Türk Gölge Oyunu “Karagöz”de Doğaüstü Tasvir ve Semboller

Gölge oyunu televizyon, radyo, sinema gibi görseliletişim araçlarının doğuşundan çok önce hayat bulmuş, önceleri hoşça vakitgeçirmek, daha sonra günlük yaşam, eğitim, politika, siyasi görüş ve farklıkişisel tipler gibi pek çok ana konuyu işleyerek, iletişim kaynağı olmuştur. Karagöz’ügeleneksel diğer gösteri sanatlarından ayıran yanı, kendine has tekniği vesitili ile beraber, toplumun her kesiminden her yaşa hitap etmesidir. Karagöz,saraydan mahalle kahvelerine, çocuklardan yetişkinlere kadar çok geniş birçeşitlilikte izleyici kitlesine sahip, nadir gösteri sanatlarındandır. Karagözoyunlarının ilgiyle izlenmesinin sebeplerinden biri de; sahip olduğutasvirlerin hem gerçek dünyayla ilişkili kişiliklerin ve hem de sınırsız hayaldünyasında hayat bulan doğaüstü ve insan dışı varlıkların tasvirlerinibarındırmasıdır. Araştırmada Karagözoyunlarında yer alan doğaüstü varlıklara ait tasvir ve sembollere ait görsellerbelirlenerek tasvirlemede kullanılan resimleme özellikleri üzerindedurulmuştur.

Supernatural Descriptions and Symbols Of Turkish Shadowplay “Karagöz”

Shadowplay found life way long before television, radio and cinema and it worked as a communication tool by processing many subjects such as daily life, education, politics, politic view and various individual types. Features that distinguish Karagöz from other traditional performance arts are its unique technic and wording and also it addresses people of all ages. Karagöz is an exceptional performance art because its audience reaches to palaces, local cafes, adults and children. Its portrayals which contain both real world related and imaginary, supernatural characters is another reason for Karagöz’s being watched interestedly. Descriptions and symbols of supernatural beings located in Karagöz plays were defined and iconography features used in the descriptions were emphasized in that research.

PDF

___

ALP, Ö. (2009), Orta Asya’dan Anadolu’ya Kültürel Sembollere Giriş, Eflatun Yayınevi, Ankara. AND, M. (1969), Geleneksel Türk Tiyatrosu/Kukla-Karagöz-Ortaoyunu, Bilgi Yayınevi, Ankara.
------------- (1973), Tiyatro Kılavuzu, Milliyet Yayınları, İstanbul.
------------- (1977), Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 174, Doğuş Matbaacılık ve Tic. Ltd. Şti. Matbaası, Ankara.
CEVDET, A. (1938) Evliya Çelebi Muhammet Zılli İbni Derviş, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, C. I, İkdam Matbaası, İstanbul.
DUYURAN, D. (2000), Karagöz Topkapı Sarayındaki Tasvirleriyle, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
DÜZGÜN, D. (2014) Türkiye’de Geleneksel Tiyatro Çalışmaları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 52, Haziran 2014, ss.143-158, Erzurum.
ERSAN, I. (2014) Karagöz Perdesinde Osmanlı Tasviri. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, Sayı:26, ss. 73-90, Erzurum.
GERÇEK, S. N. (1942), Türk Temaşası-Meddah Karagöz Ortaoyunu, Kanaat Kitabevi, İstanbul.
GEORGEON, F. (2000), Osmanlı İmparatorluğu’nda Gülmek mi? Doğu’da Mizah, çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yay. 79-101 Nr. (1408), İstanbul.
JACOB, G. (1900), Turkische Litteraturegeschichte in Einzeldarstellungen, I, Das Türkische Schattentheater, Berlin.
-------------- (1925), Geschichte des Schattentheaters im Morgen-und Abendland, Hannover.
KUDRET, C. (1968), Karagöz I, Bilgi Yayınevi, Ankara.
MUTLU, M. (1983), Karagöz, Turkish Shadow Theatre, Published by the Ministry of Culture and Tourizm, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
SİYAVUŞGİL, S. E. (1938), İstanbul’da Karagöz ve Karagöz‘de İstanbul, Bürhaneddin Basımevi İstanbul.
------------- (1941), Karagöz/Psiko Sosyolojik Bir Deneme, Maarif Matbaası, İstanbul.
REİCH, H. (1903), Der Mimus, ein Literarent Wicklungsgeschictlicher Versuch, I, Berlin.
SAKAOĞLU, S. (2003), Türk Gölge Oyunu Karagöz, Akçağ Yayınları, Ankara.
SEVİN, N. (1968), Türk Gölge Oyunu, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
TECER, A. K. (1956), Şive Taklitleri-Karakter Taklitleri, İstanbul, 3(29), Mart 1956, 14-18.
TİETZE, A. (1977), The Turkish Shadow Theater and the Puppet Collection of the L. A. Mayer Memorial Foundation, Berlin.
TOPALOĞLU, K. (2014), Türk Gölge Oyunu Karagöz’de Beberuhî Tipi, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 52, Haziran, 2014, ss.185-202, Erzurum.
Yapı Kredi Karagöz Koleksiyonu (2004). Yıktın Perdeyi Eyledin Viran. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık