Salamis-Constantia kent planlaması üzerine yeni araştırmalar: Cardo ve decumanus

Salamis-Constantia kent planındaki yapıların birbirleriyle bağlantısını sağlayan caddelerin yerlerinin bilinmiyor oluşu, kent planlamasına yönelik araştırmaların gerçekleştirilmesini gerekli kılmıştır. 2002-2010 yılları arasında Prof. Coşkun Özgünel başkanlığında yürütülen son dönem kazı çalışmalarıyla Salamis antik kentinin önemli iki ana caddesi saptanmıştır. Bu caddelerden cardo kentin kuzeyinde yer alan gymnasium, tiyatro, Roma Hamamı gibi kamu yapılarıyla güneyini birbirine bağlarken, onu kent merkezinde dik kesen doğu-batı yönündeki cadde olan decumanus ise bir liman ve ticaret kenti olan Salamis'in deniz kıyısıyla iç kesimlerinin bağlantısını sağlamaktadır. Araştırmalarımız sonucunda cardo'nun kuzeyinden decumanus'la kesiştiği noktaya kadarki 397 m'si ile decumanus'xm batısından doğusuna 273 m uzunluğundaki kısmı saptanmıştır. Cardo'nun kuzeyinde 4,70 m olan genişliği kesişim noktasında 5,60 m'yi bulmaktadır. Buna karşılık decumanus'un genişliği 4,35 ila 4,50 m arasında değişmektedir. Arkeolojik kazılarda ele geçen bulgulara göre cardo'nun iki farklı yapım evresine işaret eden üst üste döşenmiş iki döşeme zemini, decumanus'xm ise tek evresi saptanabilmiştir. Sütunlu cadde olarak inşa edilmiş olan cardo'nun ilk evresi M.S. 2. yüzyıla tarihlenebilmektedir. M.S. 4. yüzyıldaki büyük depremlerle yıkılan ve düzlemi bozulan sütunlu cadde, 2. evre olarak tanımladığımız ikinci kat döşemesiyle yeniden kaplanarak onarılmıştır. İlk evresinde sütunlu cadde olan cardo'rmn 2. evresinde sütunlarının işlevlerim yitirdiği, sütun aralarının yıkılan sütunlarına ait başlık ve gövde parçalarının da kullanıldığı moloz taş duvar örgüsüyle doldurulduğu tespit edilmiştir. Mimari ve teknik özelliklerine göre cardo'nun 2. evresi ile benzerlik gösteren decumanus, cardo ile yakın tarihlerde inşa edilmiş olmak-dır. Her iki caddenin kesiştiği kavşak noktasında gerçekleştirilen çalışmalarda, caddelerin son kullanım döneminde, M.S. 7. yüzyılın ilk yarısındaki Arap akınlarına karşı inşa edilmiş geç dönem surlarının cardo ve decumanus üzerine inşa edilmiş olan iki kulesi ve giriş kapısı açığa çıkarılmıştır.

New researches related to the city planning of Salamis-Constantia: Cardo and decumanus

It was necessary to carry out researches and excavations in order to understand city planning in Salamis-Constantia, since the location of the main streets connecting the buildings in the city were not known. Two main streets of the city have been found during the excavations carried out by Prof. Coşkun Özgünel between the years 2002-2010. One of these streets is the cardo which connects the northern part of the city where the public buildings like gymnasium, theatre and Roman bath were located, to the southern part of the city. The other one is the decumanus which crosses the cardo at the city center and connects the east and west from the seaside to the inner parts of the city. As much as we could determine, the total length of the cardo from the north to the intersection point is 397 m and the total length of the decumanus from the the cardo has two pavement layers indicating two different construction phases that one paved on the other while west to the east is 273 m. The width of the cardo at its north is 4,70 m, and 5,60 m at the intersection point while the width of the decumanus varies between 4,35-4,50 m, from intersection point to the east. Based on the archeological findings during the excavations, it was found out that the decumanus has got only one phase. The first phase of the cardo was constructed as a colonnaded street and can be dated to the 2nd century AD. The colonnaded street had been damaged and lost its level in the two big earthquakes in the 4th century AD and it was repaired by paving the second phase pavement. While it was a colonnaded street in its first phase, the spaces between the colonnades had been covered by rubble stone walls in its second phase and it lost its character of being a colonnaded street. Taking into consideration of the architectural and technical characteristics, the pavement of the decumanus resembles to the second phase of the cardo and can be dated to the same periods with the cardo. At the intersection point of the cardo and the decumanus, it was found out that two towers and a gate belonging to a late city wall were constructed against the Arap raids in the 7th century AD.

