’yi (özellikle m. 12) ve çocuk hukuku ilkelerini dikkate almadıkları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Çocuğun soyadı, çocuk hakları, çocuğun yüksek yararı, velayet, Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi Kararları
___
- Yılmaz, C. (2015). Yargıtay kararları ışığında çocukla kişisel ilişki kurulması. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni (MHB), Y. 35, S.1, 103-141. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/411017 adresinden erişilmiştir.
- Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yarayan, A. (2013). Türk medeni hukuku temel bilgiler, Ankara: Yetkin Kitabevi.
- Usta, S. (2012). Çocuk hakları ve velayet, İstanbul: Oniki Levha Yayınları.
- Tahmazoğlu Üzeltürk, S. (2014). Ad ve soyada ilişkin kararlar bireyin kimlik hakkı. Anayasa Hukuku Dergisi, 3 (5), 11-36.
- Serozan, R. (2017b). Medeni hukuk genel bölüm kişiler hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
- Serozan, R. (2017a). Çocuk hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
- Serozan, R. (2008). Soybağı hukuku üzerinden çeşitlemeler, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan içinde, (Editör Cengiz Koçhisarlıoğlu). ss. 759-777. Ankara: Turhan Kitabevi. https://docs.wixstatic.com/ugd/a6a924_30623866105d4bbb9b2d12bfb3e0d8af. pdf adresinden erişilmiştir.
- Öztan, B. (2015). Aile hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.
- Öcal Apaydın, B. (2015). Son yargı kararları ışığında kadının soyadı meselesi çözüme kavuşturulmuş mudur?, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(2), 435- 458. http://openaccess.inonu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11616/3921/ makale.pdf sequence=1&isAllowed=y adresinden erişilmiştir.
- Oğuzman, M. K., Seliçi, Ö. ve Oktay-Özdemir S. (2016). Kişiler hukuku, 11. Bası, İstanbul: Filiz Kitabevi.
- Oğuzman, M. K. ve Barlas, N. (2017). Medeni hukuk, giriş, kaynaklar, temel kavramlar, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
- Landsdown, G. (2011). Every child’s right to be heard. A Resource guide on the UN committee on the rights of the child general comment No 12, London: Save the Children UK.
- Kamacı, M. (2016). Çocuğun soyadıyla ilgili anayasa mahkemesince verilen ihlal kararlarının hukuksal değeri, Yargıtay Dergisi, 42 (1-2), 363-382.
- Mortaş, S. (2016b). Evlenen kadın ile velayeti kadına bırakılan çocuğun soyadının belirlenmesinde “kocanın soyadı” parametresi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20 (2), 311-370. http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/ 20_2_10.pdf adresinden erişilmiştir.
- Mortaş, S. (2016a). Avrupa insan hakları sözleşmesi ve Türk hukukunda aile hayatının korunması, Ankara: Adalet Yayınları.
- Işıntan, P. (2012). Anayasa mahkemesinin 8.12.2011 tarihli kararı ışığında Türk hukukunda velayet hakkı kendisine verilmiş kadının çocuğun soyadını seçme hakkı mevcut mudur?, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2012/1, 265-279. http://dosya.gsu.edu.tr/Docs/HukukFakultesi/TR/Fakulte Dergisi/fakulte-dergisi-2012-1-hukuk-fakultesi.pdf adresinden erişilmiştir.
- Güriz, A. (2016). Hukuk başlangıcı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Genç Arıdemir, A. (2012). Türk hukukunda anne ve babası evli olan çocuğun soyadı ve uygulamada ortaya çıkan sorunlar, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi: Prof. Dr. Erhan ADAL’a Armağan, Özel Sayı, C. 2011/II-2012/I, ss. 731-753. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Yayınları.
- Ergene, D. (2011). İnsan hakları hukukundaki gelişmeler ışığında Türk Hukukunda kadının ve çocuğun soyadı meselesi ve medenî kanun’da değişiklik önerisi, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 31(2), 123-176. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/411052 adresinden erilmiştir.
- Erbek Odabaşı, Ö. (2017). Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay kararları çerçevesinde evli kadının soyadı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19 (1), 43-109. http://hukuk.deu.edu.tr/wp content/uploads/2017/11/2-OZGE-ERBEKODABASI.pdf adresinden erişilmiştir.
- Duymaz, E. (2014). Anayasa Mahkemesi’nin soyadına ilişkin kararları üzerine düşünceler. Anayasa Hukuku Dergisi 3(5), 37-52.
- Dural, M. ve Öğüz T. (2017). Türk özel hukuku: Cilt II, kişiler hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi.
- Dural, M., Öğüz T. ve Gümüş A. (2018). Türk özel hukuku: Cilt III, aile hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi.
- Cengiz, B. (2011). Türk hukukunda ad ve adın değiştirilmesi, Ankara: Adalet Yayınları.
- Birinci Uzun, T. (2016). Türk Medenî Kanunu’na göre velâyetin kullanılması ve çocuğun yüksek (üstün) yararı ilkesi doğrultusunda boşanmada ve evlilik dışı ilişkide birlikte velâyet modeli. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1) 135– 166. http://www.hukukdergi.hacettepe.edu.tr/dergi/C6S1makale6.pdf adresinden erişilmiştir.
- Ayan, S. (2012). Anayasa mahkemesi kararları ve çocuklar ile kadının soyadına ilişkin değişiklik tasarısı taslağı ışığında soyadının ilk kez edinilmesi, kendiliğinden değişmesi ve değiştirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(4), 19-90. http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/16_4_2.pdf adresinden erişilmiştir.
- Akyüz, E. (2018). Çocuk hukuku. Ankara: Pegem Akademi.
- Akipek, J. G., Akıntürk T. ve Ateş Karaman D. (2017). Türk medeni hukuku başlangıç hükümleri kişiler hukuku, İstanbul: Beta Yayıncılık.
- Abik, Y. (2005). Kadının soyadı ve buna bağlı olarak çocuğun soyadı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- ISSN: 1301-3718
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1968
- Yayıncı: ANKARA ÜNİVERSİTESİ (EĞİTİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ)
Sayıdaki Diğer Makaleler
Olumsuz Yaşam Olayları, Psikolojik Danışma Hizmeti Alma, Ruminasyon ve Stres Arasındaki İlişki
Öğretmen Görüşlerine Göre Neoliberal Bireyciliğin Öğrencilere Yansıması
"Düşünen Okullar Öğrenen Ulus: Singapur'da Yaratıcılık ve Eleştirel Düşünme" Girişimi
Ahmet YILDIZ, Hande DİNDAR, Derya ÜNLÜ, Nagihan GÖKÇE, Özben KOCAKURT, Aysu ÖZÜSTÜN KIRAL
Nagihan GÖKÇE, Özben KOCAKURT, Derya ÜNLÜ, Aysu ÖZÜSTÜN KIRAL, Hande DİNDAR, Ahmet YILDIZ
Çocuğun Soyadıyla İlgili Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi
"Düşünen Okullar Öğrenen Ulus: Singapur'da Yaratıcılık ve Eleştirel Düşünme" Girişimi
“Düşünen Okullar Öğrenen Ulus: Singapur’da Yaratıcılık ve Eleştirel Düşünme” Girişimi