Bir Sinema Seti Olarak Ankara: Ankara Filmleri Üzerinden Kentin Mimarlık Tarihini Okumak
Mimarlık disiplini içerisinde kendisine özerk bir alan yaratan mimarlık tarihi çalışmaları, mimarlığın farklı disiplinler yoluyla temsilediliş biçimleri üzerine odaklanabilir ve bu nedenle filmler üzerinden mimari okumalar yapmak, iki farklı alanın kesişimlerini ortayaçıkarmak için kullanılan bir yönteme dönüşebilir. ‘Ankara filmleri’nde sahne, ortak bellekte yer etmiş mimari imgelerden oluşanAnkara kentidir. Ankara filmleri üzerinden; üretilen, yeniden canlandırılan ve temsil edilen mekânların izlerini sürmek, mekânsaldeğişimi ve dönüşümü mimarlık tarihinin kendi kronolojisi ve dinamikleri içerisinde değerlendirmeye, dönüşen kent kimliğinialgılamaya ve incelemeye olanak sağlar. Konu olarak ele alınan Ankara kentinin mimari değişimi modern bir üretim aracı olan filmyoluyla aktarılmaya çalışılmıştır. Ankara’nın geçirdiği süreç sadece yapı tipolojisinde farklılaşma, kent ölçeğinde genişleme, yapılıçevrede meydana gelen değişiklikleri kapsamamaktadır. Bir kentin, özellikle tarih boyunca farklı medeniyetlere başkentlik yapmışAnkara’nın değişimi; sosyal, kültürel ve ekonomik etkenlere odaklı olup, kent halkını da değiştirmiştir, bu yüzden film okumaları saltmimari özelliklerin farklılaşmasından yola çıkarak değil sosyal değişimlerin getirdikleri de göz önünde bulundurularak yapılmıştır.Dekor olan Ankara’nın objektif arkasında filtrelenerek hareketli imajlar olarak yeniden üretimi sırasında etkin olan aktörlerinrolleri ve Ankara’nın bir film platosu olarak seçilmesi sorgulanmıştır. Çalışmanın temel amacı; Ankara mimarlık tarihi araştırmalarıkapsamında kullanılacak materyaller arasına Ankara filmlerini ve film okumalarından elde edilen verileri yerleştirmek, bu filmlerimimari okumalara olanak sağlayacak bir arşiv nesnesine dönüştürerek, mimarlık tarihi çalışmalarına ve mimari ile şekillenen kentbelleğine bir katkı sağlamaktır.
Ankara as a Cinema Set: Reading Architectural History of the City through Ankara Films
Architectural history as an autonomous field can focus on the ways in which architecture is represented through different disciplines, and therefore, by analyzing architecture through films becomes a method used to reveal the intersections of these two different areas. In ‘Ankara Films’, the stage is the city of Ankara, which consists of architectural images. Following the traces of the produced, resurrected and represented places enable us to perceive the transformation in the dynamics and chronology of architectural history itself, and also examine the changing urban identity through time. Through the film, which is a modern production tool, the architectural development in Ankara was tried to be exemplified. By taking into consideration, the transformation of Ankara was not only tied up with dramatic changes in the expansion of built environment but it was socially reconstructed, the film analyses also consisted the social changes in growing population. The role of the ‘architectural actors’ who were active during the production of moving images and the selection of Ankara as a film plateau were questioned. The main objective of the study is to put the data obtained from Ankara films to be used within the scope of Ankara’s architectural history researches, and moreover contribute to the architectural memory by converting these films into an archival object which will allow architectural research.
___
- Akser, M.(2014). Towards a new historiography of Turkish
cinema. M. Akser ve D. Bayrakdar (Ed.). New cinema,
new media: reinventing Turkish cinema içinde (ss.92-110).
Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
- Altan, E. (2006). Presenting Ankara: Popular conceptions
of architecture and history. D. Arnold, E. A. Ergut ve B.
T. Özkaya (Ed.). Rethinking architectural historiography
içinde (ss.151-168). New York: Routledge.
- Altan, E. ve İmamoğlu, B. (2010). Cumhuriyet’in mekânları
zamanları insanları. Ankara: Odtü Mimarlık Fakültesi ve
Dipnot.
- Arslan, S. (2011). Cinema in Turkey: A new critical history.
Oxford ve New York: Oxford University Press.
- Atam, Z. (2009). Critical thoughts on the new Turkish cinema.
D. Bayrakdar (Ed.) Cinema and politics: Turkish cinema and
the new Europe içinde (ss.202-218). New Castle upon Tyne:
Cambridge Scholars Publishing.
- Aydın, S., Emiroğlu, K., Türkoğlu, Ö. ve Özsoy, E. D. (2005).
Küçük Asya’nın bin yüzü: Ankara. Ankara: Dost Kitabevi.
- Batuman, B. (2017). Ankara’da cumhuriyet dönemi konut
mimarlığının gelişimi üzerine bir dönemleme denemesi.
Sivil mimari bellek Ankara: 1930-1980 içinde (ss.11-53).
Ankara: Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve
Araştırma Merkezi (VEKAM).
- Bayraktar, N. (2013). Tarihe eş zamanlı tanıklık: Ulus ve Kızılay
meydanları değişim süreci. Ankara Araştırmaları Dergisi.
1(1), 20-35.
- Bergfelder, T., Harris, S., ve Street, S. (2007). Film architecture
and the transnational imagination: Set design in 1930s
European cinema. Amsterdam University.
- Bir başkentin oluşumu: Avusturyalı, Alman ve İsviçreli
mimarların Ankara’daki izleri = Das werden einer
hauptstadt: Spuren Deutschsprachiger architekten in
Ankara. (2011). Ankara: Goethe-Institut.
- Daldal, A. (2014). The concept of national cinema and the
“new Turkish cinema.” M. Akser ve D. Bayrakdar (Ed.).
New cinema, new media: reinventing Turkish cinema içinde
(ss.92-110). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars
Publishing.
- Günay, B. (1988, May). Our generation of planners, the hopes,
the fears, the facts: case study Ankara. Scupad SS, 20th
Anniversary Congress, Salzburg. [Yayımlanmamış bildiri].
- Gürata, A. (2006) Translating modernity: remakes in Turkish
cinema. Eleftheriois, D. Needham, G. (Ed.) Asian cinemas: a
reader and guide içinde (ss.242-254). Honolulu: University
of Hawaii Press.
- İmamoğlu, B., ve Altan, E. (2007). Mimarlık tarihi araştırma
stüdyosu çalışmasının düşündürdükleri: Ankara’da
mimarlık, 1950-1980. Mimarlık, 337, 56-59.
- Koeck, R. (2012). Cine-scapes: Cinematic spaces in architecture
and cities. Routledge.
Lamster, M. (Ed.). (2000). Architecture and film. Princeton
Architectural Press.
- Önder, S. ve Baydemir, A. (2005). Türk sinemasının gelişimi
(1895-1939). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi, 6(2), 113-135.
- Penz, F. ve Lu, A. (Ed.). (2011). Urban cinematics: Understanding
urban phenomena through the moving image. Chicago:
Intellect Books.
- Rosenbaum, J. (2006). Serge Daney yeni dalga’nın yıkıcı oğlu.
O, Akınhay (Ed.). New left review 2005 – Türkiye seçkisi
içinde (ss. 326-335). İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Tanyeli, U. (1998). 1950’lerden bu yana mimari paradigmaların
değişimi ve ‘reel’ mimarlık. 75 yılda değişen kent ve
mimarlık içinde (ss.235-254). İstanbul: Türkiye Ekonomik
ve Toplumsal Tarih Vakfı.
- Tapan, M. (1984). International style: liberalism in architecture.
Holod, R., Evin, A. ve Özkan, S. (Ed.). Modern Turkish
architecture içinde (ss.105-118). [Philadelphia, Pa.]:
University of Pennsylvania Press.
- Vanlı, Ş. (2006). Bilinmek istenmeyen yirminci yüzyıl Türk
mimarlığı eleştirel bakış. Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık
Vakfı.
- Yücel, A. (1984). Pluralism takes command: The Turkish
architectural scene today. Holod, R., Evin, A. ve Özkan,
S. (Ed.). Modern Turkish architecture içinde (ss.119-152).
[Philadelphia, Pa.]: University of Pennsylvania Press.