Şırnak ve çevresinin obsidyen ticaretinde yeri ve önemi

Şırnak ve çevresi, Neolitik Dönem'de bir kavşak yeri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölgenin güneyinde, bugünkü Kuzey Irak'ta bulunan Nemrik, Mazhgalia, Ginnik ve Kermez Dere gibi önemli Neolitik yerleşimler, batı ile kuzeybatısında bulunan Güzir Höyük, Hallan Çemi, Demirköy, Körtik Tepe ve Çayönü yerleşimlerinin varlığı bu durumu en iyi kanıdayan unsurlardır. Bugün, Irak ve Suriye sınırları içinde kazısı yapılmış pek çok arkeolojik yerleşim alanı mevcuttur. Cizre, Silopi ve İdil bölgesinde yapılan yüzey araştırmalarında tespit edilen arkeolojik yerleşim alanı sayısı 119 adettir. Hiç birinde henüz herhangi bir kazı yapılmamış olan bu yerleşimlerde Neolitik Dönem'den itibaren tüm dönemlere ait yüzey buluntuları saptanmıştır. Gelecekte bu yerleşimlerde yapılacak kazılar sayesinde Şırnak bölgesinin tarihsel önemi daha somut bir şekilde ortaya çıkacaktır. Bu çalışma, Şırnak ve çevresinin prehistorik devirlere ait buluntu yerlerini derlemeyi ve buradan yola çıkarak bölgenin önemini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.

The importance of Şırnak and its environ in obsidian trade

Şırnak and its environ is a crossroad during the Neolithic Period. In the South of the region there are very important Neolithic settlements like excavated sites as Nemrik, Mazhgalia, Ginnik and Qermez Dere in Northern Iraq, and in the Southwest of the region there are also very important Neolithic sites as Güzir Höyük, Hallan Çemi, Demirköy, Körtik Tepe and Çayönü settlements around Şırnak area testify the presence of important sites in the area especially in the Neolithic Period. Today there are lots of archaeological sites whose excavations are being carried out in Iraq and Syria. During the surveys in the areas of Cizre, Silopi and İdil, 119 archaeological sites have been determined. None of these sites were compeletely excavated yet but the surface finds show a time range including Neolithic Period. Further archaeological excavations which will be carried out in the future' will make us understand the historical importance of Şırnak and its region in more certain-ity.This study aims to compile the prehistoric archaeological sites in Şırnak and in its environ to reveal the importance of the region in prehistoric times.

PDF

___

Algaze ve diğ. 1991 G. Algaze - R. Breuninger - C. Lightfoot - M. Rosenberg, 'The Tigris-İiuprates archaeological reconnaissance project: A preliminary report of the 1989-1990 seasons", Anatolica XVII, 1991; 175-240.

Algaze - Rosenberg 1991 G. Algaze - M. Rosenberg, "The Tigris-Euphrates Archaeological Survey Project, 1989", AST 8, 1991, 137-162.

Balkan-Atlı 1994 N. Balkan-Atlı, La Neolithisation de L'Anatolie, Varia Anatolica VII, Institut Français d'Etudes Anatoliennes (1994).

Balkan-Atli - Cauvin 2007 N. Balkan-Atlı - M. C. Cauvin, "Anadolu Obsidyeni: Bir Dönemin Tanığı", içinde: N. Başgelen (deri.), 12000 Yıl Önce, Uygarlığın Anadolu'dan Avrupa'ya Yolculuğunun Başlangıcı, Neolitik Dönem (2007) 71-77.

Benedict 1980 P. Benedict, "Güneydoğu Anadolu Yüzey Araştırması", içinde: H. Çambel - R. J. Braidwood (deri.), Güneydoğu Anadolu Tarihöncesi Araştırmaları I, İstanbul ve Chicago Üniversiteleri Karma Projesi (1980) 107-149.

Braidwood 1960 R. Braidwood — B. Howe, Prehistoric Investigation in Iraqi Kurdistan. Studies in Ancient Oriental Civilisation (1960).

Campbell-Baird 1990 S. Campbell - D. Baird, "Excavations at Ginnig and the aceramic to early ceramic Neolithic sequence in North Iraq", Paleorient 16.2, 1990, 65-78.

Cauvin 1998 M. C. Cauvin, "L'obsidienne: donnees recentes provenant de sites-habitats neolithiques", içinde : M.-C. Cauvin — A. Gaurgau - B. Gratuze - N. Arnaud - G. Poupeau — J.-L. Poidevin — C. Chataigner (deri.), Uobsidienne au Proche et Moyen Orient: Du volcan â I'outil., BAR Int. Ser. 738 (1998) 259-272.

Çambel - Braidwood 1980 H. Çambel, H. - R. J. Braidwood, "İstanbul ve Chicago Üniversiteleri Güneydoğu Anadolu Tarihöncesi Araştırmaları. Karma Projesi: 1963-1972 Çalışmalarına Toplu Bakış", içinde: H. Çambel - R. J. Braidwood (deri.), Güneydoğu Anadolu Tarih öncesi Araştırmaları I, İstanbul ve Chicago Üniversiteleri Karma Projesi (1980) 1-31.

Hours ve diğ. 1994 F. Hours - O. Aurence - J. Cauvin - M. C. Cauvin - L. Copeland — P. Sanlaville, Atlas des Sites du Proche Orient (14000—5700) Travaux de la Maison de I'Orient Mediterraneen, No. 24, Vol. 1-11 (1994).

Kozbe 2006 G. Kozbe, "Şırnak İli Cizre-Silopi Ovası 2004 Yılı Yüzey Araştırması", AST 23.1, 2006, 293-308.

Kozbe 2007 G. Kozbe, "Şırnak İli Cizre-Silopi Ovası Yüzey Araştırması, 2005", AST 24.1, 2007, 307-326.

Kozbe 2008 G. Kozbe, "Şırnak İH Yüzey Araştırmaları, 2006", AST 25.1,2008,175-186.

Kozlowski 1990 -S. K. Kozlowski, Nemrık 9, Pre Tottery Neolithic Site in Iraq (1990).

Ökse ve diğ. 2009 A. T. Ökse - A. Görmüş - E. Atay - Y. Muluk - M. Eroğlu - S. Torpil - A. A. Bayraktar - Y. Tan - N. Balkan-Atli - L. Astruc — N. Kayacan, "Ilısu Barajı inşaat Sahası Yüzey Araştırmasında Belirlenen Arkeolojik Alanlar", TÜBA-Kültür Envanteri Dergisi 7, 2009, 71-94.

Özdoğan 2007 A. E. Özdoğan, "Çayönü", içinde: M. Özdoğan - N. Başgelen (deri.), Anadolu'da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa'ya Yayılımı, Türkiye'de Neolitik Dönem, Yeni Kadılar, Yeni Bulgular (2007) 57-97.

Özdoğan 1990 M. Özdoğan, "1988 Yılı Diyarbakır Yüzey Araştırması", AST 7,1990, 459-466.

Özdoğan 2000 M. Özdoğan, "Güneydoğu Anadolu Karma Projesi ve Çayönü Kazıları", Türkiye Arkeolojisi ve istanbul Üniversitesi (1932-1999) (2000) 14-19.

Rosenberg 2007a M. Rosenberg, "Halan Çemi", içinde: M. Özdoğan - N. Başgelen (deri.), Anadolu'da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa'ya Yayılımı, Türkiye'de Neolitik Dönem, Yeni Kadılar, Yeni Bulgular (2007) 1-11.

Rosenberg 2007b M. Rosenberg, "Demirköy", içinde: M. Özdoğan - N. Başgelen (deri.), Anadolu'da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa'ya Yayılımı, Türkiye'de Neolitik Dönem, Yeni Kaklar, Yeni Bulgular (2007) 13-19.

Özkaya 2007 V. Özkaya - O. San, "Körtik Tepe" içinde: M. Özdoğan -N. Başgelen (deri.), Anadolu'da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa'ya Yayılımı, Türkiye'de Neolitik Dönem, Yeni Kaklar, Yeni Bulgular (2007) 21-36.

Taşkıran 2006 H. Taşkıran, "Ilısu Baraj Gölü Alanında Paleolitik Çağ 2004 Yılı Yüzey Araştırması", AST 23.1, 2006, 205-218.

Watkins 1995 T. Watkins, Qermez Dere, Tell Afar: Interim Report No. 3 (1995).