Ankara’nın Kentsel Yaşamına İz Bırakmış Bir Mekân: Vakko Kızılay Mağazası

Vakko, erken cumhuriyet döneminden günümüze, Türkiye’de giyim kuşam alanında ilkleri gerçekleştiren öncü bir modamarkasıdır. Vakko, kılık kıyafet devriminin getirdiği değişim sonucunda ortaya çıkan Şen Şapka’dan başlayarak, Türkiye’de kadın,erkek, genç ve çocuk giyiminde - giysiden kumaşa, ayakkabıdan aksesuara- Batılı anlamda giyim tarzını ülkemize getiren ve ülkemizinsanıyla tanıştıran önemli bir marka olmuştur.Özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası dünyada ve Türkiye’de değişen siyasal ve toplumsal ortam, yetinen toplumdan tüketentopluma geçiş, Vakko’nun mağazacılık alanında da önemli atılımlar yapmasına yol açmıştır. 1962 yılında hizmete açılan İstanbulBeyoğlu mağazasından başlayarak, Türkiye’nin büyük şehirlerinde açtığı mağazalarla Vakko, Türkiye’nin Batılı anlamda ilk büyükmoda merkezlerinin kurulmasına da ön ayak olmuştur. Dönemin departmanlı mağazacılık anlayışının önemli temsilleri arasındasayılabilecek bu mağazalar sadece satış ve satış sonrasına ilişkin getirdiği yeniliklerle değil aynı zamanda mekânsal anlamdasunduğu yaşam kültürüyle de öne çıkmıştır. Çoğunluğu mimar Abdurrahman Hancı tarafından tasarlanan Vakko mağazaları basitbirer alışveriş merkezi olmanın yanında barındırdığı sanat galerisi, çay salonu, bahçesi gibi sosyal mekânlar ve bu mekânlardadüzenlenen etkinliklerle doğrudan kent yaşamının önemli bir parçası haline gelmiştir.Bu kapsamda çalışmada, Vakko’nun kurumsal tarihi ve mağaza ya da üretim mekânlarına ilişkin belgelemenin ardından özellikleAnkara Kızılay’da bulunan mağazasına odaklanılmış ve mimari çizimler, fotoğraflar, sözlü anlatımlar ve dönemin filmlerindekisahneler üzerinden Ankara’nın kentsel yaşamında önemli bir yeri olan ve moda, sanat ve mimarlığın özenli bir şekilde bir arayagetirildiği bu mekân yeniden hatırlanmaya çalışılmıştır.

Established in the early years of the Republic, Vakko has been a pioneering clothing brand in the field of textiles and readymade clothes industry in Turkey. Beginning with Şen Şapka, which found its origin in the Hat and Dress Revolution (a major revolution that was part of Turkey’s modernization and adoption of Western aesthetics, values and changes), Vakko has been an important brand that introduced western way of dressing to Turkish women, men, young people and children. Especially after World War II, the changing political and social environment in the world and in Turkey that produced a consumer society has led Vakko to make significant breakthroughs also in retail. Starting from Vakko’s first store in Beyoğlu, Istanbul in 1962, the brand established several stores in various large cities in Turkey, thereby paving the path of the first big fashion centers in the western sense. These stores can be regarded as the early representations of department stores of the period; and besides being mere shopping spaces, they also serve as social spaces. In addition to its retail and shopping areas, these stores, most of which were designed by the architect Abdurrahman Hancı, generally accommodate art galleries and cafes. Activities in these social spaces, like art exhibitions and fashion shows, made Vakko stores an important part of everyday urban life. In this context, this study will primarily give information about the brand’s history as well as its stores and production spaces, focusing particularly on Vakko’s store in Kızılay, Ankara. Through architectural drawings, old photographs, oral history and scenes from Turkish films of that era, this article aims to re-remember Vakko, where fashion, art and architecture were joined in harmony.

PDF

___

Ah nerede [Film]. (1975). O. Aksoy (Yön.). İstanbul: Arzu Film.
Ankara Kızılay Mağazası’nın açılışı [fotoğraf]. (1973, 19 Ekim). (ID 14326). Anadolu Ajansı Arşivi, Ankara.
Ankara Kızılay Mağazası’nın açılışı [fotoğraf]. (1973, 19 Ekim). (ID 14328). Anadolu Ajansı Arşivi, Ankara.
Ankara on katlı bir mağaza kazandı [ilan]. (1973, 21 Ekim). Milliyet, s.5.
Altan, T. E. (2011). Anma: Rahmi Bediz’in Ardından. Mimarlık, 357, 44.
Aydemir, M. A. (2006). Yetinen toplumdan tüketen topluma; Türkiye’de modern tüketme kültürünün tarihsel ve toplumsal gelişim seyri. Edebiyat Dergisi, 16, 201-214.
Bektaş, C. (1976). Şu Son üç dört ayda. Mimarlık, 147, 22-23.
Cengizkan, M. (2007). Vakko fabrikası için hâlâ bir şans yaratılabilir mi?. Mimarlık, 337, 18-19.
Hakko, V. (1988). İlk 50 yıl Vakko. İstanbul: Vakko Yayınları.
Hakko, V. (1997). Hayatım Vakko. İstanbul: Şedele Matbaa.
Hancı, A. (2008). Abdurrahman Hancı: yapılar/projeler 1945-2000. İstanbul: Literatür Yayınları.
Hancı, A. (Çizen). (1973) Vakko Kızılay Mağazası projesi 1/50 [Plan ve Kesit Çizimleri]. (Dosya No: Atatürk Bulvarı 1084 ada, 5 parsel; no: 113). Büyükşehir Belediyesi Arşivi, Ankara.
Sümerbank satış mağazaları yıllığı. (1985). İstanbul: Dünya Süper Veb Ofset. İzgi, U. ve Küçükerman, Ö. (1967). Ankara’da Gima mağazası. Mimarlık, 43, 19-23.
Koparal, C. (1986). Departmanlı mağazaların organizasyon yapıları ve Gima T.A.Ş.’deki inceleme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Köyden İndim Şehire [Film]. (1974). E. Eğilmez (Yönetmen). İstanbul: Arzu Film.
Milano’dan Tahran’a kadar eşi bulunmıyan mağaza [İlan]. (1965, 20 Aralık). Milliyet, s.7.
Özel, M. (Ed.). (1992). Ankara. Ankara: Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü.
Soysal, S. (2007). Yenişehir’de bir öğle vakti. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
Şen Şapka [İlan]. (1950, 3 Kasım). Milliyet, s.6.
Şimdi Beyoğlu eskisinden farklı [İlan]. (1962, 29 Nisan).
Milliyet, s.6.
Tek pliseli Vakko eşarbını 4 ayrı şekilde kullanabilirsiniz [İlan]. (1951, 2 Haziran). Milliyet, s.4.
Tunçer, M. (2012). Cumhuriyet’in ilk yıllarında Ankara’nın ticaret merkezi yapısı (1923-1933). F. Şenol Cantek (Ed.). İcat edilmiş şehir: Ankara içinde (ss.145-148). İstanbul: İletişim.
Usal, S. Y. (2014). 1960’larda bir departmanlı mağaza tasarımının kadınların yaşam tarzı bağlamında incelenmesi: Kızılay Gima. Mimarlık, 378, 64-70.
Vakko İzmir Mağazası açıldı [İlan].(1978, 3 Kasım). Milliyet, s.8
Vakko kloke pardesü ve manto [İlan]. (1965, 14 Kasım). Milliyet, s.7.
Vakko şömizye bluz [İlan]. (1965, 31 Ekim). Milliyet, s.7.
Vakko turistik elişi eşarp ve konfeksiyon fabrikası.(1970). Arkitekt, 340, 159-166.
Vakko yupi mini etek [İlan]. (1966, 9 Ekim). Milliyet, s.6.
Vakko’yu seçenler [İlan]. (1973, 22 Ekim). Milliyet, s.8.
Yaşayan Bedri Rahmi sergisi [İlan]. (1976, 07 Mart). Milliyet, s.18.
Yeni Karamürsel [Açılış] [İlan]. (1969, 30 Kasım). Milliyet, s.4.