PDF

___

Adam 1994 J. P. Adam, Koman Building, Materials and Techniques (1994).

Callot 1985 O. Callot, "Salamlne-Constantia. Note de Numismatique et de Topographie d'Epoque Byzantine", KDAC 1985, 335-339.

Crema 1959 L. Crema, JLArchitettura Komana. Enciclopedia Classica, III, 12,1 (1959).

Dalongeville — Sanlaville 1980 R. Dalongeville - P. Sanlaville, "Les Changements de la Ligne de Rivage en Mediterranee Orientale â l'Epoque Histotique. Exemple de la Cote Levantine", içinde: Salamine de Chypre Histoire et Archeologie. E tats des recherches. Actes du Colloque International no:578 CNRS (1980) 19-32.

Flemming 1974 N. Flemming, "Report of Preliminary Underwater Investigations at Salamis, Cyprus", KDAC 1974,163-173.

Gros 1996 P. Gros, LArchitecture Komaine du Debut du III e siecle av.J.C d la Fin du Haut-Empire 1 Les Monuments "Publics (1996).

Isler 1994 H. P. Isler, "Cipro, Salamina, Salamis, Cyprus", içinde: P. Ciancio Rosesetto — G. Pisani Sartorio (deri.), Teatri greci e romani alle origini del linguaggio rappresentato III (1994) 285-286.

Karageorghis 1962 V. Karageorghis, "Fouilles de Salamine", BCH 86, 1962, 396-405.

Karageorghis 1963 V. Karageorghis, "Excavations at Salamis, 1963", KDAC 1963,52-55.

Karageorghis 1969 V. Karageorghis, Salamis in Cyprus, Homeric, Hellenistic and Koman (1969).

Karageorghis 1982 V. Karageorghis, Cyprus from the Stone Age to the Komans (1982).

Munro - Tubbs 1891 J. A. R. Munro - H. A. Tubbs, "Excavation in Cyprus 1890, Third Season's Work, Sakmis",JHS 12,1891, 59-198.

Özgünel 2009 C. Özgünel, "Kıbrıs Salamis Kazılarının Dünü ve Bugünü", Anadolu/Anatolia 33, 2007 (2009) 1-8.

Öztaner 2004 S. H. Öztaner, "Salamis Antik Kenti", Anadolu/Anatolia Ek Dizi 1 (2004) 197-207.

Öztaner 2007 S. H. Öztaner, "Salamis Sütunlu Caddesi-Özgünel Yolu", içinde: E. Öztepe — M. Kadıoğlu (deri.), Patronus, Coşkun Ozgünel'e 65 Yaş Armağam-Festschrift für Coşkun Özgünel %um 65.Geburtstag (2007) 285-296.

Öztaner 2009 S. H. Öztaner, "Colonnaded Street at Salamis", Anadolu/Anatolia 33 2007 (2009) 101-120.

Pouilloux 1969 J. Pouilloux, "Fouilles â Salamine de Chypre (Mission Française 1964-196İ3)", KDAC 1969, 43-55.

Pouilloux 1975 J. Pouilloux, "Athenes et Salamine de Chypre", RDAC 1975,111-121.

Rupp 1997 D. W. Rupp, "Salamis", The Oxford Encyclopedia of Archaeology In the Near East 4,1997,456-458.

Senff 2001 R. Senff, "Salamis", DNP 10 (2001) 1243-1244.

Wilson 1980 W. Wilson, "The Tubbs-Munro excavations at Salamis 1890", içinde: M. Yon (deri.), Salamine de Chypre Histoire et Archeologie. Etats des recherches: Lyon, 13-17 mars 1978, Actes du Colloque International no:578 CNRS (1980) 59-70.

Yon 1978 M. Yon, "Salamine de Chypre, Histoire et Archeologie.Etats des recherches" , RDAC 1978, 206-215.