“Kara” Kelimesinin Dede Korkut Oğuznameleri’ndeki Kullanımı Üzerine

Korkut Kitabı, Türk kültür tarihi ve filolojisi bakımdan son derece önemli bir eserdir. Bu Türk kültür hazinesinin dili ve önemi üzerine pek çok söz söylenmiş, birçok çalışma yapılmış ve hâlâ yapılmaya devam etmektedir. Dede Korkut Hikâyeleri, hem dil hem de içerik olarak hâlâ güncelliğini korumakta ve günümüz insanına yönelik pek çok millî ve evrensel değerlere ait mesajları içermektedir. Türk dilinde, kültüründe ve sosyal hayatında renk adlarının özel bir kullanımı ve anlamı vardır. “Kara” kelimesi geçmişten günümüze dek renk anlamı dışında, farklı anlamlarıyla sıklıkla kullanılagelmiş bir sözcük olmuştur. Bu çalışmada, Türkçenin bütün dönemlerinde ve Dede Korkut hikâyelerinde çok sık kullanılan bu kelime, nitel ve nicel olarak belirlenmeye çalışılmış ve “kara” kelimesinin görev, tür ve anlamsal olarak bir analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dede Korkut Oğuznameleri, Kara, Renk

About the Use of word “Kara” in the Book of Dede Korkut

The Book of Dede Korkut, in terms of Turkish cultural history and philology, is a very important work. Many words were spoken about the language and the importance of this Turkish cultural treasure, many works have been done and it is still going on. Dede Korkut Stories maintains its update as both language and content and contains messages of many national and universal values for today's people. There is a special use and meaning of color names in Turkish language, culture and social life. “Kara” (black) has been the most commonly used word in different meanings since early history. In this study, an attempt was made to qualitatively and quantitatively determine the word "kara"(black) most frequently used in all periods of Turkic and in the stories of Dede Korkut, and an analysis of the word "kara"(black) was made in terms of work, genre and semantics.

Keywords:

The Book of Dede Korkut, Color, Black,

PDF

___

Abbasov, N. N., (2009). Kitab-ı Dede Korkut Destanı ve Oğuz Türklerinin İctimai-Siyasal Kuruluşu Hakkında. Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 22, Yaz 2009, s. 147-157.
Altun, N. (2010). Dede Korkut’ta Yer Alan ‘Urlaşuban’ Kelimesi Hakkında. Turkish Studies, 5(2) s. 793-799.
Alyılmaz, S. (2015). Dede Korkut Kitabındaki Bir Sözcükten (Boy) Hareketle “Bo, Bu, Abo, Abu” Seslenme Ögelerinin Yapısı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4/4, s. 1413-1424.
Ata, A. (2004). Dede Korkut Hikâyeri’nde Şüpheli Birkaç Kelime Üzerine Düşünceler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 29-38.
Atalay, B. (2006). Divanü Lügati't-Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Balyemez, S. (2012). Dede Korkut’taki Tartışmalı Kelimeler (Dresden Nüshası) Üzerine Bir Karşılaştırmalı Dizin Denemesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Sayı: 1/3 2012 s. 82-117.
Başgöz, İ. (1960). Dede Korkut’ta Yanlış Okunan Bazı Kelimeler [Muharrem Ergin]. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 104, 442-444.
Bayraktar, N. (2004). Kara ve Siyah Renk Adlarının Türkçedeki Kavram ve Anlam Boyutu Üzerine. TÖMER Dil Dergisi, 126, 56-77.
Bekki, S. (2015). Dedem Korkut Kitabı Bibliyografyası Üzerine Bir Deneme (Türkiye’deki Yayınlar 1916-2013). Ankara: Berkan Yayınevi.
Burdurlu, İ. Z. (1972). Dede Korkut Hikâyelerinde Sıfatlar ve Sıfat Takımları. Dilbilgisi Sorunları-II. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Cemiloğlu, İ. (2001). Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Söz Dizimi Bakımından Bir İnceleme. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Cemşidov, Ş. (1990). Kitab-ı Dede Korkud. (Haz.: Ü. Bulduk) Ankara: KBY.
Defne, Z. Ö. (1988). Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Edebi Sanatlar Bakımından Bir Araştırma. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Dilaçar, A. (1988). Kutadgu Bilig İncelemesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ercilasun, A. B. (2001). Dede Korkut Mirası. (Erişim: 12.05.2017), http/www.tdk.gov.tr/dedekorkut2.html
Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ergin, M. (1999). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Gabain, A. (1968). Renklerin Sembolik Anlamları. (Çev.: Semih Tezcan). DTCF Türkoloji Dergisi, 1(3), 107-113.
Gökyay, O. Ş. (2004). Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: MEB Yayınları.
Gömeç, S. (2009). Dede Korkut Kitabında Geçen Tartışmalı Bazı Yer Adları Üzerine. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 210-217.
Gömeç, S. (2010). Kara Unvanı ve Kara Hanlıların Menşei Üzerine. History Studies, Volume 2/2, s. 29-33.
Kaçalin, M. (2006). Oğuzların Diliyle Dedem Korkudun Kitabı Kitāb-ı Dedem Korkud ‘alā lisān-ı tā’ife-i Oguzān. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Kafalı, M. (1996). Türk Kültüründe Renkler, Nevruz ve Renkler. (Haz. Sadık Tural ve Elmas Kılıç). Ankara: AKM Yayınları.
Kara, M. (2015). Dede Korkut Hikâyelerindeki Söz Varlığının Derlem Tabanlı İncelenmesi. İçinde: Düşünce Hayatımızda ve Kültürümüzde Dede Korkut Uluslararası Sempozyumu, Bayburt Üniversitesi 21-22 Mayıs, s. 199- 210.
Karabaş, S. (1996). Dede Korkut‟ ta Renkler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaşgarlı, M. A. (1984). Doğu ve Güneydoğu Anadolu Uygarlığına Giriş. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Koca, E. (2012). Dede Korkut Hikâyelerindeki Yansıma Sözlerin Leksiko-Semantik Analizi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 12(1), 393-408.
Köprülü, M. F. (1981). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıfla. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınevi.
Küçük, S. (2010). Eski Türk Kültüründe Renk Kavramı, Bilig, 54, 185-210.
Rayman, H. (2003). Nevruz ve Türk Kültüründe Renkler. Milli Folklor Dergisi, 14(53), 10-15.
Sakaoğlu, S. (1998). Dede Korkut Kitabı, I-II, (İncelemeler- Derlemeler-Aktarmalar). Konya: Selçuk Üniversitesi Yaşatma ve Geliştirme Vakfı Yayınları.
Sertkaya, O. F. (2004). Dede Korkut Kitabı’nın Dresden Yazmasındaki Bazı Kelime ve Şekillerin İmlâ Özelliklerine Dayanılarak Yeniden Okunuşu ve Anlamlandırılışı Üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 41, 131- 152.
Taşlıova M. M. (2011). Dede Korkut’ta Bir Kelime Bir Anlam: Kazavat/Karavat. Turkish Studies, 6(3), 1205- 1210.
TDK Komisyon (1993). Derleme Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TDK Komisyon (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
Tezcan, S. (2001) Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Tezcan, S., & Boeschoten, H. (2012). Dede Korkut Oğuznameleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Toker, İ. (2009). Renk Simgeciliği ve Din: Türk Kültür Yapısı İçinde Ak-Kara Karşıtlığı ve Bu Karşıtlığın Modern Türk Söylemindeki Tezahürleri Üzerine. AÜİF Dergisi, 50(2), 93-112.
Torun, A. (2002), Kitab-ı Dede Korkut’ta Ak ve Kara ile İlgili Unsurlar. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 1-12.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, E. (2003). Dedem Korkut Kitabı’nda Tasvir Dünyası. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. 2003- 1, 1-17.