Ankara’da Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Projesi Ölçeğinde Dönüşen Mekânlar, Değişen Gündelik Hayat Pratikleri

Neoliberal politikaların kent mekânındaki yansıması olan kentsel dönüşüm projeleri 1980’lerden günümüze hız kazanmıştır.Birçok farklı alanda yapılabilen projeler, Türkiye’de genellikle gecekondu alanları üzerinde olmaktadır. Ankara’daki en büyükgecekondu mahallerinden bir kısmına ev sahipliği yapan Mamak, Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Projesi ile alan büyüklüğü, konutve kişi sayısı bakımından devasa bir kentsel dönüşüm projesinin merkezi olmuştur. Böylesi büyük bir proje, yarattığı dönüşüm veyerinden edilme nedeniyle birçok problemin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Buna göre çalışmanın amacı, Yeni Mamak KentselDönüşüm Projesi ile mekândaki dönüşümü ve bu dönüşümün yarattığı sosyo-ekonomik değişimi tespit etmektir. Aynı zamanda,bir kentsel dönüşüm projesi ile yeni ve eski mekânlar arasında oluşan çatışma ve tezatlıkları, proje ile yer değiştiren gecekondulukesimin neoliberal baskı karşısında borçlandırılmasını ve değişen günlük hayat pratiklerini incelemektir. Özellikle projenin bitenetaplarındaki yüksek katlı apartmanlar ile inşaat çalışmalarının başlamadığı etaplardaki gecekondu alanları arasında mekânsalbir çelişki ortaya çıkmakta, bu çelişki apartmanda yaşayanlar ile gecekonduda yaşayanlar arasında çatışmaya dönüşmektedir. Bunedenle çalışma evreni projenin tamamlandığı 1. Etap ile inşaatın başlamadığı 2. Etap olarak seçilmiştir. Çalışmada nitel araştırmayöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak farklı paydaş gruplardan bireylerle derinlemesine görüşme yapılmıştır. Çalışmadaderinlemesine görüşme yapılacak üç örneklem grubu belirlenmiştir. Bu gruplar, Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Proje alanındayaşayan yerel halk, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nde bu projede çalışan ve Mamak Belediyesinde görevli belediye görevlilerive kent çalışmalarında uzman olan akademisyenler olmuştur. Derinlemesine görüşmelerden elde edilen veriler betimsel analizyöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışmada, proje alanında yeni yapılan apartmanlara geçen gecekondulu kesimin eski yaşam tarzınabüyük özlem duyduğu, yeni yaşam koşullarına alışmakta zorluk çektiği, bu durumun da mekânla tezatlık oluşturacak görüntülerortaya çıkardığı tespit edilmiştir.

Spatial Transformations and Changing Everyday Life Practices in the New Mamak Urban Regeneration Project, Ankara

The number of urban regeneration projects, which are the reflection of neoliberal policies on urban space, have increased since the 1980s. Regeneration projects can be implemented in many different places but in Turkey they are usually carried out on squatter areas (illegal housing areas). The “New Mamak Urban Regeneration Project” has transformed Mamak, the location of the largest squatter district in Ankara, into a center of a huge urban regeneration project in terms of its area, number of flats and its inhabitants. This large project has caused a number of problems due to its transformative impact and dislocated original residents. The aim of the study is to identify the spatial transformations and caused by the New Mamak Urban Regeneration Project and the socio-economic changes that it brought about. Other aims are to examine the conflicts and contrasts between new and old spaces, debiting the residents of squatter houses who were relocated from their homes as part of neoliberal policies, as well as changing everyday life practices. Especially noteworthy is the spatial contradiction between the high-rise apartment buildings nearing their completion and the squatter areas where construction has yet to start. For this reason, case study areas include the stage 1, where the project has already been completed, and stage 2, where construction has not begun. As part of the qualitative research method that was applied in the study, data was collected through in-depth interviews with individuals from different stakeholder groups. Three sample groups were identified: residents, municipal officers charged with implementing the project, and academics who are experts in urban studies. The data obtained from the in-depth interviews were analyzed using the descriptive analysis method. The study showed that the people who originally lived in squatter areas but who then moved to apartment buildings had a longing for their old way of life and had difficulty adapting to their new living conditions. This situation is seen to have created scenes that contrast the newly built spaces.

PDF

___

Andersen, H. S. (2003). Urban sores: On the interaction between segregation, urban decay and deprived neighbourhoods. England: Ashgate Publishing Limited.
Aslan, Ş. (2006). Yıkılmayı bekleyen gecekondular: Eyüp ilçesi Güzeltepe mahallesinde bir konut bölgesi. Planlama Dergisi, 2, 103-110.
Ataöv, A. ve Osmay, S. (2007). Türkiye’de kentsel dönüşüme yöntemsel bir yaklaşım. METU JFA, 2, (24:2), 57-82.
Aydın, S. ve Yarar, B. (2007). Kentleşme ve konut politikaları açısından neo-liberalizmin eleştirel bir değerlendirilmesi ve sosyal adalet fikrinin yeniden inşaası. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 1, 28-56.
Bayraktar, E. (2006). Gecekondu ve kentsel yenileme. Ankara: Ekonomik Araştırmalar Merkezi.
Bıçkı, D. (2006). Harvey ve Castells’de kent sorunsalı: politik ekonomi vizyonu ve sınırlılıkları. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(11), 111-130.
Buğra, A. (2010). Devlet-Piyasa Karşıtlığının Ötesinde: İhtiyaçlar ve Tüketim Üzerine Yazılar. İstanbul: İletişim.
Creswell, H. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Durguter, H. (2012). Kent modelleri ve sürdürülebilir kent yönetimi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/3, 1053-1065. 20.02.2019 tarihinde https://arastirmax. com/en/system/files/dergiler/79199/makaleler/7/3/ arastirmax-kent-modelleri-surdurulebilir-kent-yonetimi. pdf adresinden erişildi.
Engels, F. (2013). Konut sorunu. (T. Genç, Çev.). Ankara: Alter.
Eraydın, A. (2006). Mekânsal süreçlere toplu bakış A. Eraydın (Ed.). Değişen mekân: mekânsal süreçlere ilişkin tartışma ve araştırmalara toplu bakış: 1023-2003 içinde (ss.25-67). Ankara: Dost.
Eraydın, A. (2013). Değişen neoliberalizm ve kentsel alana yansımaları: seçenekleri ve sonrasını düşünmek. T. Köroğlu (Ed.). KBAM 4. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu, Neo-liberalizm Sonrası Mekânsal Müdahale Biçimleri ve Yansımaları, Bildiri Kitabı içinde (ss.1-8). Mersin.
Ergüzeloğlu Kilim, E. (2010). Devletçiliğin neo’su: etkin devlet. Toplum ve Demokrasi, 4(8-9-10), 55-74.
Erman, T. (2014). Kentin kıyısında kadın olmak: gecekondudan TOKİ kentsel dönüşüm sitesine geçişte kadın deneyimleri. Funda Şenol Cantek (Ed.). Kenarın kitabı: arada kalmak, çeperde yaşamak içinde (ss.89-120). İstanbul: İletişim.
Erman, T. (2016). Mış gibi site Ankara’da bir TOKİ-gecekondu dönüşüm sitesi. İstanbul: İletişim.
Ertaş, M. (2011). Kentsel dönüşüm politikalarında sosyal boyutun incelenmesi: Ankara ve Londra örnekleri. Selçuk Üniversitesi Teknik-Online Dergi, 10(1), 1-18. 25.02.2019 tarihinde http://sutod.selcuk.edu.tr/sutod/ article/ viewFile/96/536 adresinden erişildi.
Es, M. (2007). Kent üzerine düşünceler. İstanbul: Plato Danışmanlık.
Göksu, E. ve Bal, E. (2010). Türkiye’de neoliberal mekânsal gelişim stratejisi olarak kentsel dönüşüm projeleri D. Özdemir (Ed.). Kentsel dönüşümde politika, mevzuat, uygulama: Avrupa deneyimi, İstanbul uygulamaları içinde (ss. 256-284). Ankara: Nobel.
Göközkut, B. (2016). Kentsel dönüşüm projelerinin sosyo-mekansal analizi: Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Projesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Görün, M. ve Kara, M. (2010). Kentsel dönüşüm ve sosyal girişimcilik bağlamında Türkiye’de kentsel yaşam kalitesinin arttırılması. Yönetim Bilimleri Dergisi, (8: 2), 141-164.
Harvey, D. (2008). The right to the city. New Left Review, 53, 23-40. 17.04.2019 tarihinde https://newleftreview.org/ issues/II53/articles/david-harvey-the-right-to-the-city.pdf adresinden erişildi.
Harvey, D. (2013a). Sosyal adalet ve şehir. İstanbul: Metis.
Harvey, D. (2013b). Asi şehirler (şehir hakkından kentsel devrime doğru). İstanbul: Metis.
Harvey, D. (2015a). Sermayenin mekânları: Eleştirel bir coğrafyaya doğru. İstanbul: Sel.
Harvey, D. (2015b). Neoliberalizmin kısa tarihi (A. Onocak, Çev.). İstanbul: Sel.
Kalaycıoğlu, S., Duduhacıoğlu, B., Karaçalı, H. ve Beyaz, D. (2009). Mekânda değişimin algılanması: Ankara Dikmen Vadisi kentsel dönüşümü. VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Toplumsal Dönüşümler ve Sosyolojik Yaklaşımlar, Aydın.
Kalağan, G. ve Çiftçi, S. (2012). Kamu-özel sektör işbirliğinin kentsel mekâna yansıması: kentsel dönüşüm örneği ve yeni aktörler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(2), 121-133.
Karayalçın, M. (2010). Konut bunalımı, kent rantları ve proje muhafızları. Ankara: İmge Kitabevi. Kurtuluş, H. (2006). Kentsel dönüşüme modern kent mitinin çöküşü çerçevesinden bakmak. Planlama Dergisi, 2, 7-12.
Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel.
Öktem, B. (2006). Neoliberal küreselleşmenin kentlerde inşası: AKP’nin küresel kent söylemi ve İstanbul’un kentsel dönüşüm projeleri. Planlama Dergisi, 53-64.
Öktem, B. (2011). İstanbul’da neoliberal kentleşme modelinin sosyo-mekansal izdüşümleri. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 44, 23-40.
Özaslan, M. (2014). Ankara’nın kahtanesiydi Kayaş ve Mamak. İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 11, 288-299.
Özdemir, D. (2010). Kentsel dönüşümde politika, mevzuat, uygulama: Avrupa deneyimi, İstanbul uygulamaları. Ankara: Nobel.
Şen, B. (2011). İstanbul tarihi kent merkezinde kentsel dönüşüm: mekânsal müdahaleye içerden bakış ya da mekânsalı toplumsalla birlikte düşünmek. Toplum ve Demokrasi, 5(11), 33-52.
Şişman, A. ve Kibaroğlu, D. (2009). Dünyada ve Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamaları. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara. 9 Ocak 2019 tarihinde https:// www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/ 0e6be4ce76ccfa7_ek.pdf adresinden erişildi.
Tekeli, İ. (2010). Konut sorununu konut sunum biçimleriyle düşünmek, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Tekeli, İ. (2013). Türkiye’de demokrasi krizi ve neoliberalizm. T. Köroğlu (Ed.). KBAM 4. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu, Neo-liberalizm Sonrası Mekânsal Müdahale Biçimleri ve Yansımaları, Bildiri Kitabı içinde (ss.9-21). Mersin.
Theodore, N., Peck, J. ve Brenner, N. (2012). Neoliberal kentçilik: kentler ve piyasaların egemenliği (Ş. Geniş, Çev.). İdealkent-Kent Araştırmaları Dergisi, 7, 21-37.
Tümtaş, M. S. (2012). Kent, mekân ve ayrışma: kentsel mekânda ayrışma dinamikleri. Ankara: Detay.
Uzun, C. N. (2006). Yeni yasal düzenlemeler ve kentsel dönüşüme etkileri. Planlama Dergisi, 2, 49-52.
Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Projesi Etapları [harita]. (2016). Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara.
Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Projesi 1. Etap [ fotoğraf]. (2016). Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara.
Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Projesi [fotoğraf]. (2016). Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara.
Yıldırım, A. E. (2006). Güncel bir kent sorunu: kentsel dönüşüm. Planlama Dergisi, 1, 7-24.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yılmaz, M. (2011). An ınquiry into different urban transformation models ın the context of rentand property transfer: The case of Ankara Mamak District. (Yayınlanmamış YL Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